‘Neergang van Boris Johnson is het einde van iemand die het verschil niet meer zag tussen wat waar is en wat niet’

‘Johnsons val is geen bewijs van een coup van ‘anti–Brexiters’ die hem ‘de politiek willen uitdrijven’, maar bewijs van een democratisch systeem dat werkt, ondanks de gaten die de voormalige premier erin heeft geschoten’, schrijft Lia Van Bekhoven vanuit Londen.

Het was nooit waarschijnlijk dat de politieke loopbaan van Boris Johnson geruisloos beëindigd zou zijn. Het ligt dan ook helemaal in de aard van de man dat hij vertrok zoals hij regeerde, met boze beschuldigingen, complotten en onwaarheden, en zonder aansprakelijkheid voor zijn spectaculaire afgang, laat staan die van het land. De vage beloften of dreigementen wat een comeback betreft, bestaan voorlopig enkel in zijn fantasie. Johnson is politicus af en niets is zó ‘ex’ als een ex-parlementariër. De karavaan is verder getrokken.

De man die vier jaar geleden de grootste zetelmeerderheid won voor de Conservatieven sinds Margaret Thatcher, is gestruikeld over zijn eigen tekortkomingen. Partygate, de feesten en borrels in en rondom Downing Street tijdens de lockdownperiode van corona, bezorgde hem eerder al een bekeuring. Het was een van Johnsons vele primeurs. Geen enkele zittende regeringsleider in Londen was tot dan op de bon geslingerd. Veel serieuzer is de conclusie van een parlementaire onderzoekscommissie dat hij sindsdien het parlement moedwillig misleidde over partygate.

Johnsons val is geen bewijs van een coup van ‘anti-Brexiters’ die hem ‘de politiek willen uitdrijven’, maar bewijs van een democratisch systeem dat werkt, ondanks de gaten die Johnson erin heeft geschoten.

In Britse kranten en op sociale media ratelt het nu van de ‘ik heb het altijd al gezegd’-waarnemingen van the great and the good. Iedereen herinnert zich waarom Johnson de minst geschikte leider was sinds Caligula, dat hij lui is, niet serieus, voortdurend afgeleid door vriendinnen, geldproblemen, vakanties – een politicus voor wie politiek een spel is en het wekelijkse vragenuurtje in het parlement, de verbale bokswedstrijd, het toppunt van vermaak.

De neergang van Johnson is niet de pech van een eerlijke en fatsoenlijke man die door een enkele leugen gevloerd is, maar het einde van iemand die het nooit zo nauw nam met de waarheid, en op den duur misschien zelfs niet meer het verschil zag tussen wat waar en niet waar is.

’Johnson is misschien wel de meest egoïstische man die ik ooit ontmoet heb’, schrijft Max Hastings, gewezen hoofdredacteur van The Daily Telegraph, die het een van zijn ergste fouten noemt, dat hij Johnson ooit een job aanbood. ‘Hij is enkel geïnteresseerd in zijn eigen welzijn. Hij eist trouw, maar is niet in staat dat aan anderen te bieden. Hij heeft principes noch overtuigingen, behalve als het zijn eigen ambities betreft. Vergeet de indruk van de Mr. Nice Guy die hij wil uitstralen. Tony Soprano zou hem een tikje rücksichtlos vinden’.

Historicus Anthony Seldon die een biografie over de vroegere Conservatieve leider schreef: ‘Alle nog levende premiers stapten uit de politiek omringd door vrienden en serieuze bewonderaars. Johnson vertrok zonder vrienden. Hij heeft nooit vrienden gehad in de politiek. (…) Er is geen enkel persoon die hij buiten zijn familie ontmoette die niet beschadigd of tekort gedaan is door zijn connectie met hem.’

Johnson hoefde geen staatsgreep te plegen om premier te worden. Hij werd voorgedragen door 160 Conservatieve kamerleden die bereid waren zijn tekortkomingen over het hoofd te zien in ruil voor verkiezingsoverwinningen. Zij zagen door de vingers dat hij regels negeerde of naar zijn hand zette. Ze maakten het mogelijk dat hij het parlement vijf dagen lang opdoekte omdat de kamer hem dwars zat, dat hij de Queen misleidde over de legaliteit daarvan (een hooggerechtshof zou de schorsing later onwettig verklaren), dat hij de ambtenarij en de rechtspraak ondermijnde, loog over de noodzaak van een Noord-Ierse grens bij een harde Brexit, ministeriele gedragscodes negeerde en degenen die moesten toezien op de naleving ervan ontsloeg, lak had aan parlementaire instituten en loog over partygate.

Twee dagen geleden werd de oud-parlementair gesignaleerd in de wijk waar ik woon, gezeten achter het stuur van zijn blauwe auto, hond Dilyn naast hem, en zonder veiligheidsgordel. Het was Johnson ten voeten uit: alsof de regels niet voor hem golden.

Johnson zou volgens het onderzoek naar partygate ‘weergaloos’ gelogen hebben over borrels tijdens lockdown, maar zijn grootste leugen was over Brexit. De onwaarheden over een toekomst buiten de EU werden door miljoenen geloofd. Er is niets dat het VK, economisch en politiek, meer beschadigd heeft.