‘Niemand gelooft dat het dragen van een enkelband een straf is’

‘De enkelband blijkt niet alleen een afdoend middel om niet naar de gevangenis te moeten. Je kan er ook andere nare gevolgen van een veroordeling door ontlopen’, schrijft voormalig rechter Walter De Smedt.

Stel je voor dat dat de militairen die nu op straat lopen geen echte wapens moesten hebben, of de camera’s die overal worden aangebracht slechts lege dozen zouden zijn: zouden wij ons dan minder veilig voelen dan indien het echte wapens of werkende camera’s zouden zijn? Zelfs zo de goede burger moest weten dat het nep is zou hij zich daar wellicht niet druk over maken. Want die goede burger weet ondertussen wel dat veel van wat zogezegd voor zijn veiligheid dient even nep is.

Hij heeft de grens van vertrouwen ondertussen al erg verlegd en heeft er leren mee leven. Is dat een reden om het op zijn beloop te laten? Waarom maken wij onafgebroken parlementaire onderzoekscommissies die telkenmale dezelfde ‘disfuncties’ mogen vaststellen: volksvermaak of contextuele psychotherapie?

Niemand gelooft dat het dragen van een enkelband een straf is. Hooguit kan het een middel zijn om toezicht uit te oefenen op huisarrest, het verbod om de woonst te verlaten of dat enkel te doen onder voorwaarden en met opvolging. Toch wordt er met die enkelband omgesprongen alsof het een vervangende straf is, de maatschappij er door beschermd wordt en veroordeelden er door worden weerhouden om dezelfde feiten te plegen waarvoor zij tot voor de strafrechter moesten komen.

Enkele krantenberichten volstaan om de werkelijkheid te belichten.

Op 22 juli 2016 werd in de Shoe Discount in Brugge een vrouw betrapt op diefstal van een paar sportschoenen. Hadden het handschoenen geweest had niemand het wellicht opgemerkt. Maar omdat het schoeisels waren kon niet naast de enkelband worden gekeken. Die enkelband diende om de twee jaar effectieve celstraf uit te zitten die de vrouw had opgelopen.

Effectief is evenwel een begrip dat enkel dient om een veroordeling op te smukken. In de werkelijkheid wordt het effect van dergelijk vonnis beperkt tot het aanleggen van een bandje. Opnieuw wegens deze diefstal voor de rechter gebracht bleek dat de zaak niet kon behandeld worden omdat de vrouw ook nog een andere diefstal had gepleegd. De zaak werd dan maar uitgesteld om de twee dossiers ” voor een goede rechtsbedeling” samen te behandelen. De rechter kon zich evenwel niet meer bedwingen: ‘We gaan nog één keer alles samen smijten, maar daarna is het gedaan. Ik tel in totaal 29 gewone diefstallen en 9 zware. Het moet een keer stoppen, we gaan hier niet bezig blijven’, zo meldde Het Laatste Nieuws.

Op 5 december 2016 merkten leden van de anti-agressiebrigade te Brussel dat een bestuurder van een wagen ongewoon reageerde. Zij tikten de nummerplaat in en kregen als antwoord dat de eigenaar gekend was voor druggebruik. Het nazicht leverde een vangst van 2.089 gram cocaïne, twee gsm’s en een…enkelband op (bron: HLN 7/12/16).

De enkelband blijkt niet alleen een afdoend middel om niet te moeten gaan zitten. Je kan er ook andere nare gevolgen van een veroordeling door ontlopen. Dat bleek uit de “straf” die twee Antwerpse politieagenten kregen omdat zij tijdens een avondje uit op de vuist gingen met een andere tooghanger die een ongepaste opmerking maakte. De éne agent kreeg negen maand effectieve celstraf, de andere zeven. De eerste mocht drie ervan “uitzitten” met een enkelband en kreeg daarvoor ” loopbaanonderbreking”. De tweede kon de maand met enkelband overbruggen door het opnemen van verlof. Burgemeester De Wever ging niet in op de vraag van korpschef Muyters om de twee te ontslaan ( bron: HLN15/12/2016 ).

Bezig blijven

De niet wereldvreemde rechter omschreef het zoals het zou moeten zijn: ‘Het moet een keer stoppen, we gaan hier niet bezig blijven.’ In de werkelijkheid stopt het niet en dat zal mét of zonder enkelband niet veranderen. Uit een parlementaire vraag aan Vlaams minister Jo Vandeurzen blijkt bovendien dat er 4.456 enkelbanden ter beschikking zijn waarvan er 1.494 worden opgevolgd. 1.399 veroordeelden wachten intussen om het ding aangelegd te krijgen. De werkelijkheid is dus nog triester dan gedacht: slechts één derde krijgt een band, de anderen moeten maar wachten. Volgens de woordvoerster van de justitiehuizen is de lijst met 1.399 namen geen wachtlijst en zullen de veroordeelden tussen de komende twee weken en zes maanden allemaal hun enkelband krijgen.

Iedereen zijn band

Voor de woordvoerster van de justitiehuizen is het doel binnen maximaal zes maand bereikt: dan heeft ieder het bandje waarop hij recht heeft! Nogmaals een bewijs van wat wij onszelf wijs maken: als iedereen zijn bandje heeft is het probleem opgelost. Dat het daardoor in de werkelijkheid niet stopt en ” we” daardoor gaan bezig blijven is het probleem van de politie en van de strafrechter die daar telkenmale mee geconfronteerd worden.

Voor de justitieminister ligt dat anders: een enkelband kost hem 38 euro per dag, veel minder dan wat een dag gevangenis kost (137 euro). Naargelang je het “beeldend” wil uitdrukken is justitie als een pleister op een houten been, of nog, “rustinnekes” plakken op een rotte band. Daarmee moeten wij het stellen, voorthuppelen op een nep been, of fietsen van de éne put naar de andere. Wat wil je dat de politieagent, de procureur, de rechter, en ook de burger daar mee doet: zelfbedrog is de enige mogelijkheid om het te overleven.