‘Nu begint de lange rit naar mei 2019: de MR is verzwakt, de Vlaamse partijen zijn op zichzelf aangewezen’

‘De MR is het grootste zorgenkind van deze Zweedse regering’, schrijft professor Herman Matthijs na de verkiezingen van 14 oktober.

De lokale verkiezingen van afgelopen zondag 14 oktober zouden in theorie geen invloed mogen hebben op de Vlaamse en federale regeringen. Maar als zowat iedereen uit die regeringen opkomt en deze lokale verkiezingsslag als de start wordt beschouwd van een aanloop naar een ‘Super Sunday’ in mei 2019, dan dringt zich een analyse op. Namelijk, wat zijn de gevolgen van de uitslagen van 14 oktober op de regeringen ?

Lokaal of nationaal?

Ongetwijfeld was dit de eerste verkiezingen op lokaal vlak die eerder draaiden rond bovengemeentelijke thema’s (zoals onder andere immigratie en energie) en fel werden betwist via de traditionele alsook nieuwe media. Het was duidelijk een campagne met soms ook ‘Amerikaanse’ trekjes. Daarmede is er definitief gebroken met de ‘pur sang’ lokale verkiezingen.

Vergelijkingen

De uitslagen van deze lokale verkiezingen gaan interpreteren met het oog op de federale en de Vlaamse verkiezingen van mei 2019 slaat op niets. Het kiesstelsel is verschillend, de kiesomschrijvingen zijn niet dezelfde en ook het uitgespeelde politiek personeel is verschillend. Desalniettemin heeft 14 oktober aangetoond dat de meeste partijen problemen hebben in bepaalde regio’s en/of steden.

Vlaanderen

De drie Vlaamse regeringspartijen (CD&V, N-VA en Open VLD) hebben onderling nogal wat discussies uitgevochten via de media. Meestal ging het om twisten tussen CD&V en N-VA. De liberalen hielden er zich meestal buiten, wat hun geen windeieren heeft gelegd op 14 oktober. Maar deze drie partijen hebben geen grootse schade opgelopen aan deze verkiezingen. Alle drie hebben ze successen geboekt maar ook problemen overgehouden aan 14 oktober 2018.

De N-VA heeft onder andere een probleem in West-Vlaanderen en voor CD&V en Open VLD is er een Antwerpse uitdaging. Maar men kan niet zeggen dat de drie Vlaamse regeringspartijen tot de verliezende partijen behoren van afgelopen zondag.

De SP.A is de verliezer en dat is de tweede keer op rij, want dat waren ze ook in 2012. Groen wint wel, maar de grootse doorbraak is er niet gekomen. De PVDA breekt door in aantal steden. Desalniettemin hebben deze twee partijen niet de massieve doorbraak gekend à la Ecolo en de PTB in Wallonië en Brussel.

De winnaar van afgelopen zondag is in Vlaanderen het Vlaams Belang, die uit de politiek gewaande doden zijn herop gestaan. Ook opvallend zijn de twee absolute meerderheden van de LDD: Glabbeek en Middelkerke. Ondanks de kiesmethode imperiali en de afschaffing van de apparentering tussen de provinciale kiesdistricten is het Vlaamse politieke landschap acht partijen rijk.

MR

De MR is het grootste zorgenkind van deze Zweedse regering. De Franstalige liberalen hebben aan deze lokale verkiezingen een zware kater overgehouden in het Brussels Gewest. Men valt terug van 13 op 6 schepencolleges vanaf januari aanstaande. De voorkeur van de PS gaat duidelijk naar linkse coalities en dit in samenwerking met Défi, Ecolo en de PTB. Met andere woorden, van een nieuw paars politiek huwelijk, tussen MR en PS is niets merkbaar.

Ook in Wallonië heeft de MR nogal wat problemen als gevolg van deze lokale verkiezingen. In de Waalse steden staat het resultaat op rood. Het Waalse platteland valt nog mee voor de MR, alhoewel er in oude bolwerken – o.a. Jodoigne, Spa etc. – zetels en stemmen verloren gingen.

De Franstalige liberalen hebben natuurlijk een politiek probleem met de positie als enige Franstalige partij in deze Zweedse federale regering. Maar ook het sociaaleconomisch klimaat is totaal verschillend van Vlaanderen. In deze laatste regio heeft men het over Vlaamse begrotingsevenwichten, werkloosheidscijfers van 4%, groei, export etc. De Waalse- en Brusselse mensen leven in een minder hoog welvaartsgebied.

Wat kan de MR doen om zich te profileren? Een veto uitspreken tegen de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen als dat niet de Rafale wordt? Zich gaan mengen in de coalitievorming te Ninove omdat daar het ‘cordon sanitaire’ zou worden doorbroken ? De MR is duidelijk de regeringspartij die de meeste kopzorgen heeft overgehouden aan de afgelopen stembusslag.

Op naar een nieuw record?

Gezien de politieke situatie in Vlaanderen zijn de drie huidige regeringspartijen op elkaar aangewezen. Want de Vlaamse meerderheid in 2019 zal uit deze groep van drie moeten komen. Een essentiële vraag is of deze partijen er nog wel belang aan hebben om openlijk ruzie te maken. Een Vlaamse regering zal wel relatief snel gevormd worden in 2019. Maar deze 14 oktober heeft nog eens gewezen op het overwegend centrumrechts stemgedrag in Vlaanderen versus de linkse electorale keuze in de twee andere Gewesten. Dus de vorming van een Federale regering kan het record van 2010-11 van 541 dagen regeringsvorming zeker kloppen. Gelukkig bestaat er zo iets als lopende zaken en voorlopige twaalfden voor de begroting.

Conclusie

De politieke futurologische slotsom van 14 oktober is dat de MR eind mei 2019 door de PS op de Brussels- en Waalse oppositiebanken wordt gezet. Dan moet zij opnieuw rekenen op een heruitgave van de Zweedse coalitie part II. De MR komt verzwakt uit deze verkiezingen en heeft niet veel tijd om zich te herprofileren. De drie Vlaamse regeringspartijen zijn op elkaar aangewezen voor de formaties van 2019.

Nu begint de lange campagnerit naar 26 mei 2019. De partijvoorzitters die na de aanstaande ‘midterm’ verkiezingen in de Verenigde Staten een Amerikaans politiek marketingsbureau gaat inhuren; die winnen de verkiezingen van 2019.