Vier Belgische ngo’s willen via de rechtbank de export van Belgische wapensystemen naar Turkije laten stilleggen. ‘Wij vragen alleen dat de overheid haar eigen wetgeving toepast.’
Vlaanderen, Wallonië en Brussel moeten de wapenexport naar Turkije stopzetten. Dat eisen vier ngo’s in een aangetekende brief. Als de drie gewesten hun verzoek niet inwilligen, dreigen ze met juridische stappen.
CNAPD, Liga voor Mensenrechten, Vredesactie en Amnesty International voeren al langer actie tegen de wapenexport naar Turkije. Belgische defensiebedrijven zoals Asco Industries, Sabca, Sonaca en Safran Aero Boosters produceren onderdelen van de motor, de vleugels en het landingsgestel van de A400M, een militair transportvliegtuig van de Airbusgroep. Sinds 2014 leverde Airbus al negen van dergelijke transportvliegtuigen aan Turkije, het tiende en laatste wordt vermoedelijk in 2022 geleverd.
De ngo’s menen dat de drie gewesten – in België is het afleveren van wapenexportvergunningen een regionale aangelegenheid – hun eigen wapenexportwetgeving overtreden. Want volgens die decreten mogen geen Belgische wapens geleverd worden aan landen die een wapenembargo schenden. Maar dat gebeurt wel. Een rapport van het expertenpanel van de Verenigde Naties concludeerde in maart van dit jaar nog dat Turkije zijn A400M’s inzet voor wapentransporten naar Libië. En sinds 2011 geldt tegen Libië een wapenembargo. De vliegtuigen werden ook ingezet in het laatste conflict in Nagorno-Karabach, een conflict waarbij op grote schaal mensenrechten werden geschonden.
In de aangetekende brief eisen de vier ngo’s dat de gewestelijke overheden de export van onderdelen voor de tiende en laatste Turkse A400M stopzetten. Als de overheden die eis niet inwilligen, zullen de ngo’s in augustus een zaak in kort geding aanspannen. ‘Onze regeringen leveren aan een eindgebruiker die een internationaal wapenembargo schendt’, zegt Bram Vranken, woordvoerder namens Vredesactie. ‘Als de drie gewesten hun eigen regelgeving niet willen naleven, dan hebben we geen andere keus dan juridische stappen te ondernemen.’
Technisch gezien leveren de Belgische bedrijven niet aan Turkije, maar aan Spanje, waar de vliegtuigen geassembleerd worden. Maar tegelijk weten de regio’s maar al te goed voor wie die wapensystemen bestemd zijn, stelt Vranken. ‘Wij vragen alleen dat de overheid haar eigen wetgeving toepast.’
Op 26 januari gaf Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) aan dat de Vlaamse bedrijven ‘niet-essentiële onderdelen’ leveren ‘die volgens onze interpretatierichtlijn niet “noodzakelijk of van wezenlijk belang” zijn’. Dergelijke onderdelen, aldus Jambon, worden in bulk geleverd voor verschillende projecten en programma’s en voor verschillende soorten wapensystemen. Bij dergelijke leveringen is het moeilijker om het eindgebruik van de wapensystemen te achterhalen.
Het is niet de eerste keer dat ngo’s via de gerechtelijke weg de gewestregeringen onder druk zetten. De voorbije jaren vernietigde de Raad van State tot drie maal toe een Waalse exportvergunning voor Saudi-Arabië.
WAPENEXPORT: ‘OOK DE ACHTERDEUREN MOETEN TOE’ (Groen)
‘Wij eisen dat de Vlaamse regering beter controleert waar de militaire middelen terecht komen. Voor 70 procent van de Vlaamse wapenexport wordt de eindbestemming niet gecontroleerd. Alle achterdeuren moeten toe. Vandaag leveren Vlaamse bedrijven onderdelen voor militaire transportvliegtuigen, waarmee Turkije het VN-wapenembargo tegen Libië schendt. De VN-Veiligheidsraad was nochtans zeer duidelijk met een resolutie die landen oproept het wapenembargo voor Libië te respecteren,’ zo reageert Groen parlementslid Staf Aerts op het nieuws van de juridische stappen die mensenrechtenorganisaties dreigen te nemen als er geen maatregelen volgen.
De Groen-politicus vindt het ’totaal ongepast dat de Vlaamse regering haar verantwoordelijkheid nog niet heeft genomen om Turkije als eindgebruiker uit te sluiten in de vergunningen voor de Vlaamse onderdelen van militaire transportvliegtuigen. Vlaanderen moet een regio zijn die vrede brengt in de wereld. Op geen enkele manier kans Vlaanderen een conflict dat ontelbare slachtoffers telt, blijven voeden.’
‘Zonder die intentie te hebben, levert de Vlaamse regering nu wel een bijdrage aan de strijdende partijen in Libië, een land dat door een burgeroorlog verdeeld is. We zijn tevreden dat de vredes-en mensenrechtenorganisaties aan de alarmbel trekken.’ Toen Aerts Vlaams minister-president Jan Jambon hierover aan de tand voelde enkele weken geleden antwoordde die dat we vertrouwen moeten hebben in de uitvoercontrole van het exporterende land.
‘Dit roept vragen op over de doortastendheid van de Vlaamse regering: terwijl organisaties achterhalen dat het VN-wapenembargo geschonden wordt, verstopt de Vlaamse regering zich achter de uitvoercontrole van Spanje.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier