Een jungle willen ze niet maken van uw tuin, de tuinrangers. Ze willen u wel helpen om die natuurvriendelijker te maken. ‘Een verwilderde tuin wil ik niet, wel een verzorgde tuin waarin leven zit.’
Wist je dat de vuurwants tot zeven dagen lang kan paren aan één stuk? De mannetjes zijn zo beducht op overspel dat ze zich uren- en soms dagenlang vastklampen aan het vrouwtje.’ Je steekt wat op van een tuinsafari met een tuinranger. De tuinrangers zijn een initiatief van het Agentschap Natuur en Bos (ANB) om lokale besturen te ondersteunen in hun klimaat- en biodiversiteitsbeleid.
De tuinrangers, vrijwilligers die zijn opgeleid door Inverde, het opleidingscentrum van Natuur en Bos, gaan samen met tuineigenaren op zoek naar hoe ze met soms kleine aanpassingen hun tuin natuurvriendelijker kunnen maken. Een tuinsafari kost niks. Je moet als tuineigenaar enkel de aanvraag doen en bereid zijn om erna vier korte enquêtes te beantwoorden. Er zijn sinds 23 maart al 100 van de 400 aangevraagde tuinsafari’s afgerond, in 9 pilootgemeenten. Vorige week stapten nog eens 18 extra gemeenten mee in het project. Eind 2021, zo schat en hoopt men bij het ANB, zullen er meer dan 100 tuinrangers actief zijn in Vlaanderen.
Laten we proberen af te stappen van het idee dat planten woekeren.
Inverde-ecoloog Rollin Verlinde staat voor de tuin van zijn zus Saskia in Winksele. Zij stelt haar tuin ter beschikking van tuinrangers-in-opleiding Bob Peeters, Katinka Stoffels, Patrick Vanderhulst en Zara Okai (van haar komt het vuurwants-weetje). Zij oefenen een laatste keer in een tuin onder zijn toeziende oog vooraleer ze aan de slag gaan bij de inmiddels 210 Leuvense tuineigenaren die intekenden op een gratis tuinsafari.
Katinka trapt de tuinsafari af met een vragenlijst. ‘Wil je meer of minder gazon? Moet er kunnen worden gebarbecued in je tuin? Wat denk je van een zwem- of gewone vijver? Wil je graag extra vogels, vlinders, bijen en hommels aantrekken?’ Siska knikt heftig bij elke vraag naar meer leven in de tuin. ‘Hoe meer hoe liever.’ Een tuinranger moet stevig doorvragen, zegt Verlinde terwijl zijn cursisten vragen afvuren. ‘Pas wanneer je weet wat de tuineigenaar wil, kun je beginnen met enthousiasmeren. Tuinrangers moeten niet de tuinaannemer of -architect uithangen. Ze maken geen gedetailleerd tuinplan op of zullen je tuin niet komen aanleggen. Wij inspireren, helpen omschakelen naar meer natuurlijke tuinen. En dat liefst met kleine stappen die een groot verschil kunnen maken.’
‘Maai Nooit Niet!’
Verlinde legt de nadruk op werk verschuiven. Hij grinnikt wanneer het keuvelende groepje de tuin intrekt. ‘Ze passeren in hun enthousiasme een perfecte case om Siska werk te besparen en tegelijk de tuin biodiverser te maken.’ Hij wijst naar een dubbele haag die er nogal verloren bij staat aan het eind van Siska’s oprit. ‘Wat staat die hier te doen? De tuin is volledig omgeven met hoge hagen, dus je hoeft niet in te zitten met te weinig nestplaats voor vogels. Bovendien is dit een van de weinige zonrijke plekken in de tuin. Vervangen door een bloemenborder, dus. Dat spaart Siska werk uit en het zal insecten aantrekken, die op hun beurt voedsel zijn voor de koolmezen en andere vogels die broeden in haar nestkastjes en grote hagen.’
De groep verzamelt zich rond de kleine vijver. ‘Het is de bron van het leven in mijn tuin’, zegt Siska. ‘De appelvinken en eekhoorns komen eruit drinken en laatst telde ik er 30 salamanders in. In de zomer scheren er waterjuffers over.’ Nu dobbert er een snoer paddendril in, poelschaatsenrijders schieten sierlijk tussen waterdrieblad, gele lis en wateraardbei. Een vijver kan heel simpel zijn, legt Rollin uit. ‘Graaf een put, leg er folie in en beplant de randen. Zo heb ik het thuis gedaan, het werkt prima.’ Wat Siska’s vijver ecologisch interessant maakt, merkt Zara op, is de ruige wand ernaartoe. ‘Beestjes kunnen tot vlak bij het water komen.’ Iemand grapt dat het toch properder zou zijn met wat kunstgras op. ‘Maai Nooit Niet!’
In Siska’s voortuin ontstaat een leerzame discussie wanneer ze wijst op de sleutelbloem en het zevenblad, plantjes die zich er erg lekker voelen. Of de aanplant van maagdenpalm ze niet wat in toom kan houden, bespreken de cursisten. ‘Laten we proberen af te stappen van het idee dat planten woekeren’, reageert Verlinde. ‘De eerste vraag die jullie aan Siska moeten stellen, is of die planten elk jaar oprukken of hier al jaren zo staan.’ Het tweede, zegt Siska. ‘Wat is dan het probleem?’ gaat Verlinde verder. ‘Net die maagdenpalm zou gaan woekeren en te dominant worden. Jammer toch, want nu leeft de sleutelbloem prima samen met dat zevenblad. Je mag elegant weerwerk bieden, de tuineigenaar een beetje opvoeden. Als Siska echt een probleem heeft met dat zevenblad en de sleutelbloem, dan suggereer je beter planten die hoger groeien maar ze niet verdrukken. Zo steek je die plantjes weg en scoor je tegelijk biodiversiteit.’
Wanneer Patrick de weldaden van zonnekroon bezingt, een uitheemse plant, raakt hij een teer punt. ‘Wij zijn niet tegen uitheemse soorten’, onderstreept Verlinde. ‘Er staan er gewoon al meer dan genoeg in onze tuinen. Ze hebben geen extra reclame nodig. Inheemse bomen en struiken wel, zeker als we onze biodiversiteit willen versterken. Op een eik komen meer dan 600 soorten insecten af, een paardenkastanje trekt er slechts een tiental aan. Steek dus geen uitheemse planten uit, plant vooral een extra inheemse soort.’
Na de tuinsafari volgt een kringgesprek, dat komt op de dennenboom centraal in de tuin. Een perfect voorbeeld van een fout gemikte boom, zegt Verlinde. ‘Een boom die zo hoog wordt, moet je niet zo dicht bij het huis zetten of midden in je tuin. Hij vreet alle zon weg.’ Moet die boom dan weg? De vraag is bijna vloeken in dit gezelschap. Verlinde sust. ‘Was ik hier komen wonen lang geleden, en die boom was nog veel kleiner, dan had ik hem wellicht meteen weggedaan. Ten eerste staan er in deze tuin bomen genoeg. Ten tweede zou je veel meer zon hebben in de tuin, wat in combinatie met de verschralende bodem en een goed maaibeheer zou zorgen voor een prachtig bloemrijk gazon.’
Hij benadrukt opnieuw dat tuinrangers goed moeten luisteren naar de tuineigenaar. ‘Voor Siska is de boom een bron van plezier, ze ziet er de appelvinken en eekhoorns in spelen. Laat die boom dus vooral staan. Mensen die bomen willen planten, kun je Bomenwijzer.be aanraden. Een doordacht aangeplante boom bespaart veel ellende.’
Cursist Patrick: ‘Mensen zijn zich bewust van de klimaatverandering door de opwarming. Een boom brengt soelaas, maar wat planten mensen er nog onder?’ Bloembollen, stelt Verlinde voor. Zara suggereert schaduwplanten. ‘Misschien zelfs varens, al doen die het beter tegen een afsluiting, waar je echte schaduw hebt.’ Katinka vult aan: ‘Voor schaduwrijke plekjes raad ik de mensen aan te kijken naar wat in een bosrand staat.’ Zeker in stadstuinen zijn bomen een uitdaging, weet Bob. ‘Daar ben je beter af met kleine bomen als lijsterbes of hazelaar. Die groeien snel, waardoor je gauw schaduw hebt, en toch kun je die zonder veel moeite in toom houden.’ Terwijl twee zandoogjes een gevecht op leven en dood houden boven de hoofden van de groep, somt Verlinde drie toppers op voor meer biodiversiteit in de tuin. ‘Een waterpartij, structuur aanbrengen met bomen en struiken, en je snoeiafval recycleren.’
Safarikit
Tuinrangers komen niet alleen in vrede, ze brengen ook iets mee. Ze hebben een inspiratiemap bij zich, met mooie, grote foto’s. En er zijn de stijlvol vormgegeven adviesfiches, ingedeeld in thema’s, van ‘een ruiger plekje’ over bos- en tegeltuin tot fiches over specifieke beestjes. ‘Per bezoek mogen tuinrangers er een stuk of drie achterlaten’, legt Verlinde uit. ‘Niet te veel, anders overdonder je mensen en dan gebeurt er niks.’ Tuinrangers hebben ook oog voor de kinderen. Hun ouders krijgen een plannetje, zij de Safarikit. Daarin zitten een insectenpotje, wat stickers, een bloemenmengsel, een vlinder- en vogelkaart.
Erica Herrijgers uit Turnhout wist het bezoek van een tuinranger te smaken, vertelt ze aan de telefoon. ‘Het geeft je een andere kijk op je tuin. Wij wonen landelijk, hebben vrij veel gazon en houden van een nette, strakke, zelfs cleane tuin. Een verwilderde tuin wil ik niet, wel een verzorgde tuin waarin leven zit.’ Dat bleek perfect mogelijk.
‘Het eerste deel van onze tuin zal strak blijven, met naast de oprit hortensia, siergras, veel beuken- en meidoornhaag en het groot rozenbed. Het stuk gazon aan ons terras blijft kort.’ In het midden van de tuin worden de teugels gevierd. ‘Daar zullen we maar om de zes weken maaien. Het achterste deel is ingezaaid met wilde bloemen en we plantten er moeraseiken en lindes. Daar zullen we maar één keer per jaar maaien, na september. Laat de natuur daar maar haar gang gaan.’
Maai Mei Niet
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
