‘Overbevolking gevangenissen: laten we de zwarte bladzijde met verouderde methoden omslaan’

Op de Dag van de Mensenrechten vraagt VZW De Huizen samen met een groep vzw’s en medestanders aandacht voor de situatie in de gevangenissen in ons land. ‘Gedetineerden hebben dan wel het recht op een eerlijk proces dat met de nodige procedures bewaakt wordt maar eenmaal de vrijheidsberoving wordt uitgevoerd, als straf of als maatregel, lijkt het nog altijd heel dikwijls alsof de deur van de mensenrechten achter hen dicht valt.’

10 december 2022 – Vandaag, deze dag, in het jaar 1948 werd de universele verklaring voor de rechten van de mens aangenomen door de algemene vergadering van de Verenigde naties.

Met deze universele verklaring willen alle naties een teken geven van een zekere morele standaard die geldt voor elk van ons. Deze verklaring omvat een 65-tal rechten waaronder ook sociale grondrechten. Ze zijn van toepassing voor elk van ons, voor elke burger, ook voor gedetineerden. Amnesty International plant op 10 december verschillende schrijfacties om beklaagden recht te geven op een eerlijk proces, soms om hen vrij te krijgen.

Vandaag willen wij, VZW De Huizen, op deze dag binnen ons kleine België aandacht vragen voor de intussen meer dan 11.000 gedetineerden die in onze hoofdzakelijk oude en af(s)tandse gevangenissen verblijven. Ze hebben dan wel het recht op een eerlijk proces dat met de nodige procedures bewaakt wordt maar eenmaal de vrijheidsberoving wordt uitgevoerd, als straf of als maatregel, lijkt het nog altijd heel dikwijls alsof de deur van de mensenrechten achter hen dicht valt.

Ons land is in het verleden al verschillende malen veroordeeld voor de schending van mensenrechten bij gedetineerden omwille van onze overbevolkte gevangenissen en omdat we psychiatrische patiënten nog altijd in gevangenissen opsluiten.

De overbevolking in ons land zorgt voor onmenselijke werkdruk voor het personeel van onze gevangenissen. Wekelijks zijn er nu stakingen omdat het ook voor hen teveel is. De directies van de verschillende gevangenissen hebben nog maar onlangs een ‘brandbrief’ geschreven naar hun Minister om de onhoudbare situatie aan te klagen.

(Lees verder onder het artikel.)

Welk land kan zich een systeem veroorloven waarbij mensen maandenlang in hechtenis blijven nog voor enige schuld is vastgesteld? Welk land kan het verantwoorden om die mensen met twee of drie in een kleine cel op te sluiten en hen zelfs geen bed te geven om op te slapen?  Welk land kan het verantwoorden om psychisch en sociaal kwetsbare mensen die gedetineerden voor het overgrote deel zijn, elke gepaste zorg, bijstand en begeleiding te ontzeggen?

De basiswet betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden (2005) beschrijft nauwkeurig de rechten van onze gedetineerden,  maar de infrastructuur van onze gevangenissen laat niet toe deze te garanderen.

VZW De Huizen schuift al 10 jaar een haalbare oplossing naar voor, met groeiend succes. De huidige minister van justitie probeert kleinschalige detentiehuizen te realiseren. Dat is een traag proces dat met veel voorzichtigheid en overleg geleidelijk tot stand komt. Maar het overgrote deel van de gedetineerden krijgen tot op vandaag niet waar ze recht op hebben.

Maak werk van een land waarin de periode van voorhechtenis voor beklaagden beperkt wordt, maak werk van een land waarbij gedetineerden hun verantwoordelijkheid kunnen opnemen. Maak werk van een land waar we in detentiehuizen plaats geven aan gedetineerden om te werken aan hun toekomst, maak werk van een land waarbij we met een gerust hart gedetineerden kunnen vrijlaten, klaar om hun leven weer in handen te nemen.

Laat ons de zwarte bladzijde van verouderde methoden en verouderde concepten definitief omslaan zodat we de opstellers van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens terug in de ogen durven kijken.

Deze bijdrage op initiatief van vzw De Huizen werd ondertekend door:

Hans Claus (vzw De Huizen), Marlies Gailliaert (vzw de Huizen), Manu Pintelon (vzw De Huizen), Lieven Nollet (voorzitter vzw De Huizen), Ronald De Meyer (bestuurslid vzw De Huizen), An-Sofie Vanhouche, Eva Gilis (Samen plannen vzw), Lisa-Marie Parmentier (advocaat), Elieze Termote (criminoloog VUB), Ans Traen (verslavingsarts gevangenis Brugge, Oudenaarde, Ieper en Ruiselede), Luc Stas (oud-gevangenisdirecteur gevangenis Gent) Liesbeth Naessens (Lector en onderzoeker sociaal werk Odisee Hogeschool en universiteit Antwerpen), Caroline Goossens, (lid vzw De Huizen), Katrien De Vos (trajectbegeleider Justitieel Welzijnswerk), Hannelore Pintelon, (lid vzw De Huizen), Emilie Verhelst (trajectbegeleider justitieel welzijnswerk), Sara De Hantsetters, (Onderwijscoördinator Gevangenis Beveren: Vocvo), Kristel Beyens (Hoogleraar onderzoeksgroep Crime & Society, Vakgroep Cirminologie, Vrij Universiteit Brussel), Stefaan Van Hecke (Kamerlid voor Groen) Yvan Thomas (vzw UIT-stap), Roeland Van Dingenen (lid vzw De Huizen), Sylvie Vanneste (Groep Intro vzw), Kim Geens (teamleider bij VDAB en bestuurslid vzw De Huizen), Philippe Deridder (coördinator Effect vzw), Xena Clincke (forensisch therapeut in FPC Gent), Bjorn Callens (De Rode Antraciet), Jorgen Heylenbosch (lid vzw De Huizen), Kaat Van Houdt (Moderator vzw), Sofie Hesbain (coördinator U-turn), Pieter Verbeeck (Moderator vzw), Marijn Devalck (medewerker De Huizen en spreekbuis Huizen on Tour), Sien Vanboven (lid vzw De Huizen en gepensioneerd docente op de Arteveldehogeschool in de opleiding sociaal werk), Bianca De Grande (lid vzw De Huizen), Emilie Gossye (VUB), Moderator vzw, U-Turn, Bond zonder Naam, Samen plannen vzw, vzw UIT-stap, De Rode antraciet vzw.