‘Ooit riep ik dat de CVP een echte hoer was’

Jean-Luc Dehaene is dit weekend te gast in Z-Talk Goossens op Kanaal Z. Véronique Goossens las zijn memoires. Een kleine bloemlezing uit 1.000 bladzijden Belgische geschiedenis. Fragmenten die veel over de persoon van Dehaene vertellen.

Over het internaat in Aalst…

“De klassieke sanctie was het schrijven van stamtijden, wat ik zo’n stompzinnige activiteit vond dat ik vooraf gewoon een voorraad aanlegde. Op een dag riep de surveillant: ‘Dehaene, honderd stamtijden.’ Ik deed mijn pupiter open, raapte honderd stamtijden samen en ging die vooraan afgeven. Hilariteit alom. Dat pikte de surveillant natuurlijk niet en hij gaf mij honderd stamtijden extra. Opnieuw haalde ik die kant-en-klaar boven. Dit herhaalde zich nog een derde keer, maar toen was mijn stock uitgeput…”

Bij het Jongerenbureau…
“Ooit wierp ik in het gezicht van de stomverbaasde partijvoorzitter Robert Houben dat de CVP een echte hoer was die met de meestbiedende in bed kroop. Geen wonder dat ik in de partij een kwalijke reputatie kreeg. Ik werd beschouwd als een halve – in de ogen van sommigen zelfs een echte – maoïst, terwijl Wilfried Martens de ernstige man was met wie gepraat kon worden. ”

CVP-congres…
“Gelukkig is het een vaste traditie binnen de CVP om congresresoluties te laten voor wat ze zijn. In de jaren negentig hebben we op een congres in Oostende ooit zelfs bijna de onafhankelijkheid van Vlaanderen uitgeroepen.”

Wallonië…
“Charles-Ferdinand Nothomb stelde voor om vooraf een bezoek te brengen aan de Borinage. Ik kwam onder de indruk van het desolate, vervallen industriële landschap. Ik maakte me toen de bedenking dat geen enkele kandidaat-investeerder ooit zou investeren in zo’n gebied. Het was zonneklaar dat het reconversiebeleid in Wallonië de absolute prioriteit moest geven aan het opkuisen van zijn oude industrie. Ik heb nooit begrepen waarom Wallonië daar lange tijd zo weinig aan gedaan heeft. Dit had de topprioriteit moeten zijn bij het gebruik van de Europese structuurfondsen. Het wordt zelfs een karikatuur als men bedenkt dat deze gelden onder meer werden gebruikt voor de renovatie van de remparts de Binche, de stadsomwalling uit de dertiende eeuw. ”
Tweede oliecrisis…

“De bedrijven en de overheid hadden geen andere keuze dan schulden op te bouwen. De gevolgen van de crisis werden weg geleend in afwachting van betere tijden. Maar die kwamen er niet: het ging nu eenmaal om een structurele crisis. Een structurele aanpak van de problemen kwam er in België maar met regering-Martens V, in 1982. En het zou bijna twintig jaar vergen om de situatie structureel recht te trekken.”

Zeven jaar eerste minister…
“Zoals Celie vaak zegt, heb ik in die zeven jaar als premier zowat alles meegemaakt wat mogelijk is. Het Sint-Michielsakkoord dat het dak op de federale staatsstructuur plaatste, de moeilijke tocht naar de euro met het Globaal Plan als doorbraak, het onverwachte overlijden van koning Boudewijn en de eedaflegging van koning Albert, het voorzitterschap van de Europese Raad waarna ik bijna voorzitter werd van de Europese Commissie, de eerste Belgische blauwhelmen en het Rwandadrama, het Agusta-schandaal, de vermoorde kinderen, de Witte Mars, de ontsnapping van Dutroux die werd gevolgd door het Octopusakkoord, de dood van Semira Adamu, de dioxinecrisis.”

Ontsnapping van Dutroux…
“De tamtam had intussen zijn werk gedaan, tot in de Kamer. Op vraag van de oppositie werd de zitting onmiddellijk onderbroken en ik haastte mij naar de 16, waar ik de vicepremiers en de minister van Justitie had bijeengeroepen. We bevonden ons in een kafkaiaanse situatie: de Kamerzitting was alleen maar onderbroken en men verwachtte een verklaring van mij, en tijdens ons beraad zonden radio en tv rechtstreeks vanuit de Kamer de reacties van de parlementsleden uit. Dat laatste leverde een afschuwelijk spektakel op van een bende kiekens zonder kop die elkaar probeerden te overtroeven in het geven van stoere verklaringen. ”

Verkiezingen… “Ik heb de impact van het aantal voorkeurstemmen altijd sterk gerelativeerd. Uit ervaring weet ik dat nauwelijks een maand na de verkiezingen weinigen nog weten hoeveel voorkeurstemmen je hebt gehaald. … Als men gedreven wordt door de schrik om (voorkeur)stemmen te verliezen, is men een gevaar voor de partij en voor de maatschappij.”

Octopusoverleg…
“De camera’s stonden opgesteld in het peristilium onderaan de statige, met rood tapijt beklede trap die naar de Senaat leidt. Ik kwam dan alleen de grote trap van de Senaat af, terwijl de anderen boven wachtten tot ik klaar was met mijn uiteenzetting. Dit gaf niet alleen een plechtig beeld, het centreerde de aandacht bovendien op mij. Ik had zo niet alleen de leiding van het overleg, ik was er ook de enige woordvoerder van.”

Een nieuwe naam: CD&V…
“Het hoogtepunt van het congres was de aankondiging van de nieuwe naam: CVP werd CD&V. In mijn ogen een overhaaste, overbodige en dure operatie. …. De partij veranderde de verpakking zonder dat de inhoud fundamenteel wijzigde. Daarenboven was iedere naamsverandering die de ‘C’ behield, in mijn ogen nutteloos. Niet dat ik absoluut van de ‘C’ af wou, maar ik was er wel van overtuigd dat met het behoud van de ‘C’ de partij – ten onrechte – blijvend zou worden geïdentificeerd met Kerk en zuil. ”

Yves Leterme wint… “Ik herinnerde mij ook maar al te goed de ‘schijnnederlagen’ van Verhofstadt in 1994 en 1995: hij behaalde toen een objectieve overwinning in vergelijking met de vorige verkiezingen, maar leed de facto een subjectieve nederlaag omdat hij ver onder de opiniepeilingen bleef. …

Met dat gevaar voor ogen onderstreepte ik in elk gesprek met Yves dat zijn referentie op de avond van de verkiezingen de vorige verkiezingen moesten zijn, en niet de opiniepeilingen. Ik zei hem letterlijk: ‘Zelfs een winst van 0,1 procent is vooruitgang en dus een overwinning. En dat moet je die avond ook uitstralen.’ Gelukkig onthield Yves de les goed. Met een resultaat van 26,09 procent, werd het een vooruitgang van 0,3 procent. Maar hij kwam naar buiten als grote triomfator en dat beeld is bijgebleven. …Eens te meer werd hier bevestigd dat de perceptie tijdens de verkiezingsavond belangrijker is dan de objectieve resultaten die pas de volgende dagen duidelijk worden. Zij kunnen die eerste perceptie nooit tenietdoen.”

Dexia…

“Feit is dat Pierre Mariani en ikzelf niet in onze opdracht zijn geslaagd. We did our best. Maar de weg te werken erfenis woog te zwaar en de eurocrisis waarop we geen vat hadden, deed ons de das om. Had ik die opdracht beter geweigerd? Het is zeker een van de weinige opdrachten die ik inderdaad zou weigeren als ik kon herbeginnen. But I have no regrets.”

Statler noch Waldorf… “Aan commentaar van op het ‘Muppetshowbalkon’, waar sommigen van mijn collega’s zich aan bezondigen, doe ik liever niet mee. Ik heb mijn tijd gehad. Het zijn nu andere tijden. Moeilijkere tijden, dus reden te meer om het de nieuwe generatie niet nog moeilijker te maken met commentaren uit het verleden.”