In het Transparantieregister staat dat de federale instelling Sciensano in drie jaar ruim 100.000 euro kreeg van de farma-industrie.
Sinds 2017 moeten farma- en medtechfirma’s in het Transparantieregister hun financiering van de Belgische zorgsector bekendmaken. Voor het onderzoeksproject OpenPharma analyseerden Knack, De Tijd, Le Soir en Médor de opgegeven geldstromen. Onder de meer dan 30.000 ontvangers sprong één naam meteen in het oog: Sciensano. Waarom zou die federale overheidsinstelling, die een cruciale rol speelt in het beheer van de coronacrisis, geld aannemen van farmaceutische bedrijven?
Tussen 2018 en 2020 ontving Sciensano iets meer dan 103.000 euro van de farmaceutische sector, aldus de aangiftes van 9 verschillende firma’s in BeTransparent. Het zou daarbij gaan om verschillende types financiering: honoraria voor consultancy (ruim 30.000 euro), bijdragen in de kosten van wetenschappelijke bijeenkomsten (47.000 euro), en schenkingen en toelagen die de gezondheidszorg (25.000 euro) ondersteunen.
‘Geen schenking maar geld voor een studie’
Om te beginnen met dat laatste bedrag: Sciensano kreeg een schenking van 25.000 euro van Pfizer, aldus het Transparantieregister. Maar het farmabedrijf uit Puurs wenst die informatie te verbeteren. ‘Pfizer geeft geen enkele schenking of toelage aan Sciensano’, klinkt het. ‘Dit cijfer is het gevolg van een onjuiste handmatige invoer in het systeem en zal worden gecorrigeerd.’
Maar het bedrag kwam niet uit de lucht vallen. Het werd gebruikt om een onderzoeksproject naar de verschillende soorten pneumokokkeninfecties te financieren, zegt Sciensano.
‘Dat onderzoeksproject is door een onderzoeker geïnitieerd. Dat betekent dat wij het project hebben ontworpen en vervolgens aan de privésector hebben voorgesteld het te financieren. Zonder die middelen zouden wij de studie niet hebben kunnen uitvoeren, wegens de beperkte middelen die in de overheidssector beschikbaar zijn. Voor ons is het uiteraard een niet-onderhandelbare voorwaarde dat wij ons onderzoek onafhankelijk uitvoeren. De financieringspartner heeft dan ook geen actieve rol in de experimentele opzet, de gegevensverzameling, de gegevensanalyse of de conclusies.’
Sciensano zegt dat het ‘om elk belangenconflict uit te sluiten’ het project heeft voorgesteld aan de drie concurrerende bedrijven die vaccins tegen deze ziekteverwekker verkopen: Pfizer, GSK en MSD. ‘Twee daarvan (Pfizer en MSD) stemden ermee in elk 50 procent van het project te financieren.’ Maar van die MSD-financiering vinden we in het Transparantieregister dan weer geen spoor.
‘Geen sponsoring maar geld voor onderzoek’
Vervolgens een woordje uitleg over de ‘bijdragen in de kosten van wetenschappelijke bijeenkomsten’ die Sciensano ontving. In één aangifte uit 2019 beweert MSD 34.000 euro te hebben betaald als sponsoring van een evenement dat Sciensano organiseerde. Maar ook hier ging iets mis, aldus het farmabedrijf.
‘Hierbij gaat het in feite om een klinische proef die wordt uitgevoerd door de varkenseenheid van MSD Animal Health, en niet om een gesponsord evenement. Dit is onjuist gecodeerd in het systeem’, reageert MSD, dat belooft de wijziging nog door te voeren in het Transparantieregister.
Sciensano van zijn kant reageert dat het bedrag te maken heeft met een verdere stimulans voor onderzoek. Het had een beroep gedaan op privéfondsen om een studie te financieren over de rol van het humaan papillomavirus bij hoofd- en halstumoren. En MSD kwam over de brug. Sciensano: ‘Het bedrijf had geen rol in het wetenschappelijke werk, noch in de conclusies. Het ontvangt precies hetzelfde als de hele wetenschappelijke wereld: de wetenschappelijke artikelen.’
Een eerste artikel, gepubliceerd in april 2021, brengt verslag uit over de eerste Belgische conclusies van dit onderzoek. Er staat in dat ‘de analyse van het Belgische deel van de studie gedeeltelijk werd ondersteund door een onderzoekssubsidie van Merck Sharp & Dohme (MSD)’. In theorie zouden dergelijke subsidies voor fundamenteel onderzoek in BeTransparant moeten worden opgenomen als ‘schenkingen en toelagen die de gezondheidszorg ondersteunen’.
‘Geen inschrijvingsgeld maar sponsoring’
Ten slotte verklaren verschillende bedrijven dat ze voor enkele duizenden euro’s inschrijvingsgeld hebben betaald voor conferenties ten behoeve van leden van Sciensano. Maar ook dat blijkt te gaan om een vergissing. De uitgaven moesten eigenlijk worden opgenomen in de subcategorie ‘sponsoring van evenementen’, aangezien ze Sciensano in staat stellen zijn jaarlijkse seminar over infectieziekten te organiseren.
‘Als tegenprestatie kunnen deze bedrijven een stand inrichten op het evenement en profiteren ze van reclame in het programmaboekje, zoals gebruikelijk is op veel congressen’, reageert Sciensano. Het noemt de oproepen tot privéfinanciering wel incidenteel. ‘Het geld dat wij ontvangen, is ofwel sponsoring voor de organisatie van een evenement of gekoppeld aan een wetenschappelijke samenwerking. In totaal zijn de bijdragen van de particuliere sector zéér beperkt. Het merendeel van onze middelen is afkomstig van de overheidssector.’
(Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Xavier Counasse van Le Soir)
OpenPharma: de miljoenen van de farma-industrie
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
