‘Onder druk van begrotingscijfers in de gezondheidszorg zal de drang naar gezondere mensen enkel maar toenemen’

Tom Vande Weghe’s tweet over minister Maggie De Block weerspiegelt waar de overheid faalt: onverdraagzaamheid tegenover ogenschijnlijk ‘minder gezonde’ mensen. In gezondheidscampagnes profileert de overheid ‘gezond zijn’ als een quasi ‘verplichte keuze’, met een sterke nadruk op de eigen verantwoordelijkheid. Meer nog: de overheid bestraft niet alleen moreel maar ook feitelijk een ‘ongezonde’ levensstijl. Je buurman vreest nu al dat jou (on)gezondheid hem meer zal kosten. Deze normen verhogen intolerantie tegen wie niet voldoet aan de ideale leefwijze. Worden we daar dan gelukkiger van?

Het behelst een subtiel onderscheid. Wie rookt of alcohol drinkt, kiest of hij/zij dit doet. Die keuze is vrij. Toch is verslaving anders dan kiezen welke trein je vandaag neemt. Zwaarlijvig zijn is op zich zelf geen lineaire gevolg van keuzes, maar omhelst genetische aanleg, eetgedrag, hormonale aspecten en zoveel meer. Dit tot eenvoud herleiden is aanlokkelijk, zeker niet wenselijk. De campagne die de Amerikaanse overheid deze zomer lanceerde is eenduidig: ‘Overgewicht krijg je niet op 1 dag’. Met drastische beeldvorming wijst men op je verantwoordelijkheid. Al wie met overgewicht kampt lijkt van slechte wil.

Als dokters kanker vaststellen stelt een buitenstaander vaak als eerste vraag ‘had hij/zij een ongezonde levensstijl?’ Zonder afbreuk te doen aan de wetenschap, is een betere vraag ‘Hoe stelt hij/zij het?’. Die nuance ontbreekt. Ze toont de hardvochtigheid van denkbeelden die mede door de overheid ondersteund worden. Nog risicovoller dan ‘campagnes’ zijn drastischere maatregelen die gedragsverandering beogen. Het gaat om verbieden, beboeten, positief discrimineren en taxeren van gedrag. Draagt het invoeren van een vettaks dan niet bij tot negatieve beeldvorming voor wie ‘vetter’ eet? Zorgen boetes voor rokers niet voor meer ruzies? Helpt het stigmatiseren en bestraffen van druggebruikers hun zelfbeeld niet naar omlaag? Is het (indirect) gevolg van de huwelijksquotiënt dan niet dat je beter een gezin hebt dan alleen door het leven te gaan?

Goed in je vel?

Eén op de drie Belgen heeft psychische problemen. Belgische cijfers over zelfdoding zijn onrustwekkend hoog. Wie voelt zich nog goed in zijn vel? Dove kwam onlangs opzetten met een campagne van mannequins met een maatje meer. Symbolisch en ironisch dat een privaat initiatief de o zo noodzakelijke nuance aandurft.

Onder druk van begrotingscijfers in de gezondheidszorg zal de drang naar gezondere mensen enkel maar toenemen. Net nu een bezoek aan de psycholoog wordt terugbetaald moet de overheid onze geestelijke gezondheid bevorderen. In dat opzicht moeten we ook de meerwaarde van vrijheid en individuele zelfbeschikking bewust koesteren. Of je nu rond, small of vierkant bent, eenogig of tweeogig, laten we mensen vooral respecteren om wie ze zijn: mensen van vlees en bloed. Zo kan elk van ons zijn eigen identiteit beleven met de rijkheid van het leven en de rijpheid van de dood.

We wish you a happy meal.