Politiegeweld in Antwerpen: ‘Nee, burgemeester Bart De Wever, so schaffen Sie das nicht’

Er zijn minstens twee problemen die het keiharde, rechtse politiebeleid van Antwerpen moet onder ogen zien, schrijft ere-vrederechter Jan Nolf naar aanleiding van de zaak rond het politiegeweld. ‘Vergelijk het met ‘when you pay peanuts, you get monkeys‘: met Rambo-taal krijg je Rambo’s.’

In de eerste ontmoeting van de Antwerpse onderzoeksrechter Bruno De Hous met vader Jan Jacob maakte de magistraat spontaan de vergelijking: ‘Je hebt een mand met goede appelen en enkele slechte. Die laatste moeten er uit.’

Die beeldspraak volstaat niet helemaal om het nieuw onderzoek naar Antwerps politiegeweld te duiden. Ook deze verdachten genieten het vermoeden van onschuld. Datzelfde vermoeden van onschuld dat van Koksijde tot Antwerpen nog zo moeilijk aan zwembadverdachten en vluchtelingen wordt gegund – uitgerekend de mensen die in deze zaak slachtoffer zijn.

Minstens twee problemen moet het keiharde rechtse politiebeleid van Antwerpen nu toch wel onder ogen zien.

Vooreerst deugt de blitzcommunicatie van burgemeester Bart De Wever (N-VA) niet. Op het eerste gezicht bekeken lijkt ze tactisch te passen in de standaardterminologie van de partij: ‘slim’, ‘open’ en ‘eerlijk’. Het autoritaire verhaal sijpelt echter door, want Antwerpen duldt blijkbaar eens te meer geen pottenkijkers. Het onderzoek zal gevoerd worden door de eigen politiedienst Intern Toezicht. Burgemeester De Wever heeft zo een kaakslag vermeden – met instemming van het parket, maar in strijd met de richtlijnen die ministers van Justitie nationaal verordend hebben in samenwerking met het Collega van procureurs-generaal. Dit zal echter als een boemerang in zijn gezicht terugkeren.

Het zijn immers net de hardwerkende, eerlijke politiemensen in Antwerpen – en overal elders – die alle belang hebben bij het vermijden van zelfs maar een schijn van partijdigheid bij het onderzoek. Een onderzoek dat – net zoals in de zaak Jonathan Jacob – nu krampachtig binnen de eigen – en lage rangen – gehouden wordt.

Met dit onderzoek dreigt Antwerpen tot in de Verenigde Staten met de vinger gewezen worden – net daar waar Bart De Wever zo graag de mosterd van de sheriff haalt. Want daar trok Barack Obama immers wél de lessen uit de gevaren van militarisering van politiemensen en politiemiddelen.

Een andere piste lag nochtans voor de hand. De diensten van het Comité P. hebben niet alleen een observatoriumfunctie, maar kunnen ook ingezet worden binnen het kader van eigenlijke strafonderzoeken. Dat aantal daalde drastisch (van 592 onderzoeken in 2005 naar slechts 113 in 2014). Die daling is geen goede zaak, eerder een schuldig verzuim in het benutten van uitmuntende en onafhankelijke expertise.

Het overhevelen van het onderzoek naar het Comité P. (en waarom niet, meteen ook naar het Federaal Parket) zou pas een signaal van openheid geven. Dan pas kan je als verantwoordelijk politicus stellen: ‘Ja, wir schaffen das‘.

Ten tweede is dit de kroniek van een aangekondigd verhaal. Om het verstaanbaar te maken in het Antwerps van burgemeester De Wever: quod erat demonstrandum. Een bende zoals die van ‘Mega Toby en Sproetje‘ zat er aan te komen.

Naar aanleiding van andere racistische politie-incidenten herhaalde ik het uitdrukkelijk in Terzake van 14 december 2015: ‘Politici moeten zich bewust zijn van de invloed van hun discours op politiemensen’. Vergelijk het met de uitspraak ‘when you pay peanuts, you get monkeys‘: met Rambo-taal krijg je Rambo’s.

Alle beleidsmensen die wedijveren in dezelfde veiligheidsvijver moeten beseffen dat een samenleving – in de woorden van Tom Lanoye op Twitter – geen ‘Matrakstad’ mag worden. Het discours van Fort Europa leidt ook naar stedelijke burchten en naar een vermiddeleeuwsing van burgerlijke rechten en politionele plichten.

Antwerpen: het wintert in Matrakstad. (Niet voor het eerst, sinds zaak-Jonathan Jacob, razzia in café Kiebooms, etc) https://t.co/uyxHx5fKtI

— Tom Lanoye (@TomLanoye) March 17, 2016

Wat in Antwerpen zou gebeurd zijn, moet niet verbazen. Dit is immers niet zonder voorgeschiedenis, niet zonder verhaal dat we zelf geconstrueerd hebben. Mensen worden bang gemaakt en vragen en krijgen dan Rambo’s in de korpsen.

In de kille regeringsmededeling van korpschef Serge Muyters was er ondertussen geen plaats voor enige empathie met de slachtoffers. Hij rekent het blijkbaar tot zijn ambitie het eigen korps op te kuisen. Het is nochtans in de eerste plaats de Kärcher-aanpak zoals in het Frankrijk van en sinds Nicolas Sarkozy, die de politie zelf in de problemen brengt.