Postnatale abortus toelaten?

Hoog tijd om een rustig debat te voeren over het helpen sterven van pasgeboren baby’s.

Moord en brand! Twee wetenschappers willen kindermoord legaliseren! Dat vat zowat de geschokte reacties samen op het artikel dat Alberto Giubilini van de universiteit van Milaan en Francesca Minerva van de universiteit van Melbourne onlangs in de Journal of Medical Ethics publiceerden. Daarin schuiven ze de mogelijkheid van ‘postnatale abortus’ naar voren: het doden van een baby vlak na zijn geboorte. Omdat de pasgeborene ziek is, bijvoorbeeld, een handicap heeft of simpelweg niet gewenst is. Kortom: in alle gevallen waarin abortus vandaag is toegestaan. De schrijvers verdedigen hun stelling met de bewering dat pasgeboren baby’s toch geen eigen persoonlijkheid of besef hebben. Net als foetussen dus.

Amper was de inkt van hun essay droog, of de professoren werden publiekelijk aan de schandpaal gespijkerd. Nochtans zou hun moedige provocatie wel eens voor een maatschappelijke discussie kunnen zorgen die haast niemand tot nu toe durfde te voeren. Want het gaat die twee natuurlijk niet echt om het recht van ouders om hun pasgeboren kinderen naar believen weer uit de wereld te helpen. Nee, zij willen het hebben over de manier waarop we, naarmate de medische wetenschap evolueert, moeten omgaan met ongeboren en vooral pasgeboren leven.

In de praktijk worstelen nogal wat neonatologen en gynaecologen geregeld met die vraag. Als een ziekte of afwijking pas laat in de zwangerschap wordt ontdekt, bijvoorbeeld. Op verzoek van de ouders kan de foetus dan een dodelijke inspuiting krijgen in de baarmoeder. In sommige ziekenhuizen toch. Andere, daarentegen, kiezen ervoor de baby eerst geboren te laten worden en dan pas te laten sterven. Die aanpak zou minder risico voor de moeder inhouden. Een kind voor of na zijn geboorte doden: juridisch is het een wereld van verschil, maar medisch eigenlijk niet.

In veel gevallen is die keuze er niet eens omdat pas na de bevalling duidelijk wordt dat er iets met de baby scheelt. Als dan blijkt dat hij ondraaglijk lijdt, zullen de meeste neonatologen wel bereid zijn hem te helpen sterven. Ook al mag dat eigenlijk niet en kan een arts daar problemen mee krijgen. Daarom pleiten sommigen bij ons voor een systeem zoals in Nederland, waar artsen door het zogenaamde Groningenprotocol worden beschermd.

Ook in België moet worden onderzocht in welke gevallen we het doden van pasgeboren kinderen willen toelaten. Wie blijft scanderen dat zoiets altijd en overal ontoelaatbaar moet zijn, negeert de medische realiteit. Wel is het cruciaal dat er juridische, medische en ethische grenzen worden vastgelegd, die ook in de praktijk hanteerbaar zijn. Daarbij moet er rekening mee worden gehouden dat abortus in België tot heel laat in de zwangerschap toegelaten is als een foetus zwaar gehandicapt blijkt te zijn maar ook als hij een paar teentjes mist of kleurenblind is. Op voorwaarde tenminste dat een arts bereid wordt gevonden om dat als een uiterst zware, ongeneeslijke aandoening te beschouwen. De volgende vraag die we ons nu moeten stellen is hoever we willen gaan eens dat wezentje geboren is? Mogen zijn ouders dan alleen beslissen om hem te laten sterven als hij ontzettend veel pijn heeft en er geen twijfel over bestaat dat hij het uiteindelijk niet zal halen? Of mag dat ook als hij bijvoorbeeld aan het syndroom van Down lijdt of een hazenlip heeft? En wat als de intussen alleenstaande moeder niet weet hoe ze hem groot zal brengen? Laten we het daar eens over hebben voor de realiteit ons inhaalt.

Ann Peuteman