‘Ondanks vele waarschuwingen lijkt herwaardering van lerarenberoep geen prioriteit voor Vlaamse regering’

Elisabeth Meuleman, Vlaams parlementslid voor Groen pleit voor een versterking van de lerarenopleiding. ‘Alle mogelijke hervormingen en structuren ten spijt blijft één ding als een paal boven water staan: het is de leerkracht met wie goed onderwijs valt of staat.’

Uit een rondvraag van de krant ‘De Morgen’ bij verschillende Hogescholen blijkt dat het aantal inschrijvingen voor de lerarenopleiding opnieuw forst lijkt te zullen dalen. Een trend die al een tijd was ingezet maar zich nu versneld zou verderzetten. En dit op het moment dat het onderwijs de komende jaren nood heeft aan duizenden sterke en gemotiveerde leerkrachten extra.

Alle mogelijke hervormingen en structuren ten spijt blijft één ding als een paal boven water staan: het is de leerkracht met wie goed onderwijs valt of staat. De leerkracht die zal zorgen dat het Vlaamse onderwijs aan de top blijft en dat niveaudalingen zich niet verder doorzetten. De leerkracht die het ‘win-for-life’ ticket zal zijn voor die leerlingen die zich via aangewakkerde motivatie en een diploma uit een sociaal kwetsbare situatie zullen worstelen. En het wordt steeds moeilijker voor leerkrachten. Sinds het M-decreet behoort de juiste zorg bieden aan kinderen met een beperking ook tot de basistaken van het lerarenberoep.

Het is wél deze Vlaamse Regering en minister Crevits die randvoorwaarden moeten scheppen om er voor te zorgen dat leerkrachten die maatschappelijke enorm belangrijke taak kunnen uitvoeren in de beste omstandigheden. Dit lijkt echter totaal geen prioriteit te zijn, en dat is stuitend. Ondanks de vele noodkreten en alarmsignalen uit het veld blijft het op het vlak van de herwaardering van het lerarenberoep in de Vlaamse Regering oorverdovend stil. En dat is ronduit inacceptabel, en dom.

Al jarenlang wordt een loopbaanpact beloofd dat het lerarenberoep aantrekkelijker moet maken. De eerste jaren zijn voor een beginnende leerkracht nu vaak een ware beproeving: praktijkschok en een gebrek aan aanvangsbegeleiding, verdrinken in administratieve rompslomp, grote jobonzekerheid, telkens interims, steeds wennen aan andere scholen, van hot naar her moeten rijden, en de vele extra taken bovenop het lesgeven (in het kader van het M-decreet, op vlak van ouderbetrokkenheid, schoolorganisatie en activiteiten..).

Scholen hebben nood aan sterke, gevarieerde lerarenteams waarbij expertise kan uitgewisseld worden. Maar dan moet er ruimte zijn voor overleg, voor uitwisseling. Ruimte voor nascholing en professionalisering ook, maar er is nauwelijks een sector in Vlaanderen die zo weinig budget uittrekt voor de opleiding van zijn personeel (gemiddeld 68,3 er per jaar per leerkracht!) en ook dit jaar werd hierop bijkomend bespaard.

Er is nood aan versterking van de directies. Ze moeten zich kunnen bezig houden met het pedagogische, met het aansturen, motiveren, begeleiden van hun team. Niet met eindeloze koekenverkopen en kaasavonden om werkingsmiddelen bijeen te schrapen, niet met het repareren van dakgoten en verstopte wc’s..

Er is nood een sterke lerarenopleiding, die de lat hoog legt, met voldoende oog voor diversiteit, voor praktijkervaring ook.

Nieuwe territoriumstrijd

Voorlopig zit alleen dat laatste, de hervorming van de lerarenopleiding, in de pijplijn. Er is een conceptnota en een voorontwerp van decreet goedgekeurd door de Vlaamse regering, maar wat daarin staat is niet geruststellend. In de centra voor volwassenonderwijs zal een lerarenopleiding op niveau 5 (HBO5) en 6 (Bachelor) door de hogescholen aangeboden worden en een niveau 7 (masters) door de universiteiten. De opdeling volgens deze kwalificatiestructuur lijkt weinig logisch en zal weinig meerwaarde bieden. Een nieuwe territoriumstrijd en spreiding van de opleidingen dient zich aan zonder garantie dat dit tot inhoudelijke versterking of zelfs efficiënte zal leiden.

Groen bracht op het einde van vorig jaar een 150-Tal leerkrachten bijeen in het Vlaamse Parlement om na te denken over de leerkracht in de 21^ste eeuw, en wat die leerkracht nodig heeft. Daaruit kwam een grote nood aan continue bijscholing. ‘Maak van een 3-jarige een 40-jarige opleiding’ verwoordde een deelnemer het. Leerkracht zijn is een constant leerproces. Investeer dus in nascholing en vorming. Geen kleine workshops en nascholingsinitiatieven van een halve dag maar professionalisering en expertise delen. Dit staat haaks op de besparingen op nascholing en professionalisering die deze Vlaamse Regering jaar na jaar doorvoert.

Overduidelijk is de nood aan ondersteuning van jonge leerkrachten. Groen stelt voor om elke startende leerkracht recht te geven op één jaar aanvangsbegeleiding, naar Schots model. De vorige Vlaamse Regering schafte de mentorenuren voor aanvangsbegeleiding van startende leerkrachten af met de belofte dat er een meer duurzaam model zou komen. Acht jaar later is er nog altijd niet in de plaats.

Diepgang bieden

De lerarenopleiding verdient echt versterkt te worden. Waarom ijveren we niet voor aparte Schools of Education, waar leerkrachten op verschillende niveaus pedagogische dezelfde basisskills aanleren en zich dan verder kunnen specialiseren in hun vakgebied of expertise in plaats van opleidingen nu te verdelen tussen Hogescholen en Universiteiten op een weinig rationele wijze.

Een toelatingsproef hoeft daarbij niet negatief te zijn. Beroepen en opleidingen die met toelatingsproeven werken krijgen doorgaans groot maatschappelijk aanzien en in andere landen levert dit een sterke instroom en uiteindelijke lerarenkorps op. Het vraagt meer begeleiding dan nu is voorzien bij de huidige oriënteringsproef. Het gaat gepaard met investeringen in voorbereidingen en vervolgens in uitstekende goed gefinancierde en uitgebouwde opleidingen zelf die meer diepgang zullen bieden. Maar dit is wat studenten die positief kiezen voor de lerarenopleiding mogen verwachten.

We hebben genoeg leerkrachten nodig en het is deze beroepsgroep die de grootste impact heeft op het leren van onze jongeren. We hebben het hier over de mensen die onze kinderen mee vormen tot de personen die ze later zijn. Die mee een fundament leggen voor onze toekomstige samenleving. Dit beroep naar waarde schatten – niet alleen in lippendienst – maar dat ook vertalen in aantrekkelijkere opleiding, taakomschrijving en arbeidsvoorwaarden is allicht dé belangrijkste werf voor minister Crevits de nog resterende twee jaar van deze legislatuur. Ik wil daar met Groen mee mijn schouders onder zetten. Voor iedereen die nu in het onderwijs werkt en iedereen die er ooit in wil werken. En als het er maar weer niet van komt, het komende politieke jaar, dan denk ik dat we daar met zijn allen héél erg veel lawaai moeten rond maken.