‘Op hoeveel procent van de jongeren stemt deze regering haar beleid af?’

‘Laten we hopen dat de regering haar politiek niet langer afstemt op de 1% rijksten, maar op de wil van de overgrote meerderheid van de jeugd en de rest van de bevolking’, schrijft Olivier Goessens van Comac.

“We gaan ons beleid toch niet afstemmen op 1% van de werkende bevolking?” Van alle reacties op de grote nationale betoging van afgelopen woensdag was deze uitschuiver van Egbert Lachaert (Open VLD) misschien wel de grappigste. Niet alleen omdat de regeringen waar zijn partij deel van uitmaakt door de honderd duizend betogers van woensdag als ‘regeringen voor de 1% rijksten’ worden beschouwd, maar ook omdat hij kennelijk niet begrepen heeft hoe representatief de bonte verzameling betogers zijn voor de onvrede die bijna heel België heeft ten aanzien van de rechtse regeringen. Als deze regeringen echt eens naar zouden luisteren naar haar bevolking, zou het beleid er heel anders uitzien. Een onderzoek van socioloog Mark Elchardus naar de toekomstvisie van Belgische jongeren toont dat heel scherp aan.

Tussen de arbeiders, bedienden, ambtenaren, kunstenaars, zorgverleners … (noem maar op) liepen op woensdag 7 oktober ook veel jongeren mee in de nationale betoging tegen de regeringsmaatregelen. Scholieren, studenten, werkende en werkzoekende jongeren uit heel het land vormden in de straten van Brussel de spreekbuis voor de besognes van een ganse generatie.

Socioloog Mark Elchardus bracht deze bezorgdheden in kaart. ‘Meer werkloosheid, gewelddadige conflicten overal ter wereld, de klimaatopwarming, de kloof tussen arm en rijk die groter wordt: de jonge generatie vreest dat er een groot verval aankomt.’ De klassieke politieke partijen bieden namelijk weinig vertrouwen dat ze die grote uitdagingen zullen aanpakken. Slechts 16% van de jongeren rekent op de politiek, amper meer dan er rekenen op god (13%).

Klimaat als topprioriteit

De grootste bezorgdheid van de jongeren is kennelijk het klimaat. Maar liefst 92,1% van de jongeren in het onderzoek van Elchardus geeft aan de gevolgen te vrezen van de opwarming van de aarde. Als het van de jeugd afhing, zou hier dus een topprioriteit van gemaakt worden. Ondanks veel lippendienst aan ‘groener beleid’ en zelfs een ‘ecologische taks shift’, voeren de regeringen echter een beleid dat haaks staat op de inspanningen die nodig zijn om het klimaat te redden. In plaats van massaal te investeren in groene en hernieuwbare energie, heeft de federale regering het contract met Electrabel verlengd om de kerncentrales langer open te houden – ondanks de scheurtjes. In plaats van te investeren in goedkoop en degelijk openbaar vervoer, bespaart de Vlaamse Regering 115 miljoen euro besparen op De Lijn. Op federaal niveau is men van plan om de NMBS te aderlaten met 2,1 miljard euro. Ook de Waalse en Brusselse vervoersmaatschappijen TEC en MIVB moeten bezuinigen. Ondertussen blijven de nodige impulsen om milieuvriendelijker te produceren uit, terwijl Volkswagen aantoont dat de grote producenten dat zeker niet uit zichzelf zullen doen.

Nog een grote zorg van de jonge generatie is dat er in de toekomst meer oorlogen zullen zijn. Op de vraag ‘vrees je meer onverdraagzaamheid tussen volkeren’ antwoordt 72,3% bevestigend. In dat verband vreest 62,9% voor meer slachtoffers van terrorisme. Dat het beangstigende tijden zijn, is zeker. Voor het eerst spoelen de gevolgen van de NAVO-oorlogen letterlijk op de eigen kusten aan. De enorme toevloed van oorlogsvluchtelingen maakt op een pijnlijke manier duidelijk dat de oorlogspolitiek die we al jaren voeren in het Midden-Oosten de zaken alleen maar erger heeft gemaakt. Afghanistan ligt aan duigen, Bagdad is een mijnenveld en in Libië heerst quasi totale anarchie.

De westerse invasies hebben niet alleen die landen ontwricht, maar ook heel de regio gedestabiliseerd. Daarnaast is er de wapenexport naar Saudi-Arabië, beruchte sponsor van allerlei gewapende groeperingen. Een groot deel van de wapens waarmee gevochten wordt in Syrië komen uit België. Die oorlogspolitiek is voor huidig minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) nog niet erg genoeg. Hij droomt hardop van een nieuwe westerse invasie in Syrië. Je zou als jongere voor minder pessimistisch worden over de toekomst.

Groen of vredevol is het beleid van de rechtse regeringen dus niet te noemen. Hun focus schijnt te liggen op het sociaaleconomisch beleid, dat naar eigen zeggen vooral jobs moet opleveren. Gelukkig maar, want 81,6% van de jongeren vreest voor minder werkzekerheid. De taks shift die afgelopen zomer werd doorgevoerd, zou werken weer aantrekkelijk moeten maken, door de lasten op arbeid te verlagen. Een dikke meevaller voor de werkgevers, maar die gaven meteen te verstaan dat ze ‘niets beloven’ wat betreft jobcreatie. Wie eens zou terugkijken op dertig jaar neoliberaal beleid in de Angelsaksische wereld, zou al lang weten dat de rijken minder belastingen laten betalen nul jobs oplevert. Het enige gevolg is dat de rijken nog rijker worden en de rest armer.

Dat is ook precies hoe de jonge Belgen het aanvoelen. 82,8% gelooft dat de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter zal worden. Als we blijven snoeien in de sociale zekerheid om fiscale cadeaus te kunnen geven aan de grootste bedrijven (de duizend grootste bedrijven in België betaalden vorig jaar gemiddeld slechts 7,9% belastingen) zal dat inderdaad gebeuren. Zeker als we een regering hebben die onder ’taks shift’ verstaat dat dezelfde mensen andere belastingen moeten betalen, zoals de verhoging van de btw op energie en de accijnzen op diesel die de gezinnen veel geld gaan kosten. De eindeloos herhaalde leuze dat de besparingen nodig zijn ‘om de toekomst van de sociale zekerheid te vrijwaren’ overtuigt de jeugd niet: 90,9% vreest voor lagere pensioenen en lagere werkloosheidsuitkeringen.

Spreekbuis

Gelukkig is politiek steeds een kwestie van keuzes maken. Er is genoeg voor iedereen, we moeten het gewoon beter verdelen. Wie donderdag aanwezig was op de lezing van de Franse econoom Thomas Piketty aan de KU Leuven weet dat de kloof tussen arm en rijk inderdaad groeit, omdat het rendement op kapitaal hoger ligt dan de economische groei. Maar wie de oorzaak van een probleem kent, kent ook de oplossing. Een echte vermogensbelasting op de allergrootste fortuinen, zoals de miljonairstaks, kan de groeiende ongelijkheid afremmen en maakt geld vrij om te investeren in de sociale zekerheid, in groene energie en in sterke openbare diensten.

Niet enkel de jeugd verkiest zo’n scenario. 85% van de Belgische bevolking staat achter een echte vermogensbelasting. De honderdduizend betogers van woensdag waren slechts hun spreekbuis. Laten we dus hopen dat de regering haar politiek niet langer afstemt op de 1% rijksten, maar op de wil van de overgrote meerderheid van de jeugd en de rest van de bevolking. Geef de jeugd een toekomst, het is nog niet te laat.