Na weken en maanden zonder vooruitgang op het federale niveau, zijn de onderhandelingen in een impasse beland. De opdracht van preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) heeft er niet toe geleid dat hun beide partijen dichter naar mekaar zijn toegegroeid. De koning organiseert consultaties om te kijken hoe de zaken verder moeten verlopen.
Sinds de verkiezingen van 26 mei waren alle ogen eigenlijk de hele tijd gericht op N-VA en PS – de twee grootste partijen aan elke kant van de taalgrens. Liberalen, socialisten en christendemocraten riepen hen steevast op hun verantwoordelijkheid te nemen en onderhandelingen op te starten. Dat was ook de boodschap van informateurs Didier Reynders en Johan Vande Lanotte toen ze ruim een maand geleden hun opdracht beëindigden. Zij geloofden dat er voldoende basis was voor PS en N-VA om rond de tafel te gaan zitten.
Een maand en een preformatieronde later blijkt dat (voorlopig) ijdele hoop. Demotte en Bourgeois hebben verslag uitgebracht bij de koning – wat er eigenlijk op neerkomt dat hun opdracht er in hun ogen opzit. Hij vatte opnieuw consultaties aan, te beginnen met hoofdrolspelers Bart De Wever en Paul Magnette. Die laatste maakte in interviews achteraf duidelijk waar volgens hem de schoen knelt: de N-VA wil niet luisteren naar de sociale en ecologische verzuchtingen van de PS en ziet haar communautaire agenda als enige prioriteit.
Zoals bekend staat N-VA het confederalisme voor, maar daarvoor bondgenoten vinden, laat staan een tweederdemeerderheid, lijkt momenteel quasi onmogelijk. Het is wellicht daarom dat Magnette zijn N-VA-collega De Wever maandagavond uitdaagde zelf een opdracht te vragen aan de koning en bij de andere partijen te polsen of ze mee het institutionele pad willen bewandelen. Aan Franstalige kant is PS geen vragende partij, maar de MR was altijd tegen en ook voor de groenen liggen de prioriteiten elders.
Het is afwachten welke richting de formatie nu zal uitgaan. De koning ziet dinsdag voor de middag de liberale partijen en de sp.a. Dat zijn voorlopig dus de partijen die in aanmerking komen voor een paarsgele regering. Of na de middag nog andere partijen worden uitgenodigd, is afwachten. Magnette herhaalde maandagavond dat N-VA niet incontournable is voor een federale regering. Dan komt paarsgroen, eventueel aangevuld met christendemocraten, in beeld. Maar CD&V en Open Vld zien een regering zonder meerderheid aan Vlaamse kant niet zitten.
En Open Vld heeft in het verleden al min of meer een veto uitgesproken tegen een regering met de groenen. Die laatsten stuurden maandag dan weer een communiqué de wereld in om te zeggen dat ze beschikbaar zijn. Kunnen een aanhoudende blokkering tot vervroegde verkiezingen leiden? Niemand heeft zich daarvoor tot nu toe uitgesproken, al vallen ze niet uit te sluiten. Magnette benadrukte alvast dat de PS die niet viseert. En voormalig premier Charles Michel waarschuwde eerder op de dag dat een vervroegde stembusgang niets zal oplossen. “Dan zullen de kaarten nog moeilijker liggen”, voorspelde hij.
