Na N-VA-campagne tegen ‘wereldvreemde rechters’: De Wever waarschuwt voor ‘gouvernement de juges’

“Dit visum zal niet afgeleverd worden”, staat staatssecretaris Theo Francken pal. Zijn voorzitter Bart De Wever steunt hem voluit, de oppositie geeft hem de volle laag.

Francken en zijn diensten voeren al wekenlang juridisch strijd met de familie uit het zwaargetroffen Aleppo over de toekenning van een humanitair visum om naar België te kunnen komen. Het Brusselse hof van beroep gaf de familie woensdag alsnog gelijk en bevestigde de dwangsom die de kortgedingrechter daar eerder al aan gekoppeld had. Francken geeft echter niet af. Hij blijft erbij dat het om een “zeer gevaarlijk precedent” zou gaan “dat ertoe zou leiden dat we de controle over onze grenzen uit handen geven”.

“Het dreigt een stormloop te ontketenen op onze consulaten in Beiroet en Ankara. Daar pas ik voor”, klonk het. Het visum toch toekennen, zou bovendien het beroep doen vervallen dat Francken ten gronde heeft aangetekend bij de Raad van State. “Dan zou de beslissing van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen overeind blijven en dat kan geen optie zijn. Ons hangende beroep is te belangrijk.”

“De strijd zal duren zo lang dat nodig is”, aldus nog Francken. Concreet zal hij “met vertrouwen” cassatie aantekenen tegen het arrest van het Brusselse hof van beroep. “En ook tegen de uitvoering van de dwangsom zijn er nog juridische mogelijkheden die ik ten volle zal uitputten.”

Boven de wet

Franckens voorzitter Bart De Wever zegt in een opiniestuk op de website van de N-VA dat de democratie in de asielcrisis steeds vaker buitenspel wordt gezet. In de plaats komt er een gouvernement des juges, klinkt het bij De Wever. “Door de activistische opstelling van een aantal rechters breidt de rechterlijke macht onopgemerkt uit. In plaats van rechtsregels te toetsen, gaan deze rechters de regels niet alleen zelf interpreteren, maar er zelfs een nieuwe betekenis aan geven.”

“Met die uitspraak wordt het hele Europese asielsysteem op de helling gezet. Er zijn wereldwijd 60 miljoen vluchtelingen. Die kunnen in theorie nu allemaal naar een Belgische ambassade gaan, een humanitair visum aanvragen om vervolgens naar Brussel te vertrekken en asiel aan te vragen. Dat is de waanzin omzetten in werkelijkheid.”

“De Vreemdelingenwet is duidelijk én streng”, gaat De Wever verder. “Ze is vandaag nog even kristalhelder als gisteren: het komt de minister en niet de rechter toe om zo’n visum al dan niet toe te kennen. De rechter beroept zich op een interpretatie van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens die niemand anders in Europa hanteert of deelt. Theo Francken kan niets doen, hij kan niet eenzijdig het EVRM aanpassen. We moeten ons toch de vraag durven stellen of dit allemaal nog overeenstemt met de realiteit.”

Oppositiepartijen sp.a, PS en Groen reageerden dan weer vol ongeloof. Ze verwijten Francken dat hij zich boven de wet verheven acht door geen gehoor te geven aan de verschillende uitspraken die rechters intussen gedaan hebben in dit dossier.

“U laat nieuwkomers een verklaring ondertekenen waarin uitdrukkelijk moet worden uitgelegd hoe de scheiding der machten één van de basisprincipes van onze rechtsstaat is. Maar dat geldt niet enkel voor nieuwkomers, dat geldt ook voor u”, sneerde sp.a-Kamerlid Monica De Coninck.

“Stop dus met communiceren als een overjaarse verwende puber, door te zeggen: ‘de rechters zijn tegen mij en ik, ik zal die tientallen miljoenen humanitaire visa tegenhouden’.”

“Uw koppige weigering om dit visum toe te kennen is complete irrationaliteit”, hekelde ook Wouter De Vriendt (Groen). “Dit gaat niet om tienduizenden mensen, maar wel om de kans om één gezin uit de oorlogsgruwel van Aleppo te redden. Grijp die kans.”

Francken’s partijgenote Sarah Smeyers en voormalig N-VA’er Hendrik Vuye steunden de staatssecretaris wel. “De oppositie maakt u bijna verantwoordelijk voor het lot en de veiligheid van dit gezin. Ik wil benadrukken dat dat niet zo is”, besloot Smeyers. “Ditt gezin heeft de mogelijkheid en een eigen verantwoordelijkheid om te kiezen voor een andere oplossing. Onze partij hamert op het principe van opvang in de regio. Dit gezin kan daar ook voor kiezen.”

Wereldvreemde rechters

De twitter- en facebookmachine van N-VA is intussen op gang geschoten om Francken te steunen op de sociale media. De partij gaat daarbij nog een stap verder dan de staatssecretaris en spreekt van “wereldvreemde rechters”. “Rechters moeten de wet strikt toepassen. En niet onze grenzen openzetten”, luidt het op een digitale flyer met de hashtag #iksteuntheo die intussen druk gedeeld wordt door partijgenoten. “Geen dwangsommen en geen wereldvreemde rechters. Geen Belgische papieren voor elke asielzoeker in de wereld.”

#IkSteunTheo pic.twitter.com/nokHhd7wgT

— N-VA (@de_NVA) 8 december 2016

Verschillende politici reageren afkeurend op die campagne. Volgens Kamerfractieleider Patrick Dewael van coalitiepartner Open Vld komt rechters wegzetten als wereldvreemd neer op de “ontkenning van de rechtsstaat”, terwijl CD&V-voorzitter Wouter Beke benadrukt dat rechtsmachten mekaar moeten respecteren.

Francken mag en moet rechtsmiddelen uitputten. Maar rechters wegzetten als wereldvreemd is ontkenning van rechtsstaat.

— Patrick Dewael (@PatrickDewael) 8 december 2016

Bij CD&V valt te horen dat een arrest van het hof van beroep uitvoerbaar is. “Iedereen dient dit te respecteren, en op de eerste plaats de overheid”, zegt voorzitter Beke. Hij merkt evenwel op dat rechtsmiddelen die openstaan, door iedereen mogen worden gebruikt, ook door de overheid.

“Politici die zichzelf boven de wet en de rechtstaat stellen? Sinds wanneer leven we in een bananenrepubliek?”, vraagt Youssef Kobo (CD&V) zich af.

Donkere tijden

Sp.a-voorzitter John Crombez vindt de campagne zorgwekkend. “Een partij die een lid van de regering steunt en bijna oproept een rechterlijke uitspraak niet uit te voeren, is een gevaarlijke tendens”, aldus Crombez. “Als dit in andere landen gebeurt, bijvoorbeeld in Turkije, dan schreeuwt men moord en brand”. Hij meent dat de campagne neerkomt op het buikgevoel van de mensen exploiteren. “Als een rechter domme uitspraken doet, dan moet je je daartegen verzetten. Dat is niet oké”, luidt het. Crombez vraagt zich overigens af wat minister van Justitie Koen Geens (CD&V) hiervan vindt.

Nog op de oppositiebanken merkt ook Kamerlid Wouter De Vriendt op dat N-VA het vizier richt op de rechterlijke macht. “Een kruistocht tegen rechters die onwelkome arresten vellen, doet denken aan donkere tijden”, luidt het.

Erevrederechter en justitiewatcher Jan Nolf is niet verbaasd over de campagne van N-VA.

Volgens Nolf hebben deze uitspraken van de N-VA een lange voorgeschiedenis. “De N-VA is voorstander van de ouderwetse aanpak van het Ancien Regime waarin rechters enkel de ‘bouche de la loi’ mochten zijn en ze dus enkel rechtspraken volgens de letter van de wet”, zegt Nolf. Maar in de huidige samenleving volstaat deze manier van rechtspraak niet langer. “Wetten zijn gebrekkig in hun formulering. Het moet daarentegen gaan om de dagelijkse implementatie van de wet. Rechters moeten net activistischer zijn”, zegt de erevrederechter.

De tanden van de rechter

Dat N-VA met dergelijke uitspraken de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht ondermijnt, is niet nieuw, aldus Nolf, die er zelf een naam voor heeft: “Bonabartisme”. “De Wever en zijn partij willen ongebreidelde uitbreiding van de uitvoerende macht. De rechterlijke macht is daar als eerste het slachtoffer van.”

Bovendien heeft staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken de dwangsommen enkel aan zichzelf te danken. “De houding van de Belgische staat laat het hof geen andere keuze dan dwangsommen op te leggen. Dat zijn de tanden van de rechter. Zeggen: ‘Ik leef dat niet na’, is smeken om dwangsommen.”

De justitiewatcher acht de kans trouwens klein dat Francken in zijn cassatieberoep gelijk zal krijgen. “Daar kan hij enkel wijzen op motiverings- of procedurefouten en die zijn er mijn inziens niet”, besluit Nolf. (Belga/TE)