Paus zit op veilige stoel voor Belgische klachten pedofiliedossier

De rechtbank van Gent zet het Vaticaan uit de wind na schadeclaims in het pedofiliedossier.

Het in Gent uitgesproken vonnis over de schadeclaims tegen de Heilige Stoel en de bisschoppen valt uiteen in drie hoofdstukken met een verschillend resultaat. Maar er komt alvast een tweede ronde.

Samengevat: het Vaticaan zit op een veilige stoel, en de Belgische bisschoppen ontspringen voorlopig de dans in verband met de dagvaarding van Roel Verschueren. Dat is echter maar een tussenstand. Daarenboven volstaat het de 38 andere eisers om elk 100 euro op te hoesten (het verleden jaar verhoogde ‘rolrecht’) om hun aanspraken beoordeeld te zien. Die nieuwe afspraak in de enkel “opgeschorte” procedure kan dus snel volgen.

De Heilige Stoel lijkt nog een veilige stoel

Het lijkt er op dat er in Vaticaanstad op beide oren kan geslapen worden, volgens dat Gentse vonnis in eerste aanleg althans. De zgn. ‘Heilige Stoel’ is het bestuur, dus de “regering” van zowel Vaticaanstad als de Rooms-Katholieke kerk. Vaticaanstad wordt door België erkend als “vreemde mogendheid”. “Hoeveel divisies heeft de paus ?” zou Stalin in 1945 bij het begin van de Yalta-conferentie gespot hebben. Dat was nu net het prototype voor de onderschatting van de invloed van de Kerk natuurlijk.

Op basis van een niet zo vers cassatie-arrest anno1903 maakt de Gentse rechtbank een onderscheid tussen enerzijds wat noodzakelijk is voor die “soevereiniteit” van Vaticaanstad en wat het Pauselijk Staatje uitricht als privé persoon, dus bv. als verantwoordelijke voor haar personeel.

De rechtbank oordeelt hier dat het pauselijk beleid van geheimhouding en stilzwijgen (zie de kerkelijke instructies o.a. in verband met geheimhouding over pedofilie) per hypothese een “beleidsfout” is waartegen de H. Stoel immuniteit geniet als vreemde mogendheid.

Weliswaar erkent de rechtbank dat die immuniteit niet absoluut is. Het vonnis maakt de vergelijking in de Europese rechtspraak met aanvaarde claims tegen Ierland en het Verenigd Koninkrijk in verband met foltering door soldaten in dienst.

Het kerkelijk pedofiliedossier weegt echter volgens de rechtbank niet zo zwaar om die diplomatieke immuniteit op te heffen.

Eigenlijk komt de redenering van de rechtbank er uitdrukkelijk op neer dat de eerbiediging van het internationaal recht “tot bevordering van de hoffelijkheid en goede relaties tussen staten” hier prioritair blijft.

Je zal dus maar het slachtoffer zijn van wat een vreemde mogendheid als ‘beleid’ uitstippelt: een heel debat op zich dus en ondertussen iets als een Pyrrus-overwinning voor Rome als morele autoriteit. Afwachten of in hoger beroep de bakens van de mensenrechten minder klassiek ingevuld zullen worden. Dat is niet uitgesloten.

Schrijver Verschueren krijgt ongelijk, maar mag herkansen

Voor Roel Verschueren is deze procedure voorbij, maar ook dat zegt nog niet alles.

De rechtbank oordeelt dat de dagvaarding wat hem betreft niet voldoende concreet is. Hij duidde niet nauwkeurig wie hem misbruikt had, wanneer dit precies plaatsvond en of daarvan bisschoppen op de hoogte waren en hoe ze reageerden.

Daardoor – oordeelt de rechtbank – weten de bisschoppen niet tegen welke concrete feiten zij zich moeten verdedigen en zo komen hun rechten van de verdediging op hun beurt in gevaar.

Bijgevolg wordt zijn dagvaarding ‘nietig’ verklaard en wordt hij tot de procedurekosten veroordeeld.

Dat betekent dat er geen fundamenteel debat geweest is: Verschueren mag morgen opnieuw in eerste aanleg doorstarten met een nieuwe, concrete dagvaarding.

Hij kan echter ook hoger beroep aantekenen en laten gelden dat zijn dagvaarding wel voldoende nauwkeurig de feiten aangaf. Het Gentse vonnis doet overigens de wenkbrauwen fronsen dat in die dagvaarding “niets vermeld (zou zijn) over de concrete beleidsfouten die Verschueren (aan de bisschoppen) verwijt”.

De rechtbank gaat hier dus nog een sterk stapje verder: na eerst al geoordeeld te hebben dat het pauselijk beleid van stilzwijgen onaantastbaar is omdat het een buitenlands beleid is, wordt het bisschoppelijk beleid door deze klager niet voldoende nauwkeurig aangegeven, luidt het.

In de 40 bladzijden tellende dagvaarding zat daarover nochtans wel heel wat stof, zoals publieke bekentenissen, parlementaire verslagen, het verslag van de Commissie Adriaenssens…

De nietigheidssanctie van art. 702, 3° Gerechtelijk Wetboek om niet voldoende nauwkeurig “de korte samenvatting van de middelen van de vordering te vermelden” wordt uiterst zeldzaam toegepast. Hier lijkt de extreme interpretatie ervan wel op een botte weigering van de ivoren toren om het echte debat aan te gaan. Dat botst met menig rechtsgevoel.

Voor de 38 andere eisers is de procedure gewoon “opgeschort”: de tussenstand is dus nul-nul

Dit is het meest begrijpelijke – en niet definitieve – deel van het (tussen-)vonnis. Naar geldend Belgisch recht zijn de beperkingen van eisers om samen één procedure te voeren beperkt. Niet iedereen kan zomaar “zijn wagon aan de trein van een andere procedure koppelen” luidde ooit een gevleugeld Namens vonnis dat de Gentse rechtbank vermeldt.

Om die koppeling wel te mogen uitvoeren moeten de aanspraken “samenhangend” zijn: ze worden dan samen behandeld om tegenstrijdige vonnissen te vermijden die bij afzonderlijke behandeling ervan wél zouden kunnen ontstaan. Eigenlijk is die regel een knipoog naar de menselijkheid van de rechter: ook juridisch correcte meningen kunnen verschillen, en dat wordt dan vermeden door één rechter een hele reeks zo goed als identieke procedures samen te laten beslechten.

Hier oordeelt de rechtbank dat er geen gevaar bestaat voor onverenigbare uitspraken over de overblijvende aanspraken. Inderdaad kan het ene dossier verjaard zijn, en het andere niet, of in het ene wél een beleidsfout worden bewezen, maar in het andere niet.

Bijgevolg laat de rechtbank – die op dit punt de meest soepele rechtsleer volgt – toe dat de 38 overblijvende eisers hun zaak apart laten inschrijven op de rol van de rechtbank, waarna de procedure eenvoudig hernomen zal worden.

Dit heeft dus een fiscaal voordeelkantje voor de Belgische Staat, want nu moet 38 keer afzonderlijk het ‘rolrecht’ à 100 euro betaald worden, in plaats van één enkele keer. Dat rolrecht voor de staatskas werd overigens verleden jaar nog verhoogd – ook niet bepaald een democratiseringsmaatregel van minister Annemie Turtelboom. Ter vergelijking: in Frankrijk wordt het rolrecht door haar socialistische collega Toubira afgeschaft – ook al omdat die afschaffing tot besparing op de hele boekhoudingswinkel van justitie leidt….

In ieder geval: voor deze 38 vragende partijen is dit slechts een fiscale procedure- tussenstap.

Wanneer zij hun zaak binnenkort opnieuw voorleggen, zullen natuurlijk ook aan hen de vragen gesteld worden die de (met hun gezamenlijk uitgestuurde) dagvaarding van Verschueren de das omdeed: zijn hun aanspraken concreet genoeg gemotiveerd ?

Maar gewaarschuwde pleiters zijn er nu twee waard. Misschien heeft de rechtbank aan deze 38 procespartijen tegenover de bisschoppen toch wel nog een faire kans willen geven. Misschien komt na betaling van die 3.800 euro het debat dan toch eindelijk echt op gang.