Na de Afkoopwet, de Uitverkoopwet?

Een wet met een Latijnse naam, binnenkort in het Belgisch Staatsblad: de ‘Una Via Wet’ (Eén Weg Wet). Dat is nog geen BDW-effect, al zal ook ‘Una Via’ in Antwerpen z’n effect niet missen. Toch bedreigt die wet niet alleen de Belgische rechtstaat, maar ook Vlaamse centen.

Op een goed jaar tijd werden drie nagels in de doodskist van een tot dan steeds dynamischere fraudejacht getimmerd. Nu dus de vierde. Even opsommen en duiden.

Op 11 april 2011 werd de Afkoopwet gestemd. Na jarenlang vruchteloos lobbywerk van o.a. de diamantsector pakte (toen nog kamerlid) Servais Verherstraeten iedereen in snelheid: nu niet opnieuw met zijn wetsvoorstel van 24 februari 2011, maar gecopy/pasted als discreter amendement. Op 2 maart 2011 werd dat geparachuteerd in de Programmawet en meteen verkocht als politieke pasmunt voor de opheffing van het bankgeheim. De inderdaad baanbrekende ‘verruimde minnelijke schikking in strafzaken’ was plots een feit: gangsters zouden nu renderen. Het verwijt van klassenjustitie smolt voor de honger van de Schatkist: logisch ook, want de voorbereiding gebeurde niet in de Kamercommissie Justitie, maar die van Financiën & Begroting.

Haast en spoed is zelden goed, schreef Lars Bové onmiddellijk in De Tijd: dat voorstel zat zo stuntelig ineen dat op dezelfde dag van de stemming in de Kamer, in de Senaat al een reparatie-wetsvoorstel ingediend werd. Pijnlijk, want zo was o.a. opgemerkt dat de wet onwerkbaar zou blijken nu die wegens een te lage benedengrens in voorziene bestraffing, nooit toegepast zou kunnen worden bij fraude verbonden aan de fraudetechniek bij uitstek: valsheid in geschrifte. Al op de Vlaamse feestdag van 2011 werd die blokkering snel weggewerkt, en op die 11 juli zal inderdaad champagne gevloeid zijn in een clubje van ongeduldig wachtende fraudeurs: de fiscale leeuw zou niet meer klauwen.

Toch duurde het nog tot 31 mei 2012 voor een Omzendbrief van minister Turtelboom en de Procureurs-Generaal de toepassingscriteria concreet zou omschrijven. In alle media vlamde verontwaardiging op toen bleek dat zelfs … omkoping kon afgekocht worden. De Liga voor de Mensenrechten trok er spoorslags ten strijde tegen naar de Raad van State.

De vierde nagel is nu de ‘Una Via Wet’ van 26 april 2012 die 10 dagen na publicatie van toepassing dreigt te worden. Op het eerste gezicht huldigt die vooral een gezond principe van mensenrechten: geen twee keer straffen voor hetzelfde feit. Tot nu kon fiscale fraude immers zowel administratief via belastingverhogingen, of strafrechtelijk (met geldboetes en gevangenisstraffen) aangepakt worden.

Nu zal enkel het Parket beslissen of de fiscus haar werk verder zet, dan wel vervolging wordt ingesteld. Van zodra dat laatste gebeurt, wordt de inning van de fiscale boetes geschorst. Die boetes verdwijnen definitief in de papiermand wanneer de zaak na verwijzing door de raadkamer voor de correctionele rechtbank gebracht wordt.

De ‘Una Via Wet’ verhoogde wel de penale maximumboetes tot 500.000 €, wat handig verdedigd werd als een aanscherping van het “ontradend effect”.

Ofwel zijn die politici (en de parketmagistraten erachter) ziende blind, ofwel wordt zand in de ogen van de belastingbetalende burger gestrooid.

De gecorrigeerde Afkoopwet annex Afkoop-Omzendbrief zorgden er immers voor dat het Parket de hele strafprocedure lang, tot tijdens een procedure in Cassatie de touwtjes in handen houdt voor een minnelijke schikking. Zo werd het mogelijk zelfs na veroordeling van fraudeurs, rechters buiten spel te zetten door een kassakassa-aanpak.

Het probleem met de ‘Una Via Wet’ is dat justitie nu niet eens tijdelijke solden aanbiedt, maar een permanente uitverkoop afficheert: dumping-prijzen van het Parket in vergelijking met de administratieve sancties van de fiscus.

De strafrechtelijke tarieven liegen er immers niet om, noch voor minima, noch voor maxima. De belastingverhogingen van meestal 50% bij fraude worden immers vervangen door strafrechtelijke minnelijke schikkingen met wettelijke “minima” van 10 à 15% van de ontdoken belasting, die in de praktijk – ik geef het u op een blaadje – meteen in de regel “maxima” zullen worden. Het nieuwe penale maximum van 500.000 € anderzijds, betekent een peulschil in grote dossiers over georganiseerde fiscale fraude die vroeger afgerond werden tot om en bij de 100 miljoen euro (weliswaar belastingen inclusief). De nieuwe regel luidt nu alleszins: hoe groter het schandaal, hoe hoger de winst van de fraudeur.

Maar ook bij de kassa zelf (bij minnelijke schikking via het Parket in plaats van de fiscus) is er een pervers effect.

Stel je fraude bij erfenissen voor: successierechten en belastingverhogingen daarop komen institutioneel aan de Vlaamse overheid toe. Die worden federaal geïnd door de Ontvangers van de Registratierechten en onmiddellijk doorgestort naar de Vlaamse Schatkist. Wanneer de fiscus niet kan optreden omdat het Parket het dossier ‘Una Via’ naar zich toetrekt, gebeurt de inning door de Ontvanger Penale Boeten en belandt de boete erop in de federale Schatkist. Dank U/Merci.

Op 30 mei jl. bevestigde minister Turtelboom aan senator Faes dat dan een deel van die inkomsten extra zouden afvloeien naar justitie, voorlopig bv. om gevangenissen te bouwen. Dat is geen geruststelling, integendeel: op die manier genereert de aanpak van het Parket bijna rechtstreeks een maatschappelijke beleidskeuze die enkel aan parlement en regering toekomt. Machtsgreep op justitie via de centen ?

Twee uitsmijters.

Vooreerst financieel. In de politieke weegschaal van justitie, wegen geen waarden meer door, maar vooral centen. De cijferpubliciteit van de minister voor het succes van het systeem klopt echter niet. Het financieel “succes” dat de minister van Justitie afficheert verschaft geen transparantie over de zuivere meerwaarde ervan: is de “40.607.540 € opbrengst in Antwerpen en Limburg tussen juni 2011 en januari 2012” (haar antwoord aan kamerlid Van Cauter op 18 01 2012, daags daarop in de Gazet van Antwerpen goede publiciteit) echt volledig vers nieuw geld dank zij en sinds de Afkoopwet ? Misschien verschaft de minister een leerrijker antwoord bij een nauwkeuriger vraag.

Ten tweede juridisch. Het is zonder meer een schande dat minstens 2 mega-minnelijke schikkingen zelfs afgesloten werden voorafgaand aan 11 augustus 2011, datum waarop de reparatiewet van 11 juli 2011 in werking trad. Niet alleen Chodiev, maar ook de Société Générale kregen voorheen al haastig de rode loper uitgespreid, de eerste in Brussel, de tweede in Antwerpen: telkens Franse staatsbelangen.

Dat dit dus patent ‘contra legem’ gebeurde, zou in een normale rechtstaat een minister van justitie doen struikelen. Bij ons noemen we het een “succesverhaal”: champagne !

Besluit: onafgezien een pak andere bezwaren tegen deze wééral onvolkomen Una Via Wet (waartegen o.m. waarschuwingen van professor Michel Maus, kortstondig kabinetsmedewerker van John Crombez) zou het goed zijn de publicatie ervan minstens uit te stellen tot de gunsttarieven van de Omzendbrief voor de minnelijke schikking van het Parket tot op het niveau van de fiscale aanpak zouden opgetrokken worden. En nog wat ander reparatiewerk gebeurt.

Anders zal de file van fraudeurs voor het loket van het Parket meteen illustreren welke inkomsten Vlaanderen misloopt. Toch nog even proberen vooraleer de fiscale ploat afgezet wordt: nil volentibus arduum.