Een maand na het overlijden van Didier Bellens blijkt uit de Panama Papers dat de voormalige Belgacom-topman als directeur optrad voor drie bedrijven op de Britse Maagdeneilanden. Sommige zakenpartners in die offshores hadden bovendien een bedenkelijke reputatie.
‘Tegelijk bewonderd en vervloekt’, ‘visionair en financieel toptalent maar [verwikkeld in] enkele onverkwikkelijke vrouwen-affaires’. De portretten die de kranten na het overlijden van Didier Bellens eind februari publiceerden, schetsten het beeld van een briljant manager met een glansrijke carrière die in 2013 plots ten einde kwam, toen Bellens bij Belgacom (nu Proximus) aan de deur werd gezet.
Zijn verdiensten bij Albert Frères holding GBL, aan de top van de Europese mediagroep RTL en als nummer één van Belgacom werden bewierookt. Ook zijn problemen met justitie werden vermeld, zoals de beschuldigingen van aandelenhandel met voorkennis en passieve corruptie -twee zaken waarvoor Bellens trouwens werd vrijgesproken. Wat echter ontbrak in de portretten van Bellens, waren zijn geheime zaakjes in belastingparadijzen. Die komen nu pas aan het licht, dankzij een lek van 11,5 miljoen interne documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca.
Via Gibraltar
‘Ik, Didier Bellens, geef hierbij mijn toestemming om op te treden als directeur van het bedrijf met onmiddellijke ingang.’ De naam van ‘het bedrijf’ staat vermeld op de brief die Bellens op 14 juni 2007 ondertekende. Het gaat om Calpe Investment Limited, een investeringsfonds dat anderhalf jaar daarvoor onder een andere naam op de Britse Maagdeneilanden was opgericht, onder registratienummer 10075666. Mossack Fonseca leverde diensten als geregistreerd agent: het was het officiële aanspreekpunt van de overheid op de Britse Maagdeneilanden.
De contacten tussen Bellens – die tijdens de oprichting van Calpe Investment nog topman was van Belgacom – en Mossack Fonseca verliepen vreemd genoeg via het Briste overzeese gebied Gibraltar. Daar was het adviseur North Atlantic Trust Company die de belangen van Bellens behartigde. Diezelfde adviseur liet in november 2015 nog aan Mossack Fonseca weten dat Calpe Investment Limited diende voor investeringen in België en Zwitserland, en dat de middelen van het investeringsfonds op hun beurt afkomstig waren uit ‘financiële investeringen’.
Calpe Investment Limited was echter niet de enige offshore waar Bellens banden mee had. Uit de gelekte documenten bleek dat hij op 14 juni 2007 eveneens directeur werd van nog twee andere offshores met hetzelfde adres in Tortola, een van de Britse Maagdeneilanden: Calpe Management Limited en Calpe Advisory Services Limited (activiteit: beheer van een investeringsfonds).
Die drie offshores hadden nog wel meer zaken gemeen: ze waren allemaal op dezelfde dag opgericht, en werden aanvankelijk geleid door twee stroman-directeurs van Mossack Fonseca.
Overlijden van zakenpartner
Sommige van de Franse, Zwitserse en Italiaanse zakenpartners die samen met Didier Bellens betrokken waren bij de drie offshores roepen vragen op. Zo werd een zekere Giovanni Paganini Marana op dezelfde dag als Bellens directeur van de Calpe-offshores. In België doet die naam geen belletje rinkelen, maar onder de Italiaanse haute finance was de vermogensbeheerder maar al te goed gekend. Zijn bijnaam? ‘De koning van de belastingconstructies’. Op 7 september 2012 pleegde Paganini Marana op 54-jarige leeftijd zelfmoord door uit het raam te springen van zijn kantoor in Rome. Na zijn dood kwam aan het licht dat financiële speurders een onderzoek voerden tegen zijn kantoor, op verdenking van witwassen, verduistering van fondsen en oplichting. In het kader van dat onderzoek nam de Guardia di Finanza in 2013 nog voor 50 miljoen euro aan activa in beslag.
En dan is er nog S.C., een Franse financierder met adres in Genève, die eveneens in 2006 aantrad als directeur van twee van de genoemde offshores. In 2012 berichtte een Britse krant dat S.C. een boete van 900.000 pond had gekregen van de Britse Financial Services Authority wegens de manipulatie van aandelenwaardes. De man kreeg prompt ook een levenslang verbod opgelegd om nog financiële diensten aan te bieden.
Toch waren het niet de krantenartikels over Paganini Marana en S.C. die in juli 2013 het compliance-departement van Mossack Fonseca alarmeerden. Berichten uit de Belgische pers over de vermeende betrokkenheid van Didier Bellens bij corruptie trokken plots de aandacht van het Panamese advocatenkantoor. Is dat dezelfde Bellens die directeur is van Calpe Advisory Services?, klonk het bezorgd in het interne mailverkeer.
Als bijlage bij de mails zat het Belgische paspoort van Bellens en een document waarin de man een “Politically Exposed Person (PEP)” werd genoemd -de categorie klanten waar Mossack Fonseca omzichtig mee moet omspringen. Op 21 augustus 2013 antwoordde North Atlantic Trust, Bellens adviseur in Gibraltar, aan Mossack Fonseca: ‘Het gaat inderdaad om dezelfde persoon.’
Waarom?
Vervolgens kwam ook nog eens de Financial Services Commission -de financiële toezichthouder van de Britse Maagdeneilanden- op de proppen. Op 21 mei 2015 stuurde die een brief naar Mossack Fonseca, met een hoop vragen over Calpe Advisory Services Ltd, de offshore waar Bellens op dat moment nog steeds directeur van was. Blijkbaar had Calpe een hoop voorwaarden niet nageleefd om zijn licentie te kunnen behouden. De aanstelling van een compliance-officer, het doorsturen van compliance-rapporten en van geauditeerde financiële statements van 2011, 2012, 2013: op al die punten was Calpe volgens de financiële toezichthouder in gebreke gebleven. ‘Calpe Advisory Services moet onmiddellijk de nodige stappen zetten om deze inbreuken aan te pakken’, klonk het.
Op 1 juni 2015 stuurde Mossack Fonseca de brief door naar North Atlantic Trust in Gibraltar. Een dag later diende Didier Bellens zijn ontslag in als directeur van de offshores.
Waarom was Didier Bellens acht jaar lang directeur van offshores op de Britse Maagdeneilanden? Waarom ging hij in zee met bepaalde zakenpartners? Waarom had een van de offshores zijn zaakjes niet op orde? Een paar dagen voordat we die vragen zouden voorleggen aan de heer Bellens werd het nieuws over zijn overlijden wereldkundig gemaakt.
We vroegen Proximus (het vroegere Belgacom) of Bellens het bedrijf ooit had geïnformeerd over zijn banden met de drie offshores. ‘Dergelijk mandaat werd door Didier Bellens nooit meegedeeld aan Proximus’, antwoordde woordvoerster Frédérique Verbiest. We stuurden vragen door naar de voormalige advocaat van Bellens maar kregen daarop geen reactie. En we probeerden de familie van Bellens te contacteren in het kader van een wederhoor, maar die pogingen bleven zonder succes.
Website van ICIJ over Panama Papers
Panama Papers is een samenwerking tussen Knack, ICIJ, Süddeutsche Zeitung, De Tijd, MO* en Le Soir.
Panama Papers
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
