‘Off the record? Als politicus is het gemakkelijker om te liegen als je naam er niet bij staat’

Anonieme citaten van politici zijn soms even weinig waard als lezersreacties op krantenfora. ‘Vreemd dat off the records geloofwaardiger worden gevonden dan alles wat op band wordt gezegd’, schrijft Knack-redacteur Peter Casteels in zijn maandagcolumn.

‘De arrogantie van Ecolo in de hoofdstad is soms toch stuitend.’ Het zinnetje was een citaat van een minister uit de nieuwsbrief van politiek commentator Wouter Verschelden, die zichzelf tegenwoordig ‘content curator’ noemt. Misschien lag het aan het herfstweer dat mij elk jaar uitzinnig weemoedig maakt, maar mijn blik bleef donderdag aan die opmerking haken. Ik kreeg ze de rest van de dag niet meer uit mijn hoofd. Waar ging het over? Sarah Schlitz, voor Ecolo staatssecretaris voor Gelijke Kansen, wilde een fors antwoord formuleren op een reeks aanrandingen in Brusselse cafés. Ze nam het initiatief om daarover een ministersoverleg te beleggen, maar die ‘profileringsdrang’ kwam haar op kritiek te staan vanuit – als ik het goed begreep – haar eigen regering. Een politica die aan slachtoffers van seksueel misbruik wil tonen dat ze begrepen heeft dat er iets moet veranderen in Brussel? Stuitende arrogantie.

Dat citaatje was off the record. Alleen Wouter Verschelden weet wie het precies heeft gezegd, en de minister natuurlijk – als hij het zich nog herinnert, want er wordt nogal wat af gebrald in de telefoon van Verschelden. Die anonimiteit is jammer, want het citaat zegt in dit geval meer over de lichtgeraaktheid van degene die het opmerkt dan over Sarah Schlitz. Wij kunnen slechts gokjes doen. Een collega dacht aan Vincent Van Quickenborne (Open VLD). Ikzelf ben notoir slecht in zulke spelletjes. Alleen de off the record citaten van Conner Rousseau (Vooruit) haal ik feilloos uit elk artikel. Er zijn nu eenmaal weinig politici, en zeker geen voorzitters, die dat taaltje spreken.

Off the record? Als politicus is het gemakkelijker om te liegen als je naam er niet bij staat.

Off the records zijn een nuttige truc in de journalistiek die door veel journalisten wordt gebruikt, maar door niemand zó overvloedig als door Verschelden. Met De doodgravers van België schreef hij er deze zomer nog een heel boek mee vol. Zulke offs geven journalisten en hun lezers sneller zicht op spanningen binnen een regering of partij dan als we alleen zouden afgaan op wat politici in interviews of in – hoe schattig – persberichten zeggen. Aan de andere kant zorgen zulke citaten er soms voor dat het belang van menselijke relaties wat wordt overdreven.

Vreemd is ook dat offs als geloofwaardiger worden beschouwd dan alles wat op band wordt gezegd. Alsof mensen alleen anoniem durven te zeggen wat ze anders voor zichzelf moeten houden, terwijl het natuurlijk net makkelijker is om te liegen als je naam er niet bij staat. Precies op zulke momenten worden de ordinairste beschuldigingen geuit, de wildste geruchten voor waar doorverteld en de kleinzieligste frustraties geventileerd. Off the records met journalisten zijn voor politici wat anonieme commentaren op krantenfora voor de gewone man zijn: ‘Roept u maar, het is toch niet “voor echt”.’ Moeten mensen worden beoordeeld op de momenten waarop ze hun manieren proberen te houden, of waarop ze denken dat ze onbespied hun gang kunnen gaan? Als Wouter Verschelden alweer uitgekeken is op het vak van ‘content curator’ kan hij zich daarna ook psychoanalist beginnen te noemen.

Het is maar de vraag hoelang off the records nog nodig blijven. Net als in de Zweedse regering lijken politici in Vivaldi almaar meer met naam en toenaam hun opmerkinkjes en kritieken over anderen te delen met journalisten. Het interview dat PS-voorzitter Paul Magnette in La Libre gaf, was zo’n geval. Door de blinde paniek waarin Magnette momenteel verkeert, haalde hij net na het sluiten van een begrotingsakkoord hard uit naar zijn regeringspartners. De N-VA liet de regering-Michel pas een half jaar voor de verkiezingen vallen over een detail, nadat voorzitter Bart De Wever toch al had gezegd dat de dash eruit was. Magnette lijkt nu al in staat om eender welk symbooldossiertje waarmee hij liberalen en groenen in één zak kan steken aan te grijpen om hetzelfde te doen. Succes ermee.