Christiana Figueres over top in Glasgow: ‘Greta Thunbergs kritiek op blablabla-politici is niet correct’

De komende klimaattop in Glasgow wordt als de vergadering van de laatste kans beschouwd. Christiana Figueres, die van 2010 tot 2016 de VN-conferentie leidde, windt er geen doekjes om. ‘Als we nu niet snel beslissen, rijden we het ravijn in.’

In 2010, kort na de mislukte klimaattop van Kopenhagen, werd de Costa Ricaanse Karen Christiana Figueres Olsen (65) aangesteld als secretaris-generaal van het UNFCCC, de klimaatconferentie van de Verenigde Naties. Ze kreeg de meeste neuzen weer in dezelfde richting, en lag aan de basis van het klimaatakkoord van Parijs in 2015. Wat verwacht zij van de top van Glasgow, die op 31 oktober begint?

In augustus werd het nieuwe evaluatierapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) gepubliceerd. Wat viel u daarin op?

Christiana Figueres: Dat de wetenschappers erin geslaagd zin om het moeilijke jargon om te zetten in mensentaal. Het verslag wijkt af van alle vorige: niets wordt nog verbloemd. De urgentie van de klimaatverandering wordt heel duidelijk omschreven. Woorden zoals ‘als’ en ’twijfel’ staan er niet meer in. Het staat er nu onomwonden: de mens is de oorzaak van de opwarming van de aarde. Onderzoek toont aan dat onze planeet overal opwarmt, met zware bosbranden, droogtes en overstromingen tot gevolg.

Een ander belangrijk element zijn de concrete deadlines. Ik herinner me nog goed hoe we in Parijs voelden dat we een historisch akkoord bereikt hadden door met 195 landen af te spreken dat we de CO2-uitstoot tegen 2050 helemaal zouden afbouwen. De inspanningen die we toen voorstelden, waren gebaseerd op de veronderstelling dat de opwarming van de aarde lineair zou toenemen. Nu, zes jaar later, moeten we vaststellen dat we niet over een lineaire maar een exponentiële curve spreken, die razendsnel stijgt. Dat betekent dat we onze doelen niet in 2050, maar in 2030 moeten bereiken. In het verslag staat duidelijk dat we de CO2-uitstoot tegen 2030 met 50 procent moeten reduceren.

Dat is over negen jaar. Halen we dat?

Figueres: Dit decennium zal de toekomst van de menselijke soort bepalen. Jongeren hebben het bij het rechte eind als ze betogen. Ik weet het, het is moeilijk te vatten dat de komende tien jaren cruciaal zijn, terwijl wij al zo’n 120.000 jaar op aarde rondlopen. We hebben ups en downs gekend, en we hebben onze beschaving verfijnd en aangepast qua taal, muziek, architectuur en kunst. En nu krijgen wij opeens een deadline voorgeschoteld. Dat is choquerend en verwarrend. Helaas toont de wetenschap duidelijk aan dat de klimaatopwarming al bezig is, en impact heeft op alle ecosystemen. De manier waarop we binnenkort zullen eten, werken, leven en denken zal grondig veranderen. We zullen geconfronteerd worden met dramatische veranderingen van de seizoenen. Oogsten zullen mislukken. Als we in 2030 onze CO2-emissie niet gehalveerd krijgen, geven we toekomstige generaties de doodstraf. Ze zullen in een wereld leven vol onzekerheid, vernielingen en leed. Want vergis je niet, de mens kan niet op tegen de effecten van een verdere klimaatopwarming.

Activiste Greta Thunberg verwijt politici vooral ‘blablabla’ te verkopen, terwijl ze te weinig actie ondernemen. Begrijpt u haar kritiek?

Figueres: Ik begrijp dat jongeren ongeduldig zijn, maar politiek is gebaseerd op compromissen. Uit de twee wereldoorlogen hebben we geleerd wat de impact is van weinig doordachte kortetermijnoplossingen. Ja, de EU kan traag, inefficiënt en duur lijken, maar de uitkomst van het politieke besluitvormingsproces in de Unie is iets waar veel andere regio’s jaloers op zijn. De kritiek op blablabla-politici is niet correct. Je hebt wel degelijk krachtdadige politici in Europa, zoals Angela Merkel, Frans Timmermans en Ursula von der Leyen. Met de Green Deal heeft Europa voor moedige beslissingen gekozen. Vergeet niet dat sommige EU-landen nog sterk afhankelijk zijn van steenkool en andere fossiele brandstoffen. Ook andere politici hebben al moedige beslissingen genomen. Als ik naar mijn eigen land kijk, ben ik er trots op dat verscheidene presidenten hebben gekozen voor investeringen in onderwijs en groene energie, en niet in defensie.

Economische welvaart en klimaatmaatregelen lijken niet verenigbaar. Hoe groot is de weerstand onder economen?

Figueres: Ook bij hen heb je de voorbije jaren een evolutie gezien. Tot vijf jaar geleden dacht een meerderheid dat welvaart en bescherming van onze grondstoffen niet compatibel waren. Nu is het een minderheid. Gevolgen van de klimaatopwarming zoals overstromingen, droogtes en bosbranden hebben onmiddellijk impact op het bruto binnenlands product. Het mag duidelijk zijn: als we de klimaatopwarming niet tegenhouden, wordt economische groei onmogelijk. Dat is een belangrijke denksprong in de economie.

U maakte destijds een succes van de top in Parijs. Toenmalig Amerikaans president Barack Obama speelde daar een belangrijke rol in. Wat wordt het belang van Joe Biden in Glasgow?

Figueres: Obama was in Parijs heel belangrijk. Na hem kwam Donald Trump, en we weten allemaal dat hij niet veel geloof hechtte aan de klimaatopwarming. Biden wordt van groot belang. Niet voor niets heeft hij John Kerry benoemd tot speciale klimaatgezant. Hij heeft de taak gekregen om met de grote internationale spelers rond de tafel te zitten. De houding van Joe Biden, Ursula von der Leyen, de Chinese president Xi Jinping en de Russische president Vladimir Poetin zal doorslaggevend zijn tijdens de top van Glasgow. Biden is zich bewust van zijn plaats in de geschiedenis. Hij heeft ervaring en weet dat hij nu leiderschap moet tonen. Hij weet ook dat wie groene energie omarmt, de komende jaren een technologische en economische voorsprong zal hebben.

Maar hoe zal een gewone burger de opwarming van de aarde voelen? En wat kunnen wij doen, op onze kleine manier?

Figueres: Zelfs al doen we ons best, er zal een directe impact komen op de watervoorraad, de voedselvoorraad, de energieprijzen, het vervoer. Ons gedrag heeft wel degelijk een grote impact op het klimaat. Wat we eten, hoe we ons verplaatsen, hoe we werken zal meebepalen hoeveel de aarde opwarmt. Ieder van ons heeft de plicht om zijn gedrag aan te passen. Als consument hebben we ook een grote invloed op de investeringen vanuit de bedrijven en de politiek. Als consumenten alleen nog duurzame en ecologische producten zouden kopen, worden bedrijven gedwongen om hun productie ecologischer te maken.

Tot slot: met welk gevoel kijkt u naar de start van de top in Glasgow?

Figueres: In Parijs hebben we met doelstellingen en termijnen van vijf jaar gewerkt. Die moeten nu geëvalueerd worden. Zijn de vooropgestelde doelen bereikt? Zijn we goed op weg om de rampzalige gevolgen van de klimaatopwarming te bestrijden? We wéten nu dat we ambitieuzer en doelmatiger moeten handelen: als we het tempo van de voorbije vijf jaar aanhouden, rijden we het ravijn in. Dus: de beslissingen van politici tijdens deze top zullen doorslaggevend zijn voor de toekomstige generaties.