‘Onze economische kmo-ruggengraat dreigt verbrijzeld te worden door de bedrijven in onze broekzak’

‘Ook nu kwamen er beloftes, maar wie gelooft die man nog?’ schrijft Grete Remen naar aanleiding van de hoorzitting van Mark Zuckerberg in het Europees parlement.

De kroonprins van de techgiganten mocht deze week opdraven voor een spervuur aan vragen van kritische Europese parlementsleden. Helaas was er na de 60 minuten lange promotiespeech van Zuckerberg amper tijd voor de orde van de dag, al twijfel ik of er überhaupt ’to the point- vragen’ waren. Wel was er tijd voor selfies (voor Instagram en Facebook), lunchafspraken, en, zo vermoed ik althans, handtekeningen voor de ‘starstruck’ politici. Zo snel als hij was aangekomen, verdween hij weer. Je kan een man met een privéjet natuurlijk zijn vlucht niet laten missen door verantwoording af te leggen aan vertegenwoordigers van talloze Europese consumenten én ondernemers.

Als sinds 2003 volgen de publieke verontschuldigingen en beloftes van Mark Zuckerberg elkaar op. Zo kwamen er in 2004, 2006, 2007, 2010, 2011, 2014, 2016, 2017 telkens excuses voor verschillende feiten. Mark Zuckerberg schreef het toe aan zijn naïviteit en enthousiasme. Transparantie en andere gebruiksvoorwaarden waren zijn beloofde oplossing. Dit jaar heeft hij zich al minstens vier keer geëxcuseerd voor het datalek dat leidde tot zijn hoognodige hoorzitting van gisteren. Ook nu kwamen er beloftes, maar wie gelooft die man nog?

Terwijl verspreid over de wereld een leger aan goedkope content moderators (ongetrainde en onvoorbereide mensen die moeten oordelen over de horror die wel of niet op Facebook komt) zich in depressies werken, promoot Zuckerberg op zijn geesteskindje een bericht dat ons duidelijk moet maken dat Facebook zich aan de nieuwe GDPR-regelgeving zal houden. Met één klik ben jij ervan af en kan Facebook gewoon doorgaan met haar dagelijkse activiteiten. Wat gebeurt er nu echt met onze data en wat doet Facebook om onze democratie en samenleving te beschermen? Het ingestudeerde nummertje met begeleidend filmpje (standaard voor journalisten en politici) is voor mij ronduit onvoldoende en getuigt tevens van een gebrek aan respect tegenover klant en overheid.

Die zorgwekkende ethiek, de schrijnende arbeidsomstandigheden en het gebrek aan verantwoordelijkheid voor het effect op onze maatschappij dient slechts één doel: groeien. Iets wat alle techgiganten als hoogste goed in het vaandel dragen. De strijd om big data woedt immers volop en de koplopers zijn niet van plan om hun positie te verliezen. Data is een bron van onschatbare waarde die een immens concurrentieel voordeel oplevert. Een voordeel waar onze ondernemers noch de tools, noch de middelen voor hebben om het te bekomen. Voor onze kmo’s en handelaars is het vechten tegen een al maar groter wordende bierkaai. Wanneer Facebook, dat praktisch een monopolie heeft op sociale media en berichtenapps, dan ook nog eens met een datingtool begint, wordt pas duidelijk met welke dominante ingesteldheid het bedrijf de markt en ons leven wil controleren.

Facebook staat nu in de kijker, maar ook de praktijken en het businessmodel van andere internetgiganten zijn hier van toepassing. Zo ambiëren Amazon, Alibaba en Tencent ook een monopolie op niet één, maar verschillende marktsegmenten. Streamingdiensten, fysieke retailwinkels, kredietverlening, verzekeringen en techontwikkelingen onder hun eigen noemer zijn slechts de meeste recente voorbeelden. Hun marktpositie staat en groeit of valt met de mogelijkheid om data te consumeren. Data die ze krijgen van hun consumenten, maar ook van Vlaamse lokale handelaars die ze zo graag willen vervangen. De techreuzen ongereguleerd en onbeperkt loslaten op onze consumentenmarkt kan alleen maar nefast zijn. Onze economische kmo-ruggengraat dreigt verbrijzeld te worden door de bedrijven in onze broekzak.

Niet alleen de privacy en democratische daadkracht van de consument wordt dus bedreigd, maar ook de vrije markt en het bestaan van de lokale ondernemer staat op het spel. Ik pas voor een dataeconomie die gedomineerd en gemanipuleerd wordt door enkele giganten die een greep hebben op elk element van onze maatschappij. We hollen ons economisch en sociaal systeem uit, ten koste van onze welvaart, ten koste van de betaalbaarheid van ons onderwijs en onze scholen, ten koste van onze veiligheid en ten koste van onze sociale zekerheid.

Eerlijke concurrentie

Er moet eerlijke concurrentie mogelijk zijn en het is de overheid die daarop moet toezien. Data openstellen, bedrijven reguleren en opsplitsen zijn nu eenmaal zaken die we in acht moeten nemen. Beter te laat dan nooit. In het verleden was de overheid niet angstig om een oliemaatschappij op te splitsen die een pure monopolie had en veel te machtig was. Wat is het verschil?

Het land van herkomst zal een knoop moeten doorhakken, maar Vlaanderen, België of Europa kan wel al een duidelijk signaal geven. Data beschikbaar stellen is nu al een principe dat gebeiteld staat in een Europese richtlijn voor financiële instellingen. Waarom niet voor andere ondernemingen? De consument én producent zullen er wel bij varen. Althans volgens Europa. Eens kijken of de kroonprins van de dataeconomie dan wel tijd vrijmaakt om zijn beloftes na te komen en te antwoorden op vragen die er wel toe doen. Ik garandeer je dat tijdens die zitting geen enkel parlementslid zijn of haar WhatsApp of Messenger aan het bekijken is.

Grete Remen

Vlaams volksvertegenwoordiger voor N-VA