Nieuwe partij Vista wil de progressieve Vlaming een alternatief bieden: ‘2024 wordt een cruciaal jaar’

Vlamingen zullen in 2024 kunnen stemmen voor een nieuwe, links-nationalistische partij: Vista. ‘Er zijn heel veel politieke daklozen in Vlaanderen’, zeggen oprichters Tom Garcia en Jan Wostyn.

Vista is ontstaan uit de Vlaams-progressieve beweging Vlinks en wil aan de federale, Vlaamse én lokale verkiezingen deelnemen. Te veel ambitie? Voorzitter Tom Garcia (54) en ondervoorzitter Jan Wostyn (42) zien dat anders. ‘Hoe meer ze zeggen dat het niet zal lukken, hoe harder ik erin geloof’, zegt Wostyn, een econoom en sinoloog die lesgeeft in een Brusselse school. Hij is geen lid van Vlinks, in tegenstelling tot Vista-voorzitter Tom Garcia, een zelfstandig reclamemaker die aan de wieg van Vlinks stond.

Wat is de relatie tussen Vlinks en Vista?

Tom Garcia: De twee staan los van elkaar, maar alle Vlinks-kernleden steunen het idee om met een politieke partij te beginnen. Sommigen zullen zich wel niet actief engageren, al was het maar vanwege hun leeftijd. Ludo Abicht (85), bijvoorbeeld, zal ongetwijfeld vanaf de zijlijn supporteren.

Waarom komen jullie nu met een nieuwe partij, ruim twee jaar voor de verkiezingen?

Garcia: We kiezen voor een zachte lancering met voldoende voorbereidingstijd, maar het idee sluimerde al langer. We zien hoe dit land hopeloos vastloopt. De traditionele partijen, inbegrepen de N-VA en Groen, zijn niet in staat er iets aan te veranderen. Waarom zouden ze ook? Het systeem levert hen jaarlijks miljoenen euro’s aan partijsubsidies op. De frustratie bij de bevolking is groot. In het centrum zitten heel veel politieke daklozen, zeker bij de jongeren. Met Vista bieden we hen een alternatief, zodat ze niet ‘verplicht’ zijn voor een van de twee extreme partijen te stemmen.

Jan Wostyn: 2024 wordt een cruciaal jaar. Vooral de inzet van de Vlaamse verkiezingen valt niet te overschatten. We willen beletten dat de N-VA en het Vlaams Belang een meerderheid behalen, want in zo’n rechts, conservatief Vlaanderen willen we niet leven. We zijn ervan overtuigd dat heel veel zelfbewuste Vlamingen progressief zijn, maar dat in het huidige partijlandschap niet hardop durven te zeggen. Bij Vooruit of Groen klinkt alles wat Vlaams is verdacht, en bij de N-VA luidt het dat de grondstroom rechts-conservatief is.

N-VA-voorzitter Bart De Wever hoopt in 2024 de doorbraak naar een confederaal model te forceren. Steunen jullie dat dan niet als Vlaams- nationalisten?

Wostyn: We profileren ons niet als Vlaams-nationalisten maar als Vlaams-regionalisten. Voor ons telt de kwaliteit van het bestuur. Dit land wordt verlamd door de particratie en de institutionele complexiteit, met slecht afgebakende bestuursniveaus. Ons alternatief heet regionalisme: breng zo veel mogelijk bevoegdheden naar de deelstaten.

Dat heet toch confederalisme? Waarin zit dan het verschil met het programma van De Wever?

Garcia: Bij de N-VA is confederalisme het wondermiddel dat alle problemen in één klap zal oplossen. Onze benadering is veel pragmatischer, we zien regionalisme als een pad naar efficiënt bestuur voor het land. Dat land kan Vlaanderen zijn, maar ook België.

Wostyn: Nog een verschil: de N-VA is een aanbodpartij die haar programma wil opleggen zonder rekening te houden met Brussel en Wallonië. Zo werkt het niet. Wij zoeken partners aan de overkant. Zo voeren we verkennende gesprekken met Oxygène, een Waalse beweging die sinds 2018 in verschillende gemeenten verkozenen heeft. Een goede naam trouwens: zuurstof blazen in de politiek, dat willen we ook met Vista, wat zoveel betekent als vooruitkijken met een open blik.

Kan ook herfederaliseren een weg zijn naar efficiënt bestuur? Onze gezondheidszorg, bijvoorbeeld, zou wel gebaat zijn met één duidelijk beleidsniveau.

Garcia: We hebben geen taboes, maar we zweren bij het subsidiariteitsbeginsel. Bevoegdheden horen thuis op een zo laag mogelijk niveau, dicht bij de burger.

Wostyn: Herfederaliseren kan, maar alleen als er een gemeenschappelijke visie is in het noorden en het zuiden van het land. Die ontbreekt in de gezondheidszorg, denk maar aan de vaccinatiestrategie of de artsenquota. Over het klimaat is zo’n gemeenschappelijke visie wel denkbaar, maar om die te realiseren zou je alle onderliggende bevoegdheden, zoals economie en landbouw, moeten herfederaliseren. Dat druist in tegen ons subsidiariteitsbeginsel.

Hoe groot is Vista?

Garcia: We hebben een tiental kernleden en een netwerk van zo’n vijfhonderd medestanders. Gelukkig hebben we nog twee jaar, want we willen in 2024 in alle Vlaamse provincies en in Brussel met eigen lijsten uitpakken. Ik kan geen namen noemen, maar er lopen gesprekken met verkozen politici. Voor de gemeenteraadsverkiezingen willen we samenwerken met lokale lijsten.

Wostyn: We vinden gehoor bij alle traditionele partijen. Veel leden herkennen zich niet meer in de lijn van hun partij. Groen dat gascentrales verdedigt, Vooruit dat steeds meer tot een eenmanspartij vervelt, Open VLD dat uit opportunisme zijn confederalisme van tien jaar geleden voor neo-belgicisme heeft verruild. De onvrede zit overal, geen enkele CD&V’er weet nog waar zijn partij voor staat, terwijl bij de N-VA lang niet iedereen gelukkig is met de harde, conservatieve lijn.

Hoe groot is de kans dat Vista de kiesdrempel van 5 procent haalt?

Wostyn: Misschien raken we niet in alle provincies over de kiesdrempel, maar als we 100.000 Vlamingen voor ons project warm kunnen maken, heeft Vista haar bestaansrecht bewezen.

Vlaams en progressief is nooit een vruchtbaar huwelijk gebleken. Alleen Bert Anciaux boekte na het uiteenvallen van de Volksunie een kortstondig succes met Spirit.

Garcia: We zijn geen doorslag van Spirit. Dat was sowieso een ander tijdperk.

Wostyn: We geloven dat het nu anders kan, zelfs zonder partijfinanciering. Sociale media hebben de drempel voor nieuwe initiatieven verlaagd, campagne voeren is geen kwestie meer van affiches en canvassen. Maar vooral: de honger naar een nieuw verhaal is groter dan ooit.

DAVE SINARDET: ‘WEINIG KANS VAN SLAGEN’

Dave Sinardet, professor politieke wetenschappen aan de VUB, is sceptisch over de slaagkansen van een linkse Vlaams-nationalistische partij. Hij werkt met historicus Bruno De Wever (UGent) aan een historisch overzicht van de Vlaams-nationalistische partijvorming voor de nieuwe versie van de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging: ‘In honderd jaar Vlaams-nationalisme is er nooit een uitgesproken linkse partij geweest die levensvatbaar was. Er bestonden progressieve stromingen binnen partijen zoals de Volksunie, maar die waren meestal niet dominant. Spirit was heel even succesvol, maar enkel als kartelpartner van de SP.A. De laatste keer dat een progressieve Vlaams-nationalistische partij naar de verkiezingen trok, was in 2009: de Sociaal-Liberale Partij behaalde toen welgeteld 1,09 procent.

‘Het succesvolle Vlaams-nationalisme was altijd centrum- tot extreemrechts. Ik zie dan ook weinig kans van slagen voor dit initiatief. Uit kiezersonderzoek weten we dat linkse partijen zoals Groen, Vooruit en de PVDA heel weinig Vlaamsgezinde kiezers hebben. Vlaamse autonomie is voor weinig kiezers stembepalend, blijkt ook telkens opnieuw. Daarom profileren Vlaams Belang en de N-VA zich rond meer mobiliserende thema’s zoals migratie of fiscaal beleid.’