‘Ouderenzorg gaat om kwetsbare hulpbehoevenden: laten we dat over aan de markt?’

‘Het is onbegrijpelijk dat de Vlaamse regering de ambitie koestert om ook de openbare ouderenzorg open te stellen voor commerciële spelers’, schrijft Vlaams parlementslid Lise Vandecasteele (PVDA).

De publicatie van het boek ‘De Doodgravers’ slaat in als een bom. Journalist Victor Castanet schetst er na drie jaar onderzoek en 250 getuigenissen een ontluisterend beeld van hoe het er in de Franse woonzorgcentra van zorgmultinational Orpea aan toe gaat. Terwijl haar aandeelhouders jaar na jaar op mooie winstcijfers kunnen rekenen, werd er bespaard op maaltijden en pampers, werden bewoners en personeel slecht behandeld en zorgde boekhoudkundige acrobatiek voor een verkwisting van overheidsgeld.

Het systeem waarin de commercie het haalt van de zorg stopt jammer genoeg niet aan de landsgrenzen. Ook in België komen schrijnende getuigenissen naar boven. Getuigenissen zoals die uit de duurste woonzorgcentra van het land, uitgebaat door… Orpea. Na herhaaldelijke inbreuken staan zij onder verhoogd toezicht. Het personeel en de familie spreekt over verwaarlozing van ouderen. “Park Lane heeft natuurlijk veel bewoners die niet meer kunnen vertellen wat er gebeurt. Als mijn mama ’s nachts wordt gewassen, weet ze het ’s morgens niet meer. Dan is het natuurlijk makkelijk om slechte verzorging te geven, maar het maakt het zeker niet aanvaardbaar!” getuigt een familielid.

En het is niet de eerste keer dat er ernstige alarmsignalen bovenkomen vanuit de commerciële zorg. In 2017 ging Pano undercover in zeven commerciële woonzorgcentra. “Er is hier niemand om voor mij te zorgen” zei een bewoner toen. “Ik ben van 80 naar 57 kilogram gegaan, ik kan het eten niet binnen krijgen” klonk het bij een andere. Tot de schrijnende getuigenis van een bewoonster die vertelt dat ze droef is omdat de omgeving haar niet ziet staan, er is geen tijd voor een babbel. Minimale zorg, maximale winst.

Want winst wordt er gemaakt in de ouderenzorg. Het grijze goud, de ‘silver economy‘ doet investeerders likkebaarden. Terwijl de overheid zich terugtrekt, verdubbelde het aantal plaatsen in commerciële woonzorgcentra op tien jaar tijd. Bijna alle nieuwe woonzorgcentra worden gebouwd door de grote commerciële zorggroepen Korian, Armonea en Orpea. Hun bedrijfswaarde maakte duizelingwekkende sprongen de afgelopen jaren.

“Voor mij maakt niet uit of de aanbieder een commercieel, publiek dan wel vzw-statuut heeft”, beweert welzijnsminister Wouter Beke. Voor de bewoners en het personeel is het verschil nochtans groot. De commerciële spelers zetten 20% minder personeel in dan de openbare sector. Op enkele uitzonderingen na zijn het commerciële woonzorgcentra die onder verhoogd toezicht gezet worden door de zorginspectie. Maar ondertussen betaal je er wel gemiddeld 263 euro meer per maand.

“Ik loop de benen vanonder mijn lijf, en slaag er nog niet in de zorg te geven die nodig is. Maar ondertussen verdwijnt er geld in de zakken van aandeelhouders. Dat is toch niet normaal?”, vraagt een verpleegkundige mij. Dat is een vraag die dringend een antwoord behoeft. Hoort de ouderenzorg thuis in een commercieel marktmodel? Grootbedrijven die op de beurs actief zijn worden verondersteld aan winstmaximalisatie te doen. Is het niet naïef te denken dat dat niet ten koste van de zorg zal gaan? Ouderenzorg gaat om kwetsbare hulpbehoevende ouderen die moeilijk kunnen protesteren. Laten we hun zorg echt over aan de wetten van de markt?

Ik heb de vraag aan veel ouderen voorgelegd, aan familieleden en personeel. En buiten de bubbel van politiekers en private investeerders vind ik niemand die ervoor gewonnen is dat steeds meer ouderenzorg in handen komt van grote zorgmultinationals. Het is dan ook onbegrijpelijk dat de Vlaamse regering de ambitie koestert om ook de openbare ouderenzorg open te stellen voor commerciële spelers. Ik pleit voor een moratorium op nieuwe bedden en huizen in de commerciële zorg. In de zorg horen mensen centraal staan, niet de beurskoers. Laten we kiezen voor een actieve uitbouw van kwalitatieve openbare en non-profit zorg. Zorg op maat van ouderen, thuis als het kan, in kleinschalige huizen in de woonwijk als het moet.