‘Om het Europese project te redden, moeten we de nationalistische droom van Verhofstadt loslaten’

Maurits Vande Reyde (voorzitter Jong VLD) schrijft in zijn wekelijkse bijdrage voor het schaduwparlement dat Europese voortrekkers aan bezinning toe zijn. Want niet de waanbeelden van Nigel Farage zijn het probleem, wel dat er niets beter tegenover staat dan een gesloten frigo van Verhofstadt.

Laat er geen twijfel over bestaan: de onafwendbare en tegelijk hallucinante brexit is een slechte zaak. Voor de Britten, voor Europa, voor de honderden onopgeloste vraagstukken waarvoor terugplooien binnen eigen grenzen de slechtst denkbare optie is. Dat jongeren massaal ‘Remain’ stemden maakt de uitslag extra wrang. Zij zitten voor de rest van hun leven opgezadeld met de rampzalige gevolgen. De pond zakte al ineen. Dat is slechts een voorsmaakje. Het gejuich uit het Leave-kamp steekt schril af tegen de economische rampspoed die nu op de schouders van onze Britse leeftijdgenoten valt. Recessie, minder jobs, extra lasten: Thanks a lot, old Leave-voters.

En toch is dat helaas maar een klein deel van het verhaal. De Brexit enkel toewijzen aan de collectieve zinsverbijstering van een dementerende Britse bevolking, die als bejaarde vliegen voor de woordenbrij van figuren als Nigel Farage vielen: het zou te makkelijk zijn als verklaring. Meer nog dan de toekomst van de Britten, stelt hun afscheid ons voor de inconvenient question: welke resultaten boekt Europa nog? Daar knelt helaas het schoentje.

De zandkorrels in de Europese machine zijn een verstikkend strand geworden. Eénmaking binnen de Unie was altijd al een hobbelig parcours. Toch waren er in die zestig jaar tenminste nog regelmatige checkpoints. Grenzen verdwenen, handel werd vrijer, een imperfecte munt maakte het leven makkelijker. Kortom: er gebeurde iets. Mensen hielden dan niet van Europa, wel van wat Europa deed.

Emotioneel discours

Dat is nu compleet verdwenen. De focus veranderde van resultaten naar een emotioneel discours. Méér Europa, meer hartstocht, bergen glossy brochures en gadgets voor de heilige zoektocht naar een Europese identiteit. Paradoxaal genoeg werd Europa daarmee een puur nationalistisch project.

De grootste verwezenlijking volgens Europese parlementsleden de voorbije jaren? Het aantreden van een alibi-buitenlandse minister, zonder macht. Samen met een pseudo-Europees staatshoofd, waarvoor de enige vereiste een compleet gebrek aan charisma en daadkracht zijn. Delors, Schuman en Spaak rollen voor die verwezenlijkingen eens met de ogen. Het is een beetje zoals op het EK: veel energie gestoken in een krakkemikkige tornooiformule, terwijl de velden amper bespeelbaar zijn. Veel fans win je daar niet mee.

Onafgewerkte werven

Europa is nu een doel op zich geworden. Dat is problematisch. Echte resultaten blijven uit. Neem nu het antwoord op de migratiecrisis, tot vandaag nog steeds onbestaande. De minste Europese aanpak op dat vlak had waarschijnlijk de extra percenten gemaakt in voordeel van een remain. Hoe onpopulair dat beleid om van migratie een positief verhaal te te maken ook zou zijn bij een groot deel van de bevolking. We hebben het nagelaten. Het is maar één voorbeeld. De onafgewerkte werven van Europa zijn haast niet meer te overzien. We hebben ons beperkt tot een top tien, het hadden er evengoed 76 kunnen zijn.

Daarom zijn we de Britten dus kwijt, misschien voor even, wellicht voorgoed. Broodnodige voorvechters voor meer Europa als fractieleider Guy Verhostadt moeten zich daar misschien over bezinnen. Ik deel hun grenzeloos geloof in Europese samenwerking. Ik stoor me aan het discours over een Europese identiteit dat daar nog het enige product van lijkt te kunnen zijn. Om de Britten alsnog te overtuigen in de EU te blijven, zette Verhofstadt deze week een foto van een opgesmukte frigo op zijn Facebook-pagina. Een gesloten frigo. Wat voor eten en drank er inzit voor de Britten, blijft een raadsel. Meer symbolisch kan haast niet.

Daarom is Europa een makkelijk slachtoffer geworden. Met een identiteitsverhaal in plaats van resultaten in plaats van resultaten bots je er uiteindelijk toch op figuren die er veel beter in zijn. De waanbeelden van Farage zijn niet het probleem, wel dat Europa er niet beters tegenover kon zetten dan een gesloten frigo. Dat is nu zo bij de Brexit. Als er niets verandert zal dat ook zo gaan bij een Frexit, Nexit of – godallemachtig- een Vlexit.

Dringend tijd dus om van de nationalistische counter af te stappen en te zorgen voor offensieve resultaten. Europa moeten mensen niet voelen, maar zien.