‘Pensioenen: Zonder ingreep wordt de last op de schouders van de actieve bevolking ondraaglijk zwaar’

N-VA-kamerlid Peter De Roover (N-VA) legt uit waarom de regering werk wil maken van een volwaardig gemengd pensioensysteem, waarbij het wettelijk pensioen wordt aangevuld met opgebouwde rechten op de verzekerings- of pensioenfondsenmarkt.

De PVDA kon voorbije weekeinde op veel persaandacht rekenen. De pensioenspecialist van de uiterst-linkse partij, Kim De Witte, verkondigde dat de Belgische pensioenen lager liggen dan die in de omliggende landen. Eén en ander bewijst dat ook nieuws een relatief begrip is, want zowat elke pensioenspecialist vertelt die harde waarheid al jaren. Ook N-VA heeft dat kwalijke feit nooit onder stoelen of banken gestoken. We betalen in dit land zeer hoge belastingen en daar staat een verhoudingsgewijs zwakke overheidsreturn tegenover. De Witte stelt terecht vast dat de naar Europese maatstaven zeer korte loopbanen in ons land het fenomeen niet helemaal kunnen verklaren.

De inefficiëntie van het instrument België is inderdaad schrijnend en gaat veel verder dan de pure pensioenproblematiek.

Gelukkig voor onze gepensioneerden zitten er aan het pensioenverhaal meer kanten. De Witte heeft het bijvoorbeeld over het bruto-inkomen en negeert daarmee de inhaalbeweging via de belastingheffing, al was dat intellectueel correcter geweest.

Armoederisico

Ongeveer één vijfde van onze 65-plussers leeft onder de relatieve armoededrempel, die 60% bedraagt van wat de middelste burger verdient. Het absolute armoedecriterium bekijkt daarentegen het daadwerkelijke gebrek aan middelen, los van de verhouding tot het inkomen van de rest van de bevolking. Op basis daarvan blijkt het armoederisico lager voor 65-plussers dan voor de bevolking in haar geheel. Nemen we het opgebouwde vermogen mee in de analyse, dan ontstaat er nog een ander beeld. Vele 65-plussers beschikken over een eigen woning, wat hun besteedbaar inkomen sterk doet stijgen. Hun armoederisico blijkt zelfs veel lager te liggen dan bij de bevolking in haar geheel.

Kortom, ons wettelijk pensioenstelsel presteert ondermaats maar door de eigen inspanningen weten vele 65-plussers zich materieel toch nog behoorlijk te handhaven. Zelfredzaamheid is niet alleen een deugd, het is gewoon verstandig om ook daar op in te zetten.

Volwaardig gemengd pensioensysteem

Het is daarom volkomen terecht dat deze regering de uitbouw van bijkomende pensioenrechten wil bevorderen, bijvoorbeeld via de zogenaamde tweede pensioenpijler (de groepsverzekeringen). We moeten komen tot een volwaardig gemengd systeem, waarbij het wettelijk pensioen wordt aangevuld met opgebouwde rechten op de verzekerings- of pensioenfondsenmarkt. Dat waarborgt een veel stabielere pensioenopbouw dan een eenzijdige keuze voor het wettelijk pensioen.

Dat wettelijk pensioen steunt op het zogenaamd repartitiesysteem, waarbij de actieve bevolking het pensioen betaalt van de mensen op rust. Het aantal actieven in de leeftijdsvork 55-64 jaar ligt in dit land angstwekkend laag. In het Vlaams gewest hinkelt die leeftijdsgroep qua werkzaamheid zo’n 8% achter op het Europese gemiddelde. Voor België is de achterstand nog groter. Als gevolg daarvan moet een te kleine groep actieven de pensioenen ophoesten voor een groeiende groep mensen op rust.

Babyboomers

De jongste cijfers leren dat de werkzaamheidsgraad in deze leeftijdsgroep sedert enkele jaren weer groeit maar de oppervlakkige cijfers mogen het beeld niet vertroebelen. De toename is vooral te danken aan de sterke verhoogde beroepsactiviteit van vrouwen. In 1983 was 10,8% van de vrouwen tussen 55 en 64 jaar beroepsactief, wat steeg tot 37,3% vandaag. Voor de mannen ligt het cijfer nu (49,2%) echter nog altijd lager dan in 1983 (51,1%).

De jongste jaren stijgt de leeftijd waarop de gemiddelde werknemer met pensioen gaat weliswaar maar de in te halen achterstand is groot. Die 55-65-jarigen zijn bovendien de babyboomers, de breedtste strook in de demografische piramide. Zonder ingreep wordt de last op de schouders van de actieve bevolking ondragelijk zwaar.

Vergrijzing

Neen, langer werken is niet het hele verhaal. Maar de linkerzijde wekt de indruk dat het zelfs onnodig is om de loopbanen te verlengen. De jongste 40 jaar werden we, gelukkig, gemiddeld 9 jaar ouder. En toch zouden we de rekening rond krijgen door dat feit te negeren? Dat we ons pensioenstelsel dan finaal tegen de muur van de onbetaalbaarheid jagen, moet in alle openheid erkend worden. Ons overheidsbeslag ligt al op een recordhoogte, net zoals onze totale overheidsschuld.

De stijging van de uitgaven door de vergrijzing kunnen in een land als dit met voortzetting van het oude beleid alleen maar uitgezweet worden als we andere, zware offers brengen. Dat zou dan moeten via ingrijpende besparingen op andere departementen of met nog hogere belastingaanslagen maar wellicht door een combinatie van beide.

Het Federale Planbureau stelt vast dat de pensioenmaatregelen van deze regering die vergrijzingskost zowat halveert door ze met zowat 2% van het bbp terug te schroeven. Dat toont aan dat we op de goede weg zitten. Door allemaal een inspanning te leveren, waarborgen we wel degelijk een duurzaam en eerlijk pensioenstelsel voor de toekomst.

Het stelsel wordt eerlijker als we de baten en lasten voor alle stelsels naar elkaar laten groeien. Het stelsel wordt duurzaam als we solidair willen zijn met de jongeren van vandaag. Dat doen we door de last van de zware inspanningen die zij in de toekomst zullen moeten opbrengen ook een beetje op onze schouders te nemen.

Iedereen heeft recht op een evenwichtig en gewaarborgd pensioen en zonder maatregelen kunnen we dat op termijn niet verzekeren. Daarom keuren de meerderheidspartijen deze week in de kamer het luik van het pensioen voor overheidspersoneel, als onderdeel van het totale pakket waar we aan werken, goed. Er is perspectief als we de koe bij de horens durven vatten, niet als we de kop in het zand steken.