Pandora Papers: voetbalclub Standard al langer op bedelronde

In 2018 kreeg voetbalclub Standard Luik van een Luxemburgs fonds een lening van 4,6 miljoen euro. Een van de investeerders in dat fonds is een offshore opgericht op de Britse Maagdeneilanden. Dat blijkt uit de Pandora Papers die Knack, De Tijd en Le Soir analyseerden.

Sportief gaat het Standard Luik niet bepaald voor de wind: de eersteklasser staat momenteel op de 12e plaats in de Jupiler Pro League. En ook financieel zit de club niet in de beste papieren, met onder meer een schuld van 21 miljoen euro. Eigenaar Bruno Venanzi stelde zelfs een consultant aan om vers geld voor de voetbalclub te zoeken, berichtte De Tijd eind september.

Standard verkocht eerder dit jaar ook al zijn voetbalrechten aan een Duitse bank, achterhaalde de RTBF. De Franstalige omroep sprak van een ‘onuitgegeven situatie in het Belgisch voetbal’. Maar uit de Pandora Papers, die het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) ter beschikking stelde van zijn Belgische mediapartners, blijkt nu dat Standard al langer op bedelronde was.

400.000 euro aan interesten in anderhalf jaar tijd

In 2018 klopte Standard Luik aan bij het Luxemburgse fonds Star Football Finance Fund SCSp. Dat leent in verschillende Europese landen geld aan voetbalclubs die op het punt staan hun tv-rechten te ontvangen of inkomsten uit een grote transfer of uit sponsoring. Het fonds verstrekt als het ware een soort prefinanciering, maar op het geleende geld betalen clubs wel riante interesten.

Het Star Football Finance Fund SCSp in Luxemburg is in juli 2016 opgericht door Star Fund Managers LLP, dat deel uitmaakt van de groep J. Stern & Co., met kantoren in London en Zürich. Het is Star Fund Managers LLP dat beslist aan welke voetbalclubs het Luxemburgse fonds geld ter beschikking stelt.

In 2018 telde het Luxemburgse fonds 14 partners, die hadden toegezegd om er ruim 50 miljoen euro in te investeren. Een van die 14 was Mercury Management Inc, opgericht op de Britse Maagdeneilanden en goed voor een toezegging van 1 miljoen euro aan het Luxemburgse fonds.

Doordat Mercury Management opduikt in de Pandora Papers, vonden we in de gelekte documenten ook meer details terug over de lening van het Luxemburgse fonds aan Standard Luik. Het gaat om een bedrag van 4,6 miljoen euro, als prefinanciering van tv-rechten ter beschikking gesteld aan Standard in maart 2018, en terug te betalen met een interest van liefst 7,25 procent. Tegen augustus 2019 moest Standard op die manier 5 miljoen euro terugbetalen. U leest het goed: 400.000 euro aan interesten in anderhalf jaar tijd.

‘We zijn die lening inderdaad aangegaan en hebben ze ook op tijd terugbetaald’, bevestigt Standard-eigenaar Bruno Venanzi. ‘Wij hadden liever met traditionele banken met voordeligere tarieven gewerkt, maar Belgische banken bieden dit soort diensten niet (meer) aan.’ Venanzi stipt een bijkomend voordeel aan: ‘Deze vorm van voorfinanciering geeft ook bepaalde garanties. In de Franse Ligue 1 bijvoorbeeld, waren er onlangs nogal wat problemen met de betaling van televisierechten.’

Van de Maagdeneilanden naar Samoa

Zoals al aangestipt, is Mercury Management Inc een van de partners van het Luxemburgse fonds. De offshore werd opgericht op de Britse Maagdeneilanden, maar verhuisde in 2017 naar Samoa, het Polynesische eiland dat in 1962 onafhankelijk werd van Nieuw-Zeeland. Mercury deed betalingen aan het Luxemburgse fonds – dat onder toezicht staat van de Luxemburgse regulator CSSF – vanaf een rekening bij een Singaporese bank in Dubai. En het bedrijfje is uiteindelijk in handen van een trust met als begunstigden een dozijn telgen van een Pakistaanse ondernemersfamilie die actief is in onder meer de textielsector, zo blijkt uit de gelekte documenten. De truststructuur heeft bovendien, aldus de documenten, in 2018 betalingen gedaan aan de Pakistaanse staatsbank omdat twee begunstigden van de trust deelnamen aan een programma voor fiscale amnestie.

Over de andere 13 partners van het Luxemburgse fonds is in de gelekte documenten geen informatie voorhanden.

Weet Standard-eigenaar Venanzi eigenlijk van waar al het geld uit het Luxemburgse fonds afkomstig is? Het is een van de vragen waarop hij niet kon antwoorden ‘hetzij omdat het om vertrouwelijke informatie gaat, hetzij omdat wij eenvoudigweg niet over de informatie beschikken’. Wel benadrukt Venanzi dat zijn club alle wettelijke regels in de strijd tegen witwassen naleeft. Hij verwijst onder meer naar de uitwerking van een handvest voor makelaars, een interne audit uitgevoerd door PWC ‘en gevalideerd door de bank’ en naar de invoering van cashless in het voetbalstadion.

Andere voetbalclubs die bij het fonds in Luxemburg aanklopten voor financiering – FC Porto, Olympiacos en West Ham United – reageerden niet op onze vragen.

‘We moeten vermoedens van witwassen melden aan de overheid’

‘Het Star Football Finance Fund is opgericht om de voetbalsector te financieren op een manier die voor banken moeilijk haalbaar is’, reageert J. Stern & co. ‘Wij doen dit al een aantal jaren in verschillende jurisdicties. Ons aanbod is flexibel, snel en gespecialiseerd en biedt dus oplossingen waartoe banken vaak niet in staat zijn. Clubs wenden zich tot ons omdat wij met de club praten, de club vragen wat zij nodig heeft en vervolgens hard werken met advocaten en anderen om een financieringsstructuur op maat uit te werken die precies biedt wat de club nodig heeft.’

Kent J. Stern & co de identiteit van alle eigenaars van de bedrijven die investeren in het fonds, en de oorsprong van hun kapitaal? ‘Wij zijn in meerdere landen onderworpen aan regelgeving en elk van die jurisdicties vereist dat wij weten wie onze cliënten zijn. Het fonds is door de Europese en Luxemburgse wetgeving en door de financiële toezichthouder in Luxemburg, de Commission de Surveillance des Marchés Financiers (CSSF), verplicht alle controles uit te voeren waarnaar u vraagt -en nog meer. Die controles houden onder meer in dat wij moeten weten wie de investeerder is, waar hij woont, waar hij zijn geld heeft verdiend, waar zijn fondsen vandaan komen en waar zijn fondsen naar terugvloeien.’ Wanneer de investeerder een vennootschap is, moet J. Stern & co dezelfde info opvragen voor iedereen die een belangrijke rol in dat bedrijf speelt.

‘Mochten wij ooit vermoedens hebben over witwassen of dat de fondsen die iemand ons wil laten beheren afkomstig zijn van belastingontduiking of andere criminele activiteiten, dan moeten wij die vermoedens melden aan de bevoegde autoriteiten (en aan niemand anders). Voor het overige maken wij geen persoonlijke gegevens van onze cliënten bekend. Als wij dat wel zouden doen, zouden wij de wet overtreden.’

Het fonds Star Football Finance Fund SCSp is op 1 september 2021 ontbonden.