‘Overheid herverdeelt massaal aan wie al heeft’

Herverdeling van kapitaal is niet de essentie, zegt Bert Schelfhout – voorzitter van Jong VLD. ‘Het echte debat gaat over het creëren van reële kansen voor de 3,5 miljard armsten. Daarom moeten we vooral de macht van de overheid inperken.’

De 85 rijksten der aarde bezitten samen evenveel geld als de 3,5 miljard armste. Een krachtig beeld uit het rapport van Oxfam tijdens het Wereld Economisch Forum in Davos. Op de koop toe vond miljonair O’Leary dat ‘fantastisch nieuws’. Meer hebben politici niet nodig om voor herverdeling te pleiten. Toch is dat een schijnredenering. Herverdeling van kapitaal is niet de essentie. Het echte debat gaat over het creëren van reële kansen voor de 3,5 miljard. Daarom moeten we vooral de macht van de overheid inperken. Niet rijkdom is het probleem. Wel het mechanisme dat de huidige machtsverhoudingen bestendigt.

Wat willen we eigenlijk? Willen we rijkdom of armoede aanpakken? Om armoede aan te pakken zullen we rijkdom moeten waarderen. Klassiek: je kan pas de taart verdelen als je ze gebakken hebt. In de maatschappelijke praktijk vertaalt het bestrijden van armoede zich onder andere in degelijk onderwijs, een basispakket gezondheidszorg en een goed functionerende rechtstaat. Last but not least: een vrije markt. Dient de vergelijking van Oxfam dat doel? Neen, wel integendeel. Overmatige herverdeling verstevigt immers het bestaansrecht van een politieke elite. Wetten zijn te vaak – gewild of ongewild – in functie van het behoud van politieke én financiële elites. Dat status quo brengt onze welvaart in gevaar. Het verschraalt de sociale mobiliteit. Ten koste van welvaart en kansen voor zij die niet vermogend zijn.

Hoe meer regels, hoe moelijker voor starters om grote spelers uit te dagen. Hoe minder concurrentie, hoe minder drijfveer om te vernieuwen en dus meerwaarde te creëren. Hoe meer middelen politici kunnen besteden, hoe waarschijnlijker hun herverkiezing. Overheid en grote spelers slaan van nature de handen in elkaar om in een gecontroleerde markt hun positie te versterken. In de praktijk betalen multinationals quasi geen belastingen. Ze krijgen extra voordelen ten aanzien van kleinere spelers omdat ze op korte termijn veel kiezers tewerkstellen.

Tegelijkertijd zorgt de groeiende en herverdelende overheid voor een hoge loonkost. Zo wordt het als starter steeds moeilijker om een bedrijf met personeel op te starten. Ten voordele van grotere spelers. Zelfs Oxfam geeft dit aan in zijn rapport. ‘De concentratie van economische middelen bij weinig mensen vormt een bedreiging bij inclusieve politieke en economische systemen.’ Dat vertelt ook het latente generatieconflict. Hoe vrijgeviger we zijn met pensioenen vandaag, hoe meer onze jongeren morgen harder moeten werken. De overheid is verantwoordelijk: ze herverdeelt massaal aan diegene die reeds hebben, en vraagt de middelen aan wij jongeren die niet hebben.

Veel meer dan de overheid zorgt vrije concurrentie voor rechtvaardige herverdeling. De overheid moet in de eerste plaats zorgen voor een stabiel en logisch rechtskader. Een kader dat concurrentie en innovatie bestendigd en niet afremt. Minder bestuurlijke niveaus, minder overheidsbeslag en minder betutteling geven de macht terug aan de burgers.

In een land waar 54% van je inkomen wordt afgeroomd moet niet het herverdelen van middelen maar het herverdelen van de macht centraal staan. Socialisten zullen dit beeld claimen voor het bestrijden van rijkdom. Liberalen omhelzen het vrije initiatief ter bestrijding van armoede.