‘Niet flauw doen over Optima: een gedragscode voor omgang met de zakenwereld is echt wel nodig’

Maurits Vande Reyde (Voorzitter Jong VLD) vindt in de de nasleep van de Optima-affaire dat elke moderne partij een gedragscode voor omgang met de zakenwereld kan gebruiken.

Over één ding moet je het Gents bestuurszootje gelijk geven. Niemand heeft echt een antwoord op hoe ver politici mogen gaan in hun banden met de zakenwereld. Eén ding staat wel vast: van die “Dit is nu éénmaal zoals het gaat mijnheer” moeten we echt dringend af. De jonge politieke generatie is dat kotsbeu. Het verziekt ons heilig vertrouwen dat engagement tonen op lange termijn je omgeving ten goede komt en je ook nog eens op persoonlijk vlak gaat vormen. Waarom doen wij anders in godsnaam aan politiek?

Veralgemenen is altijd tricky. Toch ben ik er zeker van dat het ethisch besef bij ons net iets te strak zit om dat nog langer te aanvaarden. En ja, alles vastleggen in regels zal dan wel nooit lukken. Een gedragscode vanuit elke partij gaat ons op zijn minst een pak onduidelijkheid besparen. Veel meer dan een logge onderzoekscommissie ooit kan doen.

Want dat de grijze zone tussen privé en politiek dringend wat verlichting kan gebruiken is voor iedereen wel duidelijk. Een zone die overigens wel moet blijven bestaan. De bedrijfswereld staat niet los van de politiek, gelukkig maar. Politici moeten ook niet elk contact met verenigingen of mondige burgers mijden. Waarom zou dat bij bedrijven dan wel moeten? Beter beleid gaat dat niet opleveren, integendeel. Een stolp rond de Wetstraat plaatsen is erger dan de kwaal.

Elk zichzelf respecterende partij moet voor zichzelf wel durven bepalen hoe innig die omhelzing kan zijn. Dat is nu onvoldoende het geval. Past een dure boot in de opvattingen van goed bestuur? Kan sponsorgeld van bedrijven in hetzelfde beleidsdomein, ook al is het wettelijk toegelaten? En mag je na een politiek mandaat meteen eender welke bestuursfunctie opnemen? Uiteindelijk gaat elke politicus er nog steeds zelf over oordelen. Weten welke afspraken een partij met zijn kiezers heeft gemaakt, kan hen daarbij aardig helpen. Het is triest om te zeggen, maar anno 2016 blijkt dat dus nog steeds nodig.

De Gemeentelijke holding, Electrawinds, Optima: altijd hetzelfde verhaal

Zo verschrikkelijk moeilijk kan het niet zijn om als partij een richting aan te geven. Transparantie is alvast het hoofdthema. Die beperkt zich nu tot het melden van wat mandaten. Veel belangrijker is wat je ermee doet. Waarom communiceren politici, doorgaans niet verlegen om een Facebookpost meer of minder, daar niet over? Zeg toch gewoon welk maatschappelijk belang er op het spel staat. Welke contacten er worden gelegd. En waarom ook niet: welke vergoeding je daarvoor krijgt. In dat opzicht wordt dat interview van John Crombez in het Optima-blad onterecht tegen hem gebruikt. Hoe ranzig het nu ook is, hij had tenminste de ballen om het openlijk te spelen. Bij de rest komen we het pas te weten wanneer het grondig fout gaat. De Gemeentelijke holding, Electrawinds, Optima: altijd hetzelfde verhaal.

Zitjes in Raden van Bestuur zijn zeker een paar gedragsregels waard. Ik zou eerlijk gezegd denken dat je als gevestigde politicus ook voeling met de bedrijfswereld kan hebben zonder er effectief in te zetelen. Waar je als politicus de tijd alleen al kan vinden: het is mij een raadsel. Misschien vinden anderen dat wel nodig. Het zij zo. Als die er al zou zijn, kunnen partijen in een gedragscode perfect afbakenen waar de meerwaarde van een politicus in een niet-actieve rol bij een privébedrijf zou liggen.

Natuurlijk moet de slinger niet doorslaan. Eens een mandaat eindigt bijvoorbeeld, kan je het politici moeilijk kwalijk nemen bij een bedrijf te beginnen. Europa heeft daar een strenge ontluizingsperiode van twee jaar voor. Ik betwijfel of dat nuttig is. Het versterkt alleen maar het gevoel dat politicus zijn een beroep is, geen mandaat. Bescherm het ten koste van alles is dan de boodschap, want daarna ben je toch maatschappelijk nutteloos. Mij lijkt het daarom geen goed idee. Iedere partij kan dat voor zichzelf uitmaken. Iedere ex-politicus in eer en geweten uiteindelijk ook.

Een gedragscode over deze omgangsvormen met de zakenwereld is geen overbodige luxe. Politici gaan nog steeds zelf moeten oordelen wat past binnen een moderne opvatting van goed bestuur. Te veel wantrouwen is daar niet voor nodig: de overgrote meerderheid doet dat nu al voortreffelijk.Voor politici die meer moeite hebben om voorbijgestreefde banden los te laten, kan een zo’n “Code Lippens” voor de nodige duidelijkheid zorgen. Voor onze generatie zou dat alvast een enorme stimulans zijn om ons maatschappelijk engagement verder te zetten.