‘Onderwijs moet een basisrecht zijn, en geen luxeproduct’

‘Met de beslissingen die deze rechtse Vlaamse regering de voorbije jaren nam, zijn de zorgen voor ouders net toegenomen in plaats van afgenomen’, schrijft Vlaams Parlementslid Caroline Gennez (SP.A). ‘Dat commerciële ondernemingen winst maken is logisch, maar in ons onderwijs is het dat niet.’

De grondwet is duidelijk: elke leerling heeft recht op kosteloos onderwijs. De realiteit is dat scholen vandaag een bijdrage mogen vragen. Dat is, wat mij betreft, een toegift op dat grondrecht. Eentje dat we streng moeten bewaken en op lange termijn moeten omzetten in volledig gratis leerplichtonderwijs.

Onderwijs moet een basisrecht zijn, en geen luxeproduct.

Als eerste belangrijke stap naar kosteloos leerplichtonderwijs voerde SP.A in het basisonderwijs een maximumfactuur in. Dat vroeg miljoenen extra werkingsmiddelen voor de scholen ter compensatie. Een investering die haar doel meer dan waard is: elk kind laagdrempelig, en zonder veel bijkomende zorgen voor de ouders, op die schoolbanken krijgen. Met de beslissingen die deze rechtse Vlaamse regering de voorbije jaren nam, zijn de zorgen voor ouders net toegenomen in plaats van afgenomen.

De schoolfactuur is gestegen: de maximumfactuur voor ouders werd verhoogd, de werkingsmiddelen voor scholen verlaagd. Ook door de halfslachtige hervorming van het secundair onderwijs dreigt nu een nieuwe factuurgolf. De nieuwe eindtermen vragen nieuw lesmateriaal en schoolboeken. Uitgeverijen gooien Vlaamse topartiesten als Stan Van Samang en Jef Neve in de strijd om hun boeken verkocht te krijgen. Een optreden kost al snel 8 à 9000 euro. Een overheadkost voor de uitgeverij die, of wat dacht je, rechtstreeks wordt doorgerekend in de prijs van de schoolboeken.

Het doet denken aan Pepsi Max en Coca Cola die Beyoncé en Selena Gomez in de strijd gooiden om hun drankjes verkocht te krijgen. Tekenend voor de groeiende commercialisering in ons onderwijs. Schoolboeken zijn een pedagogisch hulpmiddel, geen blikje frisdrank. En bij wie denkt u dat die factuur uiteindelijk terecht komt? Inderdaad: de ouders.

Incassobureaus in scholen

Voor ouders wordt die schoolfactuur een steeds grotere uitdaging. In 2018 deden scholen 12.569 keer beroep op incassobureaus om onbetaalde schoolfacturen te innen. In 2016 was dat nog 11.236 keer. Het bedrag aan onbetaalde schoolfacturen loopt zo op tot meer dan 2,7 miljoen euro per jaar. Door het inschakelen van incassobureaus ontstaat op die onbetaalde schoolfacturen een winstmodel: ze maken winst op de schulden van ouders en gebruiken agressieve praktijken om ouders onder druk te zetten.

Jongeren die een richting kiezen op basis van de kostprijs zijn geen uitzondering meer.

Die praktijken staan haaks op de menselijkheid waar ons onderwijs voor staat. Het kan niet dat incassobureaus winst maken op de kap van schoolgaande kinderen. Laat het ons, zeker in een schoolcontext, menselijk houden. Ook wanneer ouders even niet in staat zijn of het wat moeilijker hebben om hun factuur te betalen.

Jongeren die een richting kiezen op basis van de kostprijs zijn geen uitzondering meer. En zelfs begin februari zijn er nog kinderen die zonder schoolboeken in de klas zitten. Zowel uitgeverijen van schoolboeken als incassobureaus maken misbruik van een grondrecht, gratis onderwijs, om winst te maken. Dat commerciële ondernemingen winst maken is logisch, maar in ons onderwijs is het dat niet. We verplichten onze kinderen terecht om onderwijs te volgen, maar dan moet het wel betaalbaar zijn.

De winstmodellen moeten uit ons onderwijs, te beginnen met een maximumprijs op schoolboeken en een verbod op incassobureaus in onze scholen. Maar vooral door de kostprijs voor ouders en leerlingen drastisch te verlagen. Ons einddoel is gratis leerplichtonderwijs. En ik besef zeer goed dat dat niet van vandaag op morgen kan.

Met SP.A realiseerden we een maximumfactuur in het basisonderwijs die voor heel wat ouders zorgde voor lichtpuntjes aan het einde van de tunnel. Deze rechtse Vlaamse regering maakt het voor die ouders opnieuw donker. Wat ons betreft is de volgende stap een maximumfactuur in het secundair onderwijs. Dat maakt van ons onderwijs opnieuw een basisrecht in plaats van een luxeproduct.

Vlaams Parlementslid en onderwijsspecialist Caroline Gennez (SP.A) trekt de Antwerpse lijst voor het Vlaams Parlement.