Europees Parlement kiest massaal voor verbod op wegwerpplastic
Een bijzonder grote meerderheid van de leden van het Europees Parlement heeft woensdag gekozen voor een verbod op het gebruik van wegwerpplastic.
Een bijzonder grote meerderheid van de leden van het Europees Parlement heeft woensdag gekozen voor een verbod op het gebruik van wegwerpplastic vanaf 2021. De parlementsleden willen dat de producenten meebetalen voor de opruiming van plastic zwerfvuil, en daar horen volgens hen ook sigarettenpeuken bij.
De tien meest voorkomende wegwerpplastics maken meer dan 70 procent uit van het zwerfvuil op zee. Daarom heeft het Europees Parlement zich woensdag massaal achter een voorstel van de Commissie geschaard om een einde te maken aan het gebruik van die producten.
571 parlementsleden steunen het Commissievoorstel, 53 parlementsleden stemden tegen. Vierendertig leden onthielden zich.
Verbruik verminderen
Het oorspronkelijke voorstel werd op verschillende punten aangepast. Zo werd de lijst met plastic wegwerpproducten waarvan het gebruik vanaf 2021 verboden moet worden, uitgebreid. Aan de plastic wattenstaafjes, bestek, borden, rietjes, roerstaafjes en ballonnenstokjes voegden de parlementsleden ultralichte plastic zakjes, oxo-afbreekbare verpakkingen (die niet helemaal afbreekbaar zijn) en piepschuimen voedsel- en drankverpakkingen toe.
Het argument om die producten te verbieden, is dat er voldoende duurzame en betaalbare alternatieven voorhanden zijn.
Van een rist andere plastic producten voor eenmalig gebruik verwacht het parlement dat de lidstaten het gebruik beperken.
Voor plastic bekers en voedselverpakkingen komt er een heel specifieke reductiedoelstelling wat de consumptie betreft: min 25 procent tegen 2025. Het gebruik van sigarettenfilters moet dan met 50 procent verminderd zijn, tegen 2030 willen de parlementsleden een reductie met 80 procent.
Ook tegen 2025 moeten de lidstaten 90 procent van de plastic wegwerpdrankflessen apart inzamelen. Tegelijk moeten die drankflessen dan voor minstens 35 procent uit gerecycleerd plastic bestaan. Ter vergelijking: in haar recente verpakkingsplan legde de Vlaamse regering de lat al op 50 procent.
Visnetten
De Belgische Europarlementsleden reageren tevreden op goedkeuring van de nieuwe richtlijn. ‘Essentieel’, zegt Mark Demesmaeker (N-VA), ‘is dat producenten voortaan ook moeten meebetalen voor het opruimen van zwerfvuil. In Vlaanderen dragen producenten al bij in de strijd tegen zwerfvuil, bijvoorbeeld via de bewustwordingsacties van Mooimakers. Maar het Europese voorstel gaat verder en zorgt voor een structurele en kostenefficiënte oplossing.’
Maar uiteraard blijft de strijd tegen zwerfafval een gedeelde verantwoordelijkheid en heeft ook de consument een belangrijke rol te spelen, zegt Demesmaeker.
Bart Staes (Groen) wijst erop dat de nieuwe wetgeving niet uitsluitend op wegwerpplastic slaat, maar ook op de ‘spooknetten’ van de visserijsector. ‘Die sector gaat bijzonder slordig om met zijn – grotendeels van plastic gemaakte – visnetten. Maar liefst een derde van de netten komt niet terug aan land. Ze blijven in zee drijven en vangen of verstikken nog steeds vis en andere zeedieren. Het Europees Parlement wil hier concretere actie tegen zien. Zo moeten de EU-landen bijvoorbeeld een statiegeldsysteem voor visnetten invoeren.’
De nieuwe regels zijn nog niet definitief verworven. Over het dossier moet het Europees Parlement nu onderhandelingen aanknopen met de Europese lidstaten, die hun standpunt naar alle waarschijnlijkheid volgende week woensdag bepalen. Voor het parlement zullen de onderhandelingen geleid worden door de Belgische Frédérique Ries (MR). Zij zal er hard op aandringen dat ook de tabaksindustrie betrokken wordt en verplicht wordt financieel bij te dragen aan de opruiming en de verwerking van sigarettenpeuken. ‘Die nemen de tweede plaats in op het droeve podium van wegwerpplastics die het vaakst aangetroffen worden op onze stranden.’
De Backer: ‘Belangrijke stap’
Staatssecretaris voor de Noordzee Philippe De Backer (Open VLD) juicht de beslissing van het Europees Parlement toe. ‘Een Europees verbod is een belangrijke stap om ook het plastic in onze Noordzee terug te dringen’, zegt hij.
In de Noordzee drijven er gemiddeld 3.875 items per vierkante kilometer, waarvan bijna 96 procent uit plastic bestaat. Dat is beter dan het mondiale gemiddelde van 13.000 stukken plastic per vierkante kilometer in zeeën en oceanen, zegt De Backer, maar de vervuiling door plastic wordt elk jaar groter. Een Europees verbod op ‘single use plastics’ is volgens hem dan ook een belangrijke stap om ook de plastic in de Noordzee terug te dringen.
Zelf sloot De Backer tijdens de zomer al een overeenkomst met de strandclubs aan de Noordzee om plastic voor eenmalig gebruik niet langer aan te bieden in de clubs. Ook werkte hij een actieplan uit tegen marien afval. Met een Europees verbod wordt het probleem aan de bron aangepakt, zegt De Backer. ‘Plastic komt vooral via de rivieren in zee terecht. Niet alleen verpakkingen zijn een probleem, maar ook kleine plastic deeltjes die in tandpasta, zeep of cosmetica zitten. Daarom sloot de regering al een deal met cosmeticaproducenten om de microplastics in cosmetica terug te dringen.’
Ook tegen achtergelaten visnetten ondernam België al actie. De Backer vindt het de juiste keuze dat Europa producenten mee laat betalen voor het opruimen en het verwerken van afval, maar zegt dat wat hem betreft ook de consument verantwoordelijk is. ‘Etiketten en campagnes zullen consumenten aansporen minder plastic te gebruiken of plastic in de vuilnisbak te gooien en niet te laten rondslingeren. Ook zelf de handen uit de mouwen steken en afval ruimen, helpt.’