Portret van premier Sophie Wilmès: ‘Ze kan wél knopen doorhakken’

‘Intelligent, bekwaam, loyaal én de braafste leerling van de klas.’ Een portret van Sophie Wilmès, de premier die België door de oorlog tegen het coronavirus moet loodsen.

Na dagenlang moedeloos makend politiek gesteggel komt Sophie Wilmès (MR) aan het hoofd te staan van een volwaardige minderheidsregering. Die zal maximaal zes maanden lang beschikken over uitzonderlijke volmachten om de coronacrisis het hoofd te bieden. De eerste vrouwelijke premier van België gaat vandaag in de Kamer het vertrouwen vragen voor die constructie.

Maar wie is de politica die België moet gidsen door wat velen al oorlogstijden hebben genoemd? Wilmès (45) is voor het brede publiek een nobele onbekende. Ze volgde eind 2019 haar partijgenoot Charles Michel op aan het hoofd van de ontslagnemende federale regering, toen hij werd aangesteld als voorzitter van de Europese Raad. De discrete Wilmès heeft haar fenomenale blitzcarrière in grote mate te danken aan haar nauwe band met en onvoorwaardelijke loyaliteit aan de zogenoemde clan-Michel binnen de MR.

Wilmès groeide op in een door en door politiek nest. Haar vader Philippe Wilmès, die op vijfjarige leeftijd beide ouders verloor tijdens een bombardement door de Engelse geallieerden, gold als een briljant man en een grote commis d’état. ‘Hij was heel bekend en heel machtig’, zegt Nicolas De Decker, politiek journalist bij Le Vif. Vader Wilmès was professor economie aan de UCL, maar ook een politiek beest met een indrukwekkend netwerk. Tot het eind van zijn leven had hij grote invloed in de coulissen van de macht. Hij werkte op verschillende ministeriële kabinetten – hij was kabinetschef van onder anderen Jean Gol (PRL) -, was bestuurder van grote (overheids)bedrijven, regent bij de Nationale Bank en medeoprichter van de mondaine Brusselse zakenclub Cercle de Lorraine. Ook de moeder van Sophie Wilmès was kabinetsmedewerker, onder meer op het kabinet van gewezen CVP-minister Mieke Offeciers. In het gezin Wilmès werd dag en nacht over politiek gesproken.

‘Nooit, jamais‘ zou ze het voorbeeld van haar ouders volgen en zelf in de politiek stappen, had de nagenoeg perfect drietalige Sophie Wilmès zich voorgenomen als – naar eigen zeggen – rebelse tiener. Na de middelbare school trok ze met haar rugzak een paar maanden alleen door Zuid-Amerika. Vervolgens ging ze reclame studeren en werkte ze in een reclamekantoor. Maar die wereld beviel haar niet. Ze studeerde financieel management bij in avondonderwijs en ging aan het werk op een advocatenkantoor.

Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Wijlen Brussels MR-politicus Eric André, erg geliefd bij zijn achterban, wist Wilmès warm te maken voor de lokale politiek in het chique Ukkel. Ze kreeg al snel de smaak te pakken, en bleef ook in de lokale politiek actief toen ze zich met haar gezin vestigde in de faciliteitengemeente Sint-Genesius-Rode, in de Vlaamse Rand.

In 2014 kwam haar politieke loopbaan in een stroomversnelling. Wilmès belandde als opvolgster van Didier Reynders (MR) in de Kamer. Daar koos ze voor de Commissie Financiën en Begroting. Toen Charles Michel zijn minister van Begroting Hervé Jamar (MR) wegens aanhoudend geklungel wegpromoveerde tot gouverneur van de provincie Luik, was het de beurt aan goede vriendin en trouwe partijsoldaat Wilmès, die te boek staat als een slimme cijferaar een dossiervreter.

Gedreven en ambitieus

In de federale regering deed Wilmès zich niet kennen als rebels, maar wel als zakelijk en to the point, als voorzichtig, solide, ernstig en hondstrouw aan de door premier Michel en haar partijvoorzitter Olivier Chastel uitgestippelde partijlijn. ‘Intelligent, bekwaam, loyaal én de braafste leerling van de klas’, zegt Béatrice Delvaux, politiek commentator van Le Soir.

Journalisten kregen soms een punthoofd van Wilmès, die tijdens interviews over de begroting steevast een beperkt aantal voorgekauwde zinnetjes bleef herhalen, zonder persoonlijke touch en zonder ook maar heel even van haar script af te wijken.

Maar ondanks haar onopvallende, ingetogen en vlakke voorkomen, staat ze intern naar verluidt wel degelijk haar mannetje, soms op het autoritaire af. Wilmès weet het goed te verstoppen, maar is gedreven en ambitieus, net zoals alle politici op haar niveau. Het viel partijgenoten voorafgaand aan de coronacrisis al een tijdje op hoe de premier, hoewel het woord dienstbaarheid haar in de mond bestorven ligt, steeds meer plezier in haar functie begon te scheppen.

Wilmès is dankzij haar afkomst en haar Australische echtgenoot, een voormalig voetballer die nu een succesvol zakenman is, ook goed ingevoerd in de beau monde van Brusselse bankiers en bedrijfsleiders. ‘Door haar achtergrond en opvoeding – ze heeft als kind een tijd in Washington gewoond – en het feit dat ze perfect Engels spreekt, is ze ook veel minder francofiel dan veel andere Franstalige toppolitici, die de blik uitsluitend op Parijs hebben gericht’, zegt een Vlaams federaal topminister die Wilmès al lang kent. ‘Dat is een grote troef in haar internationale functioneren.’

Toen Charles Michel naar Europa vertrok, leed het geen twijfel dat Wilmès zijn gedroomde opvolgster was. Maar de eerste Belgische vrouwelijke premier trad aan in extreem lastige omstandigheden: als leider van een ontslagnemende regering die geen meerderheid meer had in de Kamer. Ze kon in die omstandigheden nauwelijks iets klaarspelen. Er verschenen vernietigende artikelen over Wilmès, met name in de Vlaamse pers, waarin niet of nauwelijks het onderscheid werd gemaakt tussen de persoon en de situatie, en waarvan de premier naar het schijnt danig was aangedaan.

‘De omstandigheden waarin ze moest beginnen, waren verschrikkelijk. Wilmès is bovendien doodsbang om fouten te maken en erg achterdochtig, wat haar soms aarzelende houding verklaart. Ze kende het klappen van de zweep in de Wetstraat nog niet door en door’, zegt een Vlaams topminister. Maar een en ander is veranderd met de coronacrisis. Wilmès is volgens de Vlaamse excellentie erg goed in syntheses en besluitvorming op basis van rationele bewijsvoering. ‘”Geef mij argumenten”, zegt ze op crisisvergaderingen.’ Goed luisteren naar experts vooraleer een besluit te nemen, kan in deze onuitgegeven strijd weleens een grote troef blijken.

Wilmès heeft een hekel aan grote mediaexposure en ergert zich naar verluidt zo nu en dan blauw aan het onbezonnen Twitter-gedrag en het permanente mediacircus van haar partijvoorzitter Georges-Louis Bouchez. Hoewel ook wordt gefluisterd dat de populaire hashtag #keepSophie, waarmee de MR steun wilde verzamelen voor Wilmès tegenover eventuele kapers van het federale premierschap, uit haar eigen kabinet is vertrokken. Waaruit zou blijken dat ook de premier nu en dan niet terugdeinst voor een medianummertje.

‘Innemend en aardig’

Vanwege haar politieke inzet in de Franstalige meerderheid van de faciliteitengemeente Sint-Genesius-Rode gold Wilmès in de ogen van plaatselijke Vlamingen als een fransdolle Vlamingenhaatster. Met name met de lokale CD&V was de relatie bar slecht. Vlamingen die vandaag met haar samenwerken, hebben daar nooit wat van gemerkt, integendeel. ‘Wilmès is altijd innemend en aardig, en schakelt meteen over naar het Nederlands’, zegt een kabinetsmedewerker van een Vlaamse topminister in de federale regering.

‘Het is echt moeilijk om je in te denken dat iemand, zelfs een politieke tegenstander, een onvervalste hekel aan Wilmès zou hebben’, voegt Nicolas De Decker daaraan toe. ‘Zelfs met politici van de oppositie in de Kamer, verliep het contact van bij het begin altijd hoffelijk.’

Is de onervaren Wilmès, wier kabinet niet door iedereen erg hoog wordt ingeschat, wel opgewassen tegen de taak die haar te wachten staat? Haar manier van communiceren in deze onuitgegeven sanitaire en economische crisis dwong in elk geval respect af. ‘Sommigen typeren haar als een soort Charles Michel, maar dan met empathie, en bescheidener’, zegt Béatrice Delvaux van Le Soir. ‘Ze communiceert in de coronacrisis oprecht betrokken, minzaam en gedecideerd tegelijk.’

Niemand weet wat de toekomst brengt, maar voor Wilmès en haar partij is het federale premierschap op dit moment een buitenkans. Dankzij haar nuchtere aanpak van de coronacrisis tot dusver heeft ze leiderschap getoond, en allicht toch een deel van de publieke opinie voor zich weten te winnen. ‘Met de rug tegen de muur, weliswaar, maar ze heeft laten zien dat ze wel degelijk knopen kan doorhakken’, besluit Delvaux.

Zelf zei de premier over haar politiek handelen in een zeldzaam persoonlijk portret in Paris Match: ‘Ik ben geen theoreticus. Ik luister veel en ik bestudeer mijn dossiers. Maar uiteindelijk besluit ik op basis van mijn instinct.’