Politieke thriller: Wie blijft herhalen dat N-VA regeringsonderhandeling gijzelde, beschrijft geen feiten, maar voert propaganda

‘Tijdens het PS-congres speelde de 541 dagen die de regeringsonderhandelingen duurden na de verkiezingen van 2010 een belangrijke rol. De partij noemt die 541 dagen liefst in één zin met de woorden ‘gijzelen’, ‘land’ en de afkorting ‘N-VA. Vreemd dat zo’n verhaal kan standhouden, want een snelle blik op de cijfers volstaat om in te zien dat het onhoudbaar is’, stelt N-VA-kandidaat voor de Kamer Peter De Roover.

Ooit, het moet zo’n twee jaar geleden zijn, kon ik er op een quiz nog indruk mee maken. Ik was de enige in mijn ploeg die wist dat de regeringsvorming 541 dagen had aangesleept en wij bleken één van de weinige tafels in de ruim gevulde zaal die het antwoord juist had. Die tijd is voorbij, 541 groeide intussen uit tot een iconisch getal in de Belgische politiek.

In koor beloven de partijen de kiezer dat ‘zoiets’ niet meer zal gebeuren. Die periode van Belgische regeringsloosheid had weliswaar het voordeel dat het parlement als wetgevende macht af en toe kon doen waar het voor dient: namelijk wetten maken die uit de eigen schoot opborrelen. Er duiken hier en daar zelfs statistieken op die moeten aantonen dat die periode zonder Belgische regering ook enig economisch soelaas bood maar die zijn niet overtuigend genoeg om het nummer nog eens op te voeren. Terecht dus dat alle partijen die optie afkeuren.

Voorbije weekeinde speelde het getal 541 een propagandistische rol op het PS-congres. De vrijwel niet opgemerkte en onuitgesproken hoofdboodschap van die bijeenkomst was dat de PS Wallonië niet wil toevertrouwen aan de Walen en de nochtans allerminst socialistisch stemmende Vlamingen niet kan missen. De wel uitgesproken toverformule ‘541’ diende als afschrikking voor het grote gevaar N-VA.

Niet alleen de PS noemt die 541 dagen liefst in één zin met de woorden ‘gijzelen’, ‘land’ en de afkorting ‘N-VA’. Het zou de fout zijn van die partij dat we zo lang zonder regering zaten, want N-VA gijzelde het land 541 dagen lang na de verkiezingen van juni 2010. Vreemd dat zo’n verhaal zo lang kan standhouden, want een snelle blik op de cijfers volstaat om in te zien dat het onhoudbaar is.

N-VA behaalde op 13 juni 2010 in een Kamer met 150 plaatsen de mooie score van 27 zetels. Daarmee werd ze de grootste partij maar om een regering te vormen moet je er 76 hebben, dus zijn er 75 zitjes nodig om de vorming daarvan tegen te houden. Laten we er zelfs van uitgaan dat N-VA de meest weerbarstige partij aller partijen is, dan nog volstaan haar 27 zetels rekenkundig absoluut niet om te gaan blokkeren. Meer nog: toen er dan toch eindelijk een regering uit de bus kwam, zat N-VA daar niet eens in. Di Rupo kon perfect van start gaan zonder die partij, wat voldoende aantoont dat de mythe van gijzelen en blokkeren geen steek houdt.

Politieke thriller: Wie blijft herhalen dat N-VA regeringsonderhandeling gijzelde, beschrijft geen feiten, maar voert propaganda

Het verhaal van de gijzelende N-VA is niet houdbaar, maar de politieke thriller is daarmee niet opgelost. Het getal 541 is namelijk wel onbetwistbaar, het lijk lag er. Als N-VA een sluitend alibi kan voorleggen, wie is dan de ‘dader’? Waarom hebben de latere regeringspartijen zo lang gewacht om deze regering te vormen? Waarom hielden de klassieke partijen het land zo lang regeringloos? Hadden ze een motief?

Dat is de vraag, want zij hadden zonder N-VA voldoende zetels om de malaise snel te doorbreken maar deden dat niet. Het antwoord moeten we reconstrueren op basis van onvolledige informatie maar volgende hypothese wordt door de feiten niet tegengesproken en is meer dan plausibel.

Aangezien N-VA de grote winnaar van de verkiezingen was (A) en potentieel bleek te hebben om nog verder door te groeien (B) verkozen de fatsoenlijke politici om reden (A) en de machiavellistische om reden (B) dat die partij mee aan boord moest. Door de wol geverfde anciens met politiek inzicht, herinnerden zich het Agalev-scenario. Die partij liet zich in 1999 na een verkiezingsoverwinning meesleuren in de paars-groene regering, kon daar absoluut het verschil niet maken en betaalde die stommiteit in 2003 met het verlies van alle Kamerzetels.

Dat nummer wilden de andere partijen graag nog eens herhalen met N-VA dit keer in de rol van nuttige idioot. Dat kon door die partij te compromitteren als deelgenoot van een regering die geen vertaling zou zijn van zelfs maar een minimum van haar verkiezingsprogramma. Dan zou aan de kiezers bewezen worden dat een stem voor N-VA eigenlijk alleen maar meer van hetzelfde oplevert. Een dodelijker scenario kan voor een partij als N-VA niet bedacht worden.

De partij trapte niet in de val en stelde vast dat de lat te laag bleef hangen. Toen bleek dat N-VA uit ander hout is gesneden en niet bereid toe te treden tot een klassieke Belgische business as usual-regering moest gekozen worden voor plan B. Omdat compromitteren faalde volgde de tactiek van isoleren. We hebben het gezien dat N-VA gaandeweg meer werd weggezet als een onwillige en zelfs onhandelbare onderhandelaar.

Er werd nog een heel lange tijd gewacht om een regering te vormen omdat het publiek eerst moest worden gaar gestoomd. N-VA te snel bij het huisvuil zetten zou een storm van protest hebben uitgelokt en N-VA al te duidelijk in een slachtofferrol geduwd. Om dat te vermijden lieten de latere regeringspartijen de onderhandelingen zo lang aanslepen.

De ‘nota De Wever’ kwam op tafel op 17 oktober 2010 en werd daar terstond door PS afgesmeten. Waarom duurde het daarna nog tot 6 december 2011 vooraleer dan toch een regering zonder N-VA te vormen? Dat kon perfect een jaar eerder, wat meteen 365 van de 541 regeringsvorming had bespaard en de onderhandelingen beperkt tot 176 dagen. Het ontbrak de latere regeringspartijen dat hele jaar lang echter aan de moed om N-VA sneller buiten te smijten. Ze lieten de regeringsvorming onwaarschijnlijk lang aanslepen om reden van pure politieke berekening.

Bovenstaand verhaal is natuurlijk een stuk geloofwaardiger dan de mythe dat N-VA het land 541 zou hebben gegijzeld. Maar het is minder bruikbaar om die partij te bekampen. De mythe is propagandistisch nuttiger. Wie dus blijft herhalen dat N-VA het land 541 in de tang nam, wil geen feiten beschrijven maar voert propaganda tegen die partij.