‘Praktijktesten zijn de enige manier om discriminatie op de arbeidsmarkt zwart op wit vast te stellen’

‘Zonder boetes en camera’s haal je hardrijders niet uit het verkeer’, schrijft Imade Annouri (Groen). Hetzelfde geldt voor de arbeidsmarkt, waar mystery calls nodig zijn om de discriminatie aan te pakken.

Hoeveel slapeloze nachten Donald Muylle ook nog tegemoet gaat, de veroordeling van zijn bedrijf wegens het weigeren van een perfect competente sollicitant omwille van zijn leeftijd, heeft ook een positieve keerzijde. Het zet het debat over discriminatie op de arbeidsmarkt meteen weer op scherp. Want de scherpe veroordelingen van de keukenbouwer tonen een veel diepere problematiek. Ze bewijzen dat discriminatie die niet zwart-op-wit – lees : op mail – staat, onder de oppervlakte blijft. Discriminatie is in Vlaanderen jammer genoeg nog steeds dagelijkse kost. Maar enkel werkgevers die zich er al te duidelijk aan bezondigen, moeten door het stof.

Nu ongeveer een jaar geleden stond het Vlaams Parlement in rep en roer. Aanleiding: een undercoverreportage van het tv-programma Koppen en een onderzoek van het Minderhedenforum. Dat laatste toonde aan dat meer dan zestig procent van de dienstenchequebedrijven inging op de vraag van klanten om te discrimineren. Meerderheid over minderheid werd dit gedrag in de sterkste bewoordingen veroordeeld.

Ook voor N-VA-minister Philippe Muyters was de maat vol. Discriminatie op onze arbeidsmarkt moest en zou stoppen.

Ondertussen zijn we een jaar verder. Jammer genoeg blijft discriminatie voor veel mensen in Vlaanderen dagelijkse kost. Zo ook voor mensen met een migratieachtergrond, die er al decennialang het slachtoffer van zijn. Het debat over discriminatie op basis van afkomst verengt zich vaak tot een gebrek aan scholing en competenties. Alleen, onderzoek toont aan dat ook hoogopgeleide allochtonen tot zeven keer langer naar een job moeten zoeken dan iemand met hetzelfde diploma en dezelfde capaciteiten die niet getekend is door kleur of afkomst. Ook hier gaat het over een ongelijke behandeling van sollicitanten met een gelijk profiel.

Het felle debat in het Vlaams Parlement een jaar geleden spitste zich toe op de noodzaak van het al dan niet invoeren van zogenaamde mystery calls of praktijktesten. Kort uitgelegd: bedrijven worden steekproefsgewijs opgebeld om te kijken of ze ingaan op discriminerende vragen. Volgens mijn partij is dit de enige manier om discriminatie zwart-op-wit vast te stellen. Zo’n testen zorgen namelijk voor onbetwistbare cijfers. Ze vormen het ultieme middel om vast te stellen of iemand de wet overtreedt. Want laat dat duidelijk zijn: wie discrimineert, begeeft zich buiten de wet, en wie dat hardnekkig blijft doen, moet hiervoor worden gesanctioneerd. Ook diegenen die het sluiks doen in plaats van per mail.

Weinig veranderd na een flauwe compromistekst

Mijn voorstel voor de invoering van praktijktesten werd een jaar geleden weggestemd. De meerderheid van N-VA, CD&V en Open VLD koos voor een flauwe compromistekst met een klemtoon op sensibilisering en zelfregulering om komaf te maken met discriminatie. Er werd me op het hart gedrukt vertrouwen te hebben. Ook een beleid zonder een objectief meetinstrument en zonder een sanctioneringsluik zou zijn vruchten tonen. Mijn wantrouwen was groot. Alsof je er in zou slagen hardrijders ook zonder camera’s of boetes uit het verkeer te plukken.

Maar zelfs van de vele flauwe plannen die een jaar geleden werden gemaakt, is weinig in huis gekomen. Dat maakt een tussentijdse evaluatie in het parlement pijnlijk duidelijk maken. Buiten enkele gesprekken met de betrokken actoren is er niets gebeurd. Informatiecampagnes? Geen vooruitgang. Het bekend maken van het meldpunt discriminatie bij het brede publiek? Geen vooruitgang. Een Vlaams vervolgingsbeleid ten aanzien van opzettelijke discriminatie? Geen vooruitgang. Het opnemen van een voorbeeldfunctie inzake personeelsbeleid vanuit de Vlaamse overheid? Geen vooruitgang. Samenvattend: het beleid rond discriminatie is één grote stand-still. De onwil om dit hardnekkige probleem aan te pakken is groot en staat in schril contrast met de sterke woorden die keer op keer worden bovengehaald wanneer er een nieuw geval van discriminatie opduikt.

Als geboren en getogen Antwerpenaar, afkomstig uit een superdiverse wijk, weet ik wat discriminatie doet met mensen. Het fnuikt ondernemingsdrang en goesting. Iedere dag verliezen we een schare enthousiaste mensen die mee hun schouders willen zetten onder onze samenleving. Die talenten hebben en zich willen geven, maar die keer op keer op dat blok van discriminatie stoten dat we nu al decennialang met ons blijven meezeulen. Mijn pleidooi is duidelijk. Een evenwichtig beleid betekent dat er naast sensibilisering en zelfregulering ook sprake moet zijn van een repressieve handhaving wanneer discriminatie zich blijft herhalen. De reacties die de veroordeling van Dovy losmaken, toont ook dat hier een draagvlak voor is.