Pensioenbeleid moet inhaalbeweging voor vrouwen inzetten

1 mei is de feestdag van de sociale verworvenheden en de strijd die daarvoor geleverd is. Een loutere status quo of “hoera, we hebben de verworvenheden behouden” is voor mij weinig reden tot vieren. Sociale vooruitgang is dat wel. Op 1 mei 2015 wil ik vieren dat we er het voorbije jaar sociaal op zijn vooruit gegaan. Ik neem er hier één voorbeeld uit: de situatie van vrouwen op pensioen. Die is een stuk slechter dan die van mannen. Onder de nieuwe regering willen we een inhaalbeweging inzetten om deze achterstand weg te werken. Maar als we op de verkiezingsprogramma’s afgaan, vrees ik daarvoor: het wordt straks misschien nog erger voor vrouwen. Vooral de N-VA pensioenvoorstellen zijn gewoon vrouwonvriendelijk. De pensioenmalus van N-VA is een pensioenmala.

Vandaag krijgen vrouwelijke gepensioneerden gemiddeld bijna 30 procent minder pensioen dan mannelijke. Er zijn in België een vijfde meer vrouwen zonder pensioen dan mannen, alleen Spanje en Malta doen het op dit vlak slechter. Het gemiddelde wettelijke nettopensioen voor vrouwen is €1.270 voor mannen en €944 voor vrouwen. Het armoederisico bij gescheiden gepensioneerde vrouwen tussen de 65 en 71 is tot tien keer hoger is dan dat van gehuwde vrouwen.

Voor deze situatie zijn drie belangrijke oorzaken: vrouwen hebben minder jaren gewerkt, verdienen tijdens hun loopbaan minder en een echtscheiding heeft een grotere impact op hun pensioen dan bij mannen.

De vrouwen die de volgende jaren met pensioen gaan, kunnen hun loopbaan en levensloop uiteraard niet meer veranderen.

De achterstand voor deze vrouwen wegwerken is dus een taak voor politici. Zorgen dat het minimale pensioen dat iedereen krijgt, boven de armoedegrens uitstijgt, ook voor wie te weinig gewerkte jaren heeft, ook voor wie deeltijds werkte om zorg op te nemen voor kinderen of familie, ook voor wie door een echtscheiding ineens het pensioen van een partner ziet wegvallen waarop zij gerekend had. Alleen zo halen we vrouwelijke gepensioneerden uit de armoede. Dat is precies de verbetering die het basispensioen van Groen voorstelt: als ondergrens een pensioen boven de armoedegrens voor iedereen van 1000 euro voor alleenstaanden en 750 voor samenwonenden, los van de 3 genoemde factoren die in het nadeel spelen van veel vrouwen die straks op pensioen gaan.

Helaas stel ik vast dat de verkiezingsprogramma’s van de andere partijen de tegenovergestelde richting uitgaan. Zowel N-VA, OpenVLD als CD&V willen “meer verzekeringsprincipe” in de pensioenen, lees: wie een onvolledige loopbaan heeft, zal harder gestraft worden dan vandaag. De N-VA gaat een stap verder met hun pensioenmalus: een vermindering van 5 procent per jaar dat men eerder op pensioen gaat dan op 65 jaar. Het is een stok die vrouwen harder treft dan mannen. De gemiddelde uittredeleeftijd van een vrouw valt één jaar vroeger valt dan die van de gemiddelde man. Uitgedrukt in harde euro’s verliest de gemiddelde vrouw door de pensioenmalus van N-VA jaarlijks 566 euro ten opzichte van mannen, voor de rest van haar leven. De pensioenmalus is een pensioenmala.

Voorzien deze partijen dan geen verzachtende maatregel, onder de vorm van een hoger minimumpensioen? Jawel, maar ook hier schuilt een stevige adder onder het gras. N-VA en CD&V trekken het minimumpensioen op tot de armoedegrens (1000 euro), maar dit geldt enkel voor wie een volledige loopbaan heeft gewerkt en bij beide partijen is dit 45 jaar. Gepensioneerde vrouwen hebben nu gemiddeld een loopbaan van 28 jaar. Stel dat de vrouwen die binnenkort met pensioen gaan dit kunnen optrekken naar 30 jaar, dan krijgen ze 30/45 van het minimumpensioen, dit is welgeteld 667 euro. Dat is flink beneden de armoedegrens. N-VA, OpenVLD en CD&V voorzien ook een systeem van pensioensplit, maar dit kent geen ondergrens voor beide partners. Zonder zo’n ondergrens dreigen ex-partners allebei te eindigen met een pensioentje onder de armoedegrens.

Als we op 1 mei 2015 reden tot vieren willen hebben, dan zou de situatie van gepensioneerde vrouwen niet alleen status quo moeten zijn gebleven, dan moet ze beter geworden zijn. Dan pas is het echt feest.