Bart De Wever verzekerde de ouders van de in 2010 door het Antwerpse Bijzonder Bijstandsteam (BBT) vermoorde Jonathan Jacob dat er lessen zijn getrokken uit het drama. Toch ziet ere-vrederechter Jan Nolf nog heel wat werkpunten binnen de justitie.
De gewelddadige dood van Jonathan Jacob in de Mortselse politiecel op 6 januari 2010 leidde – met veel vertraging – tot een strafproces, maar dat is slechts één van de minstens drie aspecten van het drama. Na de strafzaak kon de tuchtprocedure volgen en daarna eindelijk het meest menselijke: het rouwproces van de familie.
Het strafproces is definitief voorbij. De teamleider aanvaardde zijn – overigens door het Hof van Beroep nog verzwaarde – straf. Enkele BBT’ers tekenden wel cassatie aan maar dat werd verworpen omdat ze niet eens argumenten aan het Hof van Cassatie voorlegden.
De tuchtzaak komt er niet. Regionale zender ATV bracht op 10 juli het nieuws dat Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) een tuchtstraf uitsloot. ‘Een totaal verkeerd signaal’ was toen de reactie van een zeer ontgoochelde vader Jan Jacob die nog nooit van politie of overheid enig contact gekregen had.
De woordvoerder van burgemeester De Wever leek de bal in het kamp van voorganger Patrick Janssens te leggen die niet preventief schorste en zich ook op het overschrijden van de ‘redelijke termijn’ een beroep deed. ‘Voor ons zal die termijn nooit overschreden worden’ reageerde Jan Jacob meteen. Families van het slachtoffer krijgen inderdaad altijd levenslang.
De rouwverwerking moest dus uitgesteld worden voor een ultieme strijd: de erkenning door beleidsmensen in politie, politiek en justitie.
Wie trok lessen uit het drama Jonathan Jacob ?
Burgemeester De Wever verzekerde de ouders van Jonathan: ‘denk niet dat we er niet uit geleerd hebben’. Dat deed alvast Campus Vesta, de Antwerpse provinciale politieschool. Op 27 mei 2015 stuurde die aan Jan Jacob al een gedetailleerde brief over de ‘lessen die de sector getrokken heeft uit dit drama’ en een nieuwe intensieve opleiding van 120 uur voor ‘Vaardigheden Aanhoudingen in Groep'(VAG).
Dat kon ook moeilijk anders, na het vernietigend rapport van het Comité P in 2014 over de interventie in de zaak Jonathan Jacob.
BBT-teams zouden ook een strengere opleiding krijgen, beloofde minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) medio 2016 – in afwachting zouden ze vanaf 2018 opgenomen worden in de federale politie, Pelotons Protectie, Observatie, Steun en Arrestatie (POSA).
Ook de psychiatrie zette stappen. Psychiater Chris Bervoets (UZ Leuven) – met wie Jan Jacob ook gesprekken voerde – werd in 2016 de drijvende motor achter een advies van de Hoge Gezondheidsraad. Dat kwam op tegen overmatige dwang in de psychiatrie, met name door patiënten te snel naar de isoleercel te sturen – zoals het Jonathan overkwam.
En nu nog justitie?
Wellicht wordt justitie wel een van de laatste en taaiste hindernissen voor de leedverwerking van de familie Jacob. De druk die het parket die winterdag van 6 januari 2010 opvoerde is een cruciaal element in wat de directeur van de psychiatrische instelling terecht ‘een collectief falen’ noemde.
Geen enkele parketmagistraat kwam op het beklaagdenbankje te zitten: niet voor de door de familie Jacob aangeklaagde valsheid in het proces-verbaal en nog veel minder als mede-aansprakelijke voor heel het drama zelf: de instructies van de parketmagistraat van dienst in verband met het ‘platspuiten’.
Daarnaast is er de vraag ‘Wat als?’: zou de ontsporing van het collocatiebevel vermeden kunnen zijn als de ‘referentiemagistraat collocatie’ – een toenmalig lid van de Hoge Raad voor de Justitie (HRJ) – die middag ’thuis aan het werk’ wél haar telefoon opgenomen had?
Maar er volgden ook zoveel andere moeilijke schakels in het onderzoek daarna. Waar was de zorg voor de slachtoffers, Jonathan en zijn familie, te bespeuren bij procureur Herman Dams en bij procureur-generaal Yves Liégeois – die de klacht van Jan en Tineke Jacob in 2012 klasseerde? Waar was de vindingrijkheid van raadsheer-onderzoeksrechter Liesens die nog op 14 maart 2013 aan Jan Jacob antwoordde ‘geen onderzoeksdaden te kunnen stellen in verband met de verantwoordelijkheden in dit dossier’? Waarom werd onderzoeksrechter Bruno De Hous in het onderzoek van juni 2013 nooit zelf verhoord over wat hij begin januari 2012 zou verklapt hebben aan toenmalig HRJ-voorzitter Jean-Luc Cottyn?
Waarom moest het dossier ten allen prijze in Antwerpen behandeld blijven? Zelfs de HRJ vond dat in haar halfslachtig rapport van maart 2015 bijna een bekentenis van partijdigheid.
Sorry
‘Sorry’ is het pijnlijk ontbrekende woord in de nochtans overvloedige woordenschat van justitie
Straks, op 1 september bij de opening van het nieuwe gerechtelijke jaar, zal het dag op dag drie jaar geleden zijn dat de ondertussen overleden procureur-generaal van het Hof van Cassatie, Patrick Duinslager in zijn Mercuriale opriep ‘onze verontschuldigingen aan te bieden aan hen die in het verleden het slachtoffer zijn geweest van het falen van ons rechtssysteem’.
Deze grote magistraat voegde er aan toe: ‘dergelijke verontschuldigingen zijn geen teken van zwakte, maar veeleer een teken van moed, nederigheid en realisme, van de wil om te verbeteren en van hoop op de toekomst’.
Bart De Wever begreep dat blijkbaar. Nu justitie nog.
De kracht van rechtvaardigheid van Jan Nolf, uitgegeven bij EPO ISBN: 9789462670754
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
