Op naar de verkiezingen

2014 wordt een jaar van korte lontjes en gespannen zenuwen, van sluwe zetten en foute keuzes.

Op 25 mei 2014 vallen de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen nog eens samen, dus zal de Wetstraat vijf maanden in overdrive gaan. Zo’n lange campagne is niet zonder risico: een klein half jaar is ruim voldoende om een behoorlijk imago nog door stommiteiten aan diggelen te gooien. De peilingen lijken voorlopig aan te geven dat de posities van de verschillende partijen min of meer vastliggen, maar een paar procenten meer of minder maken een wereld van verschil. Men is dus gewaarschuwd: 2014 wordt een jaar van korte lontjes en gespannen zenuwen, van sluwe zetten en foute keuzes.

Een succesvol politicus onderscheidt zich meestal omdat hij zich niet laat leiden door de sirenenzangen in oude en nieuwe media, laat staan die op Facebook en Twitter. Wie de berichtgeving daar blind zou volgen, moet wel besluiten dat het hele land de nieuwe, strengere GAS-boetes die vanaf 1 januari 2014 van kracht zijn, uitspuwt als ondemocratisch. Tot een tv-zender naar de mening vraagt van ‘de man in de straat’: ineens blijken drie op de vijf ondervraagden pro-GAS. En de regel is: hoe grijzer de ondervraagde, hoe nadrukkelijker opa of oma de GAS-boetes steunt.

Hoeft het eigenlijk te verwonderen dat in een samenleving met steeds meer gepensioneerden er ook een steeds groter draagvlak is om balorige jongeren aan te pakken met een volstrekt legale variant van de aloude mep om de oren? Is het dan toeval dat niet alleen rechtse politici (met hun ‘law and order’-discours), maar ook centrumlinkse partijen (met een aanzienlijk segment ouderen in hun electoraat) die GAS-boetes altijd zijn blijven steunen? Zoek de uitleg daarvoor niet alleen bij principiële opvattingen over schuld en boete, maar vooral ook bij de signalen die men opvangt van de eigen kiezers.

Of neem de controverse rond het jaarloon van ‘maar’ 650.000 euro dat de regering-Di Rupo aan Johnny Thijs aanbood om nog een termijn ceo van BPost te blijven. Ideologie! Afgunstsocialisme! Het syndicaat der ceo’s riep moord en brand: natúúrlijk niet uit eigenbelang – we zouden het niet durven te suggereren. Niet alle procedures zijn door het kernkabinet even keurig nageleefd. Maar met een Vlaamse zakenkrant als echokamer klonk het kabaal luid en algemeen.

Tot Bruno Tobback zich schrap zette, tegen deze ‘publieke opinie’ in: ‘Wie 650.000 euro absurd laag noemt, zou zich moeten schamen.’ Zo capteerde de SP.A-voorzitter een gevoel van verontwaardiging dat niet alleen bij zijn rode achterban leeft, maar ook bij al die ‘kleine’ en ‘gewone’ Vlamingen die de laatste jaren rechts en zelfs extreemrechts hebben gestemd. Het zelf uitdiepen van de kloof met de burger: links heeft er zich in het verleden ontzettend vaak aan bezondigd. Dit keer lijkt een deel van de rechterzijde zich erin te verslikken.

Zo blijft het nog maanden lang balanceren op een slappe koord. Tobback trok het debat over de toplonen naar zich toe, maar tegelijk beperkte hij de actieradius van de managers van onze moderne overheidsbedrijven tot – letterlijk citaat – ‘dagelijkse bedrijfsvoering of onnozele details’. Ook al heeft hij het hopelijk niet zo bedoeld, dat ruikt naar het pre-Van Miert-etatisme van Louis Major en ‘Kop’ Van Eynde. Waarom zou een topmanager als Johnny Thijs niet mee de strategische lijnen van BPost mogen uitzetten?

Hoe dan ook, uit het recente debat valt nog niet goed af te lezen wat het centrale thema van de verkiezingen zal worden. Een evaluatie van – of afrekening met – Di Rupo komt er zeker, maar zal dat hét thema zijn dat einde mei de geesten van het volk beroert? Toch maar even afwachten. Als er al iets waarschijnlijk lijkt, dan dat de verkiezingsstrijd niet uitgesproken communautair wordt. Heeft iemand al één meerderheidspartij een extra affichecampagne zien voeren rond de recent goedgekeurde zesde staatshervorming, nochtans door diezelfde meerderheid verkocht als een ‘copernicaanse revolutie’? Die zesde staatshervorming zal niet de zon zijn waaromheen op 25 mei de verkiezingen draaien: er ligt namelijk amper een Belg van wakker. En hoeveel achttienjarigen die voor het eerst gaan kiezen, zouden nog weten waarvoor de afkorting B-H-V staat?

Vandaar dat Kris Peeters, toch niet de minst Vlaamsgezinde van onze belangrijke politici, nu al in alle rust in een nieuwjaarsgesprek met Knack durft te voorspellen: ‘Dat er bij de volgende regeringsvorming niet over een zevende staatshervorming wordt onderhandeld, lijkt me de logica zelf.’ En zijn alter ego Bart De Wever is te verstandig om niet al zelf tot een soortgelijk inzicht te zijn gekomen.