‘Steeds meer mensen zijn zo op hun slaap gefocust dat ze daar nog slechter van gaan slapen’

Niet alleen is er tegenwoordig veel aandacht voor slaapproblemen, het lijkt wel alsof steeds meer mensen er last van hebben. ‘Het gevolg is dat onze slaap wordt gecommercialiseerd’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar wekelijkse column De Zoetzure Dinsdag. ‘En dat blijkt niet altijd bevorderlijk te zijn voor onze nachtrust.’

Aan het eind van een etentje komt de serveerster ons vragen of we nog koffie willen. Mijn disgenoot kijkt haar geschokt aan. Koffie? Dan doet hij vannacht écht geen oog dicht. Nadat hij wijselijk een groene thee heeft besteld, begint hij over zijn slaapproblemen te vertellen. ‘Vorige nacht heb ik tussen twee en zes uur bijvoorbeeld veel te ondiep geslapen’, zegt hij. Hoe hij dat zo goed weet? Een maand geleden heeft hij een slaapapp op zijn telefoon geïnstalleerd. Die monitort niet alleen zijn slaap, maar wekt hem ook nog eens op het ideale moment in een lichte slaapfase. Hij is ondertussen zo aan die app verknocht dat hij het soms niet kan laten om ’s nachts even te checken hoe goed of slecht hij aan het slapen is.

Die vriend is lang niet de enige die dezer dagen zo met zijn slaappatroon bezig is. Veel mensen klagen dat ze niet goed slapen en maken zich daar dan grote zorgen over. Soms is dat ook terecht. Ondertussen weten we allemaal dat slaap ontzettend belangrijk is, zowel voor onze lichamelijke als voor onze mentale gezondheid. En natuurlijk zijn er mensen met aanhoudende slaapproblemen waar echt iets aan moet worden gedaan. Maar een kleine rondvraag bij huisartsen leerde me afgelopen week dat ze ook steeds meer patiënten zien die zo op hun slaap gefocust zijn dat ze daar net slechter van gaan slapen.

Dat we veel meer op ons slaappatroon zijn gaan letten, is niet zo vreemd. Kranten staan tegenwoordig vol artikels over de gevaren van te weinig slaap en tips voor een perfecte nachtrust. Ondertussen worden we om de oren geslagen met reclame voor allerlei slaapmiddelen. Zelfs op Eén worden sommige programma’s voorafgegaan door reclame voor een voedingssupplement dat je zou helpen om beter te slapen. En daar blijft het niet bij. De voorbije jaren is er een hele industrie van slaaphulpmiddelen ontstaan. De ene al prijziger dan de andere. Dat gaat van slaappleisters, verzwaringsdekens en luchtsprays tot speciale lampen, bluetooth slaapmaskers, whitenoise toestellen die voor rustgevende achtergrondgeluiden zorgen en zelfs een slaaphulp in de vorm van een kei die je voor het slapengaan in je linkerhand moet houden opdat in je hersenen een slaaphormoon zou worden vrijgegeven. Ik ken ook iemand die onlangs een heuse slaaprobot heeft gekocht, waarvoor ze zo’n 400 euro heeft neergeteld. Stel u daar vooral geen R2-D2 of WALL.E bij voor. Het is eerder een soort kussen dat je tegen je aan moet houden zodat je zijn artificiële ademhaling voelt en hoort. Dat zou zo rustgevend zijn dat je vanzelf sneller inslaapt. Bij die kennis werkt het voorlopig nog niet echt. Wellicht helpt ook niet dat ze nu elke avond probeert de timen hoe lang het precies duurt voor ze in slaap valt.

Onze slaap wordt gecommercialiseerd (en dat is slecht voor onze nachtrust).

De vraag is dus of de commercialisering van onze slaap zo bevorderlijk is voor onze nachtrust. Veel van die hulpmiddelen, die je vooral online kan kopen, zijn duidelijk wel iets op het spoor. Het uitgangspunt is meestal dat veel slaapproblemen voortkomen uit het feit dat ons hoofd te vol zit. Elk op hun eigen manier beloven die producenten om spanning en angst te reduceren zodat we niet meer de hele tijd liggen te piekeren. Daar valt natuurlijk veel voor te zeggen. Alleen worden de oorzaken van al die stress zo natuurlijk niet weggenomen. Sommige mensen zijn op den duur zelfs zo obsessief met hun slaappatroon bezig dat ze net daarover gaan piekeren.

Die vriend met zijn slaapapp, bijvoorbeeld, begon pas te denken dat hij een probleem had toen een collega hem vertelde dat zij altijd binnen de minuut in slaap valt. Bij hem duurt dat soms wel een halfuur. Dus vroeg hij Google of dat wel normaal is en zo kwam hij terecht op sites waar wordt uitgelegd dat ook de diepte van je slaap van belang is.

Zelf heb ik vannacht ook heel slecht geslapen. Rond drie uur werd ik wakker omdat de kat met aandrang kenbaar maakte dat hij naar buiten wou. Terug in bed bedacht ik dat ik nog geen onderwerp had voor deze column. En dus begon ik daarover na te denken – zoals zo vaak op dat uur van de nacht. Eerst over mogelijke invalshoeken, daarna over andere stukken die ik deze week nog moet schrijven en toen bedacht ik plots dat ik nog geen verjaardagscadeau voor mijn moeder heb gekocht. Ik weet niet wanneer ik uiteindelijk weer in slaap ben gevallen en ook niet hoe diep ik daarna nog heb geslapen. Maar mocht u iets vreemds aan deze column merken, dan weet u dus hoe dat komt.