‘Ons water is weer vuiler: over zachte heelmeesters en stinkende rivieren’

‘Als minister van Leefmilieu Joke Schauvliege zelf communiceert over de waterkwaliteit van onze beken en rivieren, dan wekt ze de indruk dat er goed werk wordt geleverd’, schrijft Bart Caron (Groen). ‘Toch deugt dit verhaal van geen kanten. De minister brengt de toekomst van onze boeren in gevaar.’

Zo doet minister Joke Schauvliege dat tegenwoordig. Zelf communiceren over de waterkwaliteit van onze beken en rivieren, en daarbij de indruk wekken dat er goed werk wordt geleverd, en zich daarvoor baseren op een rapport van een Vlaamse dienst. Klinkt toch redelijk?

En toch deugt dit verhaal van geen kanten. Primo, het rapport was alleen op het bureau van de minister geland zodat niemand de gegevens kon checken.

Secundo, als minister op een publiek evenement van de Boerenbond een hoera-verhaal vertellen over fikse verbetering sinds 1999 terwijl je heel goed weet dat de meetresultaten over het laatste jaar ernstig tegenvallen.

Tertio, positief blijven doen terwijl heel duidelijk is dat de positieve trend van de voorbije vijftien jaar gestopt is en ze de Europese doelstellingen tegen 2018 niet meer zal halen. De waterkwaliteit is zelfs slechter geworden.

En tenslotte, de CD&V-minister houdt de boeren gevangen in een systeem van schaalvergroting en industriële landbouw.

Maas en Leie weer vuiler

Concreet nu. Vorig jaar verslechterde de kwaliteit van het water in vijf van de elf waterbekkens: de Maas (37% overschrijdingen van de nitraatnorm), de Leie (41%), de Ijzer (38%), de Demer (19%), boven-Schelde (17%) en Beneden-Schelde (13%). Dat blijkt uit de studie van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) die gisteren online kwam.

Meer dan de helft van de meetpunten met een overschrijding vertoont geen trend richting verbetering. Met ongewijzigd beleid zal u er niet komen. De minister stelde zelf de ambitie voorop om tegen 2018 nog maximaal 5% overschrijvingen te bereiken. We hebben zelf een trendanalyse gemaakt: op dit tempo komen we net onder de 20% uit. Ook wat betreft fosfaatvervuiling boekt deze minister jaar na jaar slechte resultaten: meer dan 70% van alle meetpunten vertoont een overschrijding. En er zit totaal geen vooruitgang in: er zijn meer meetpunten met een negatieve trend, dan meetpunten met een positieve trend.

Samengevat: dit jaar is het water weer meer vervuild in Vlaanderen. De positieve trend van de voorbije 15 jaar kwam tot stilstand. Het milieubeleid van minister Joke Schauvliege (CD&V) faalt. Het klinkt hard, maar het is niet anders.

De vraag is of deze minister haar eigen waterbeleid serieus neemt. Terwijl VMM ferm en duidelijk is: de ambitie is niet haalbaar zonder bijkomende beleidsmaatregelen, houdt Schauvliege vol: “de nieuwe maatregelen van Mestactieplan 5 moeten ervoor zorgen dat dit wel gehaald wordt”. Dit zou betekenen dat ze met haar beleid in de komende drie jaar een even grote winst moet boeken als de voorbije acht jaar samen. Eerlijk, wie gelooft dat?

Vervuiling door vermesting is niet onschuldig

Waarom zouden we wakker liggen van nitraat- en fosfaatvervuiling? De nitraatconcentratienorm is er om onze gezondheid te beschermen. Te veel nitraat in onze rivieren zorgt voor een verhoogd risico op maag- en darmkanker en infectieziekten. Vooral jonge kinderen en zwangere vrouwen zijn kwetsbaar voor te hoge nitraatconcentraties in het drinkwater. Maar het drijft ook de factuur van onze drinkwaterproductie de hoogte in. Fosfaatvervuiling zorgt voor algengroei en verstikt andere dieren en planten die leven in onze beken en rivieren. Vervuiling door overbemesting is dus echt niet zo onschuldig.

Heeft Schauvliege het goed voor met onze landbouwers?

Er is een duidelijke link tussen de concentratie van de intensieve veeteelt en de waterkwaliteit. Zonder grondige maatregelen om de veestapel te beheersen, of liever af te bouwen, komen we er niet, nooit. De grote hoeveelheid mest is reusachtig, veel meer dan nodig. Uitrijden of verwerken, de druk is groot, de vervuiling navenant.

Schauvliege is als minister van Landbouw zeer goed geplaatst om vooruitgang te boeken. In het domein van de landbouw kan immers behoorlijk wat verbetering van de waterkwaliteit worden gerealiseerd. Maar de minister blijft vasthouden aan het motto ‘Alles gericht op de export’. Met een hoge milieudruk in Vlaanderen tot gevolg.

Veel van onze landbouwers zitten gevangen in dat model. Schauvliege brengt zo de toekomst van onze boeren in gevaar. Het is een doodlopende weg. Ze geeft de boeren de garantie dat er na een MAP V, ook een MAP VI, VII en VIII zal komen. We moeten ons toch de vraag stellen of deze CD&V-minister wel het goede voor heeft met de landbouwers. Met dit soort beleid blijft het mestactieplan nog vele jaren een blok aan het been van alle landbouwers en blijven de Vlaamse rivieren en oppervlaktwaters vuil. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

Afbouw van de veestapel

De Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) pleit voor verscherpte maatregelen: gezien de sterke correlatie tussen de veestapel en de waterkwaliteit, moet er dringend werk gemaakt worden van brongerichte maatregelen. Dat kan niks anders betekenen dan een afbouw van de veestapel. Steeds luider klinken trouwens ook binnen de landbouwsector de stemmen om de aanhoudende varkenscrisis aan te pakken door een stop te zetten op de mogelijkheid om uit te breiden.

Een transitie naar familiale landbouw dicht bij de consument zou een oplossing zijn. Gecombineerd met een afbouw van de veestapel, het bevorderen van de korte keten, het creëren van meerwaarde in zuivel, groeten en fruit is er wel een mooie toekomst mogelijk. Financieel leefbaar voor de landbouwers, een properder natuur en voor de consumenten lekkere producten van bij ons. De minister doet weinig of niks om deze landbouwers in de overgang te ondersteunen.