‘Oude politieke cultuur is in Gent helemaal terug van nooit weggeweest’

Ludy Modderie, ex-ceo van waterbedrijf Farys, hoeft zich na zijn pensioen alvast niet te vervelen. Hij krijgt een lucratief zitje in de raad van bestuur van Luminus. Wie dat beslist heeft? Niemand, officieel. De deal is beklonken in de achterkamers van de macht. De oude politieke cultuur in Gent is helemaal terug van nooit weggeweest.

Het Gentse schepencollege beloofde na de schandalen van Optima en Publipart nochtans om schoon schip te maken. Mandaten werden opgelijst en kabinetten berekenden tot op de komma hoeveel schepenen precies verdienden met hun officiële wedde en betaalde bijbaantjes. Er werden dure eden gezworen over ‘nieuwe politieke cultuur’ en ’transparantie’. Van dat democratisch réveil blijft niet veel over. De Optima-commissie draaide op een sisser uit. “Een kluchtenkabinet”, schreven de media, “een slecht stukje stadstheater”. Wat een oefening in democratisch debat en maatschappijkritiek had kunnen worden, verzandde in politiek gekrakeel. Uiteindelijk baarde de berg een muis. Geen waterdichte schotten tussen de politiek en het bedrijfsleven, geen radicale keuze voor burgercontrole en democratische participatie. De gemeenteraad scherpte enkel de deontologische gedragscode aan. Voortaan waren door bankiers en projectontwikkelaars gesponsorde vliegtuigreisjes ten strengste verboden. Het zou er verdorie nog maar aan mankeren.

Telefoontje van Termont

Even gloorde er licht aan de horizon toen SP.A, in uitvoering van een nationaal partijcongres, terecht besliste om het aantal mandaten te beperken tot drie per persoon. Een duidelijke stap in de goeie richting. De voorbije weken werden voor een zestigtal organen nieuwe vertegenwoordigers aangeduid door de Gentse gemeenteraad. Het meest lucratieve mandaat passeerde echter niet langs de gemeenteraad: het felbegeerde zitje in de Raad van Bestuur van energiemultinational EDF Luminus. Gent is één van de grootste geldschieters van intercommunale Publilec, die op haar beurt participeert in Publipart en EDF Luminus. Tot voor kort werden de Gentse mandaten bij EDF Luminus ingevuld door de Gentse schepenen Tom Balthazar (SP.A) en Christophe Peeters (Open VLD), maar die moesten hun zitje opgeven na het Publipart-schandaal. De Gentse schepenen verdienden als bestuurder bij EDF Luminus jaarlijks bijna 40.000 euro, en streken ook bij Publipart een jaarlijkse vergoeding van 20.000 euro bruto op.

Hoe Ludy Modderie het felbegeerde zitje bij EDF Luminus in de wacht sleepte weet niemand. Of liever: niemand wil het zeggen. Volgens schepen Filip Watteeuw (Groen) is het in elk geval géén beslissing van het Gentse schepencollege, en op de gemeenteraad is het nooit geagendeerd. Ook bij Publilec, die als aandeelhouder normaal gezien in élk geval een vinger in de pap zou moeten brokken, is de benoeming nooit gepasseerd. Waar is dan wél beslist om Ludy Modderie te benoemen? “Dit is een mandaat dat voorvloeit uit afspraken tussen de 4 traditionele partijen op Vlaams niveau”, verdedigt de Gentse schepen Filip Watteeuw zich, “dit is geen mandaat via het stadsbestuur.” Merkwaardig, want Tom Balthazar heeft altijd beklemtoond dat hij “namens de stad” bij Luminus zat. Toen kwam de aap uit de mouw. Het was burgemeester Daniël Termont die Ludy Modderie de job had bezorgd. “Men heeft mij enkele weken geleden vanuit het kabinet van de burgemeester gevraagd”, bevestigt Modderie aan Apache. “Ik vermoed dat het verband houdt met mijn expertise.” Dat Modderie ook bekend staat als een intimus van burgemeester Termont is uiteraard puur toeval.

Van intimus tot Luminus

Als baas van Farys werkte Modderie jarenlang samen met Daniël Termont, voorzitter van Farys/TMVW. Hij zetelt namens het Gentse stadsbestuur ook in de Vlaamse energieholding en heeft daarnaast nog een bijbaantje als ‘deskundige’ bij financieringsintercommunale Finiwo, waarin 13 Gentse politici (inclusief N-VA) betaalde postjes hebben. Zouden ze er bij Luminus trouwens blij mee zijn dat hun nieuwe bestuurslid via Electrabel Green Projects Flanders tegelijk ook advies geeft aan hun grootste concurrent? Anne Schiettekatte, SP.A-fractieleider in de Gentse gemeenteraad, benadrukt “dat Ludy Modderie geen partijkaart heeft”, al is dat laatste blijkbaar niet goed doorgepraat. Op de mandatenlijst die het stadsbestuur zopas openbaar maakte krijgt Modderie doodleuk het etiket “SP.A-fractie” opgekleefd.

Of het nu Daniël Termont is die Ludy Modderie de lucratieve landingsbaan bij EDF Luminus bezorgde, of een combine van alle traditionele partijen, er valt niet naast het signaal te kijken: de oude politieke cultuur in Gent is helemaal terug van nooit weggeweest. Het Gentse stadsbestuur onderschat overduidelijk hoe diep het ongenoegen is bij de bevolking over de cascade van schandalen: de Cannesconnectie van het stadsbestuur, het Optimaschandaal, de duistere rekeningen van Publipart, het Telenet-mandaat van Siegfried ‘boemerang’ Bracke, de sponsorbrunch van Open VLD-fixer Geert Versnick. Er komt gewoon geen einde aan. In plaats van schoon schip te maken krijgt Ludy Modderie op geheel ontransparante wijze een royaal mandaat bij EDF Luminus toebedeeld. De ex-ceo van Farys, dat nota bene al jaren onder vuur ligt, omwille van de 188 politici die er één of ander postje hebben, de schimmige besluitvorming (remember de duistere Ghelamco-deal) en het gebrek aan transparantie. Moet Ludy Modderie de speerpunt worden van de nieuwe politieke cultuur in Gent?

Vissen in eigen vijver

Dat niemand daar op de Gentse gemeenteraad een punt van maakt is meer dan bedenkelijk. Ook op de algemene vergadering van Publilec, volgende woensdag, valt weinig deining te verwachten. Gent heeft nochtans 10 (!) mandaten in de Algemene Vergadering en Raad van Bestuur van Publilec, netjes verdeeld over alle meerderheids- én oppositiepartijen. Open VLD vaardigt schepenen Matthias De Clercq en Christophe Peeters af, SP.A heeft Karin Temmerman, Mieke Bouve, Ilknur Cengiz en Bruno Matthys aan boord, en bij Groen gaat het mandaat naar Dirk Holemans. Maar ook Siegfried Bracke (N-VA) en Veli Yüksel (CD&V) zitten in de algemene vergadering van Publilec. Niemand stelt zich blijkbaar vragen bij het winnende loterijbiljet dat Ludy Modderie zomaar in de schoot geworpen krijgt. Op de bevoegde gemeenteraadscommissie was de benoeming van Modderie alvast geen issue en werd collectief beslist om op de algemene vergadering alle agendapunten zonder meer goed te keuren.

Dat schepencollege noch gemeenteraad enige democratische controle hebben op het Luminus-mandaat toont hoe ver de intercommunales van weleer zijn afgegleden. Ooit hadden Gent en andere steden eigen stedelijke energiebedrijven. Bij de liberalisering van de energiemarkt werden die bedrijven verkocht aan Luminus. De cash werd geparkeerd in Publilec, waarna het geld herbelegd werd in de holding Publipart en datzelfde Luminus, dat ondertussen als onderdeel van EDF uitgroeide tot een Europese speler. Dat de Stad Gent, die prat gaat op haar duurzame ambities, belastingsgeld investeert in een private energiemultinational die door Greenpeace nochtans gekapitteld wordt als één van de meest vervuilende energiebedrijven, doet op zich al grote vragen rijzen. Door de achterkamerbenoeming van ex-ceo Modderie is de Stad Gent nu ook elke democratische controle kwijt. Modderie hoeft niet eens verantwoording af te leggen aan de Gentse gemeenteraad. Wiens belangen zit hij daar bij Luminus dan eigenlijk te verdedigen?

Achterkamercarrousel

De politieke benoeming van Ludy Modderie, ver weg van de publieke gremia, is maar één voorbeeld van de achterkamercarrousel. In totaal werden, op initiatief van SP.A, in meer dan 60 instellingen mandaten herschikt . “We hebben gekeken naar wie te veel mandaten had en we hebben een herverdeling gemaakt. Heel wat mandaten gaan nu naar mensen uit het maatschappelijke middenveld, naar experten of naar onafhankelijke bestuurders.”, zei fractieleider Anne Schiettekatte op 24 april. Van die beloftes blijft bitter weinig over. Een screening van de twee voorbije voordrachtrondes door Apache leert dat het vooral vissen in eigen vijver werd. “De zware posten gaan naar vrienden uit het apparaat”, schrijft Apache. Zo werd een bestuursmandaat bij distributienetbeheerder Imewo toegekend aan voormalig stadssecretaris Paul Teerlinck. De raad van bestuur van de waterintercommunale TMVW krijgt binnenkort voor het eerst een niet-politicus als bestuurder: Frank De Mulder, voormalig directeur Leefmilieu bij de provincie Oost-Vlaanderen en voorzitter van de Flanders Ghent Development Group, de omstreden lobbygroep van vastgoedpromotoren en stadsbestuur die instaat voor de promotie van Gents vastgoed op de MIPIM-beurs in Cannes, maar ook… de partner van Gents SP.A-kopstuk Karin Temmerman. Met alle respect voor Frank De Mulder overigens. Een expert is hij ongetwijfeld, maar onafhankelijk? Voor De Mulder pleit dan weer dat hij zijn mandaatvergoeding rechtstreeks op rekening van kansarmoedeorganisatie De Sloep wil storten. Dat vinden wij voorwaar een mooi gebaar, al zijn we heel benieuwd of ook Ludy Modderie en Paul Teerlinck van dat elementaire fatsoen zullen getuigen.

Gezocht: democratie

De benoemingscarrousel van SP.A is een pijnlijk voorbeeld van oude politieke cultuur. Van middenvelders of échte onafhankelijke bestuurders is er op het nieuwe mandatenlijstje geen spoor te vinden, ondanks de beloftes. Wat een gemiste kans. Als je dan toch iemand naar EDF Luminus stuurt, zoek dan toch een kritische, onafhankelijke luis-in-de-pels die echt opkomt voor mens en milieu. Hoe moeilijk kan het zijn om bij klimaatactivisten, lokale energiecoöperaties of armoedeorganisaties naar goeie kandidaten te zoeken? Keuze genoeg. Organiseer een debat in de gemeenteraad en verkies de beste kandidaat. En vooral: maak dat mandaat onbezoldigd, zo hou je de oude krokodillen en postjesjagers vanzelf buiten. Spreek op voorhand af dat die 39.000 euro zitpenningen integraal gestort worden voor een project om energie-armoede te bekampen.

We moeten breken met de oude politieke cultuur waarbij postjes verdeeld worden onder apparatsjiks en getrouwen. Zorg voor democratische controle. Raden van bestuur moeten transparant verkozen worden, en hoeven echt niet alleen te bestaan uit beroepspolitici, vriendjes-van, gepensioneerde kabinet-cheffen en geroutineerde dealmakers van de powers that be. Geef ruimte aan geëngageerde burgers, kritische politici (die zijn er ook) en onafhankelijke experten. Dát is wat ik bedoel met nieuwe politieke cultuur.

De hypocrisie van N-VA en Open VLD

Niet dat de andere partijen zich wél op de borst moeten kloppen. Zo blijft het hallucinant hoe schepen Tom Balthazar (SP.A) na het Publipart-schandaal ontslag moest nemen, terwijl Christophe Peeters (Open VLD) doodleuk in het schepencollege blijft zetelen en er nog niet aan dénkt om zijn buitensporige Publipart-vergoedingen terug te storten. Ook van een plafond op inkomsten of mandaten is bij Open VLD in de verste verte geen sprake.

Van N-VA is al helemaal geen politieke vernieuwing te verwachten. Gents N-VA-kopstuk Peter Dedecker probeert op de sociale media weliswaar driftig een graantje mee te pikken van het groeiende ongenoegen over de graaischandalen, maar helaas: N-VA is in sneltempo verveld tot een traditionele partij als alle andere. Ook de parlementsleden van N-VA cumuleren er lustig op los. De N-VA heeft met 560 betaalde mandaten, na CD&V, van alle klassieke partijen het mééste mandaten in intercommunales. En de Gentenaars zijn allerminst vergeten hoe Siegfried Bracke ontslag moest nemen als lijsttrekker omdat hij als Kamervoorzitter bleek bij te klussen als adviseur van Telenet. Oude politieke cultuur, aan honderd per uur. Aan de Gentse mandatencarroussel maakt de N-VA alvast geen woorden vuil. “Elke partij duidt zijn mensen aan”, reageert lijsttrekker Elke Sleurs laconiek. “daar gaan we niet over oordelen en daar moeien we ons ook niet mee.”

Tom De Meester is lijsttrekker voor de PVDA in Gent.