‘Piketty op het voetbalveld: het is tijd voor een tobintaks op transfers’

‘Het probleem is niet eens dat het voetbal miljoenen oplevert, maar wel de manier waarop het wereldje pretendeert haar maatschappelijke rol in te vullen’, schrijft Caroline Gennez (SP.A).

‘Iedereen gelijk’, ‘iedereen deel van het team’, ‘zelfontplooiing door spelplezier’. Het zijn maar een aantal slogans waarmee FIFA, UEFA en KBVB ons elke wedstrijd mee om de oren slaan. Jawel, de voetbalwereld: 1 team, de bal als bindmiddel bij uitstek. Zaterdag krijgen we ongetwijfeld een nieuwe lading wanneer Barcelona en Juventus om de Champions League strijden. In de tribune is die (tijdelijke) eenheid zeker het geval. Supporters schreeuwen hun ploeg naar de zege. Postbode, bankier of verpleegster, in het weekend dragen we dezelfde sjaal met dezelfde kleuren. Maar mag het iets meer zijn? In tijden waarin de FIFA – door corruptieverhalen – de grootste identiteitscrisis uit haar bestaan beleeft, moet de zelfreflectie grondiger én dieper.

Het probleem is niet eens dat het voetbal miljoenen oplevert, maar wel de manier waarop het wereldje pretendeert haar maatschappelijke rol in te vullen: als engagement voor de héle samenleving. Zo sussen ondertussen vele clubs hun sociale geweten met community-managers om de miljoenen euro’s aan transfers en spelerslonen te compenseren. Echte gemeenschapsvormers zijn het – in de ware zin van het woord! – met de club als lijm. Zij stimuleren clubs om hun verbindende kracht aan te wenden ten voordele van de samenleving: in de eerste plaats om diegenen te helpen die er niet bij horen of minder kansen krijgen.

Subsidies voor het voetbal

Mooi op papier, maar – op een handvol goede clubintiatieven na- durft de realiteit wel eens anders te zijn. Het woord ‘community’ staat vaker onder- dan bovenaan het prioriteitenlijstje van vele bestuurders. En dus springt de overheid – dat zijn u en ik – in de bres met subsidies om de sociale rol van het voetbal vooruit te stuwen. De miljoenentransfers, de exuberante lonen, de opbrengsten van een WK voetbal, een uitverkochte topper in de Jupiler Pro League of de rinkelende kassa van een Champions League-deelname ten spijt.

Wanneer het om de échte wortel van sociale ongelijkheid gaat, weigert de voetbalwereld elke keer weer om er stevig in te bijten. Om weer geloofwaardig te worden, is het hoog tijd dat de voetbalwereld zelf een einde stelt aan de hypocrisie, aan haar eigen tweedeling.

De Franse econoom Thomas Piketty kan voor de nodige inspiratie zorgen. Vandaag zitten we met een overdreven ongelijkheid in de samenleving die onze economie en ons algemeen welzijn niet dient. Voor al wie inkomen uit arbeid verdient – tot nader order de meerderheid van de mensen – wordt de koek steeds kleiner, terwijl het kleine percentage rijken steeds rijker wordt.

Piketty stelt dat die ongelijkheid – de kloof tussen arm en rijk – het resultaat is van politieke keuzes. De oplossing die hij naar voren schuift, is dat evenzeer: een rentenierstaks. Vertaald naar voetbaltermen zouden we een Tobintaks op transfers kunnen invoeren. Dat zou een eerste, échte en gedurfde stap voorwaarts zijn.

Op de miljoenen die Club Brugge zopas heeft opgehoest om Hans Vanaken los te weken, levert dat al snel een aardige som op. Die mag dan ook wat betekenen voor de Lokeren-supporter die hem mee naar de top schreeuwde, toch? Geld dat naar ‘community working’ moet gaan. Dat kunnen de verschillende bonden én onze voetbalclubs perfect in hun statuten bepalen.

Niet alleen onze samenleving zou er wel bij varen, maar het zou ook de geloofwaardigheid van de verschillende voetbalbonden, van KBVB over UEFA tot FIFA, ten goede komen. Elke transfer kan zo de pot voor voetbalvelden, academies en ontwikkelingsprogramma’s bij ons, in Afrika of Azië spijzen. Pas dan maak je van de sociale waarden die je promoot een sterk merk en voer je geen showtje op tijdens de rust.

Alvast een tip: de KBVB kan misschien de toon zetten wanneer Schalke 04 straks het contract van onze bondscoach afkoopt?