‘N-VA is stilaan onoverwinnelijk als De Wever wint in Antwerpen’

Wie wint de gemeenteraadsverkiezingen en wie komt in het kamp van de verliezers terecht? Knack-redacteur Walter Pauli voorspelt de uitslag van de verkiezingen in zes vragen.

Wordt N-VA de grote winnaar bij de gemeenteraadsverkiezingen? Walter Pauli: Een winnaar sowieso. Dé grote winnaar? Dat hangt ervan af waar de lat ligt. De eerste peilingen die uitgesplitst zijn per stad tonen aan dat de N-VA overal flink op de kaart komt, maar nergens is sprake van een landslide-verschil zoals de nationale peilingen aangeven: de N-VA ergens tegen de veertig procent aan schurend, alle andere partijen onder de twintig procent. Als dat de verwachting is, is de N-VA de grote verliezer.

Wie zijn ijklat een beetje realistischer bijstelt, ziet dat N-VA her en der aardig uit de hoek zal komen. In de recente bevraging van een aantal centrumsteden (Aalst, Kortrijk, Genk, Mechelen en Oostende) zit de N-VA in een vork tussen een dikke 25 en 15 procent. Dat volstaat voor een ruime lokale verankering, en zal het zeker een aantal partijen stemmen en vooral zetels kosten: VB natuurlijk, en wellicht ook CD&V en Open VLD.

Maar de hele N-VA uitslag staat of valt met Antwerpen. Als De Wever zijn match met Janssens wint – volgens alle peilingen ligt hij nog altijd op kop, zij het dat de kloof verkleint – klimt hij weer een trede in de politieke hiërarchie en behoudt zijn partij het aura van onoverwinnelijkheid.

Dat is nog altijd de beste uitgangspositie voor het cruciale verkiezingsjaar 2014. Dan mag zijn partij het elders in Vlaanderen minder uitgesproken doen dan de peilingen (die voor de nationale verkiezingen bedoeld zijn) misschien hadden beloofd, dan heeft De Wever en dus de N-VA weer een afspraak met de geschiedenis gemaakt. Het is het omgekeerde van wat Filip Dewinter en het VB overkwam in 2006: die hadden eigenlijk erg keurige gemeenteraadsverkiezingen achter de rug, maar Dewinter struikelde in Antwerpen en het globale beeld was negatief. Met alle gevolgen vandien.

Verliest SP.A de burgemeestersjerp in Antwerpen, Gent, Oostende, Hasselt en vele andere centrumsteden?

Walter Pauli: Dat hangt van de stad af.

In Antwerpen: de kans is groot. In de peilingen ligt De Wever voor. Janssens lijkt zich tot aan zijn achterwiel te knokken, maar voorlopig heeft hij nog geen extra versnelling geplaatst zoals in 2006. En in 2006 had hij eigenlijk geen linkse concurrentie en nu wel. Dat maakt altijd het verschil in een strijd om ‘de grootste’ .

In Gent: door het kartel met Groen lijkt Daniel Termont gebeiteld. De vrees bij de liberale coalitiepartner is zelfs dat het nieuwe verbond een absolute meerderheid haalt (daarom niet in stemmen maar wel in zetels). En Siegfried Bracke moet toch van erg ver komen.

In Oostende: de SP.A zal klappen krijgen. ‘De keizer van Oostende’ deed Vande Lanotte geen goed, maar veel fataler is dat het schepencollege de voorbije legislatuur gewoon niet goed gewerkt heeft, zeker niet in de beginjaren. Volgens peilingen zou de Oostendse SP.A nog ruim de grootste partij blijven.

In Hasselt: Ook hier haalde SP.A (eigenlijk een kartel SP.A, Groen en onafhankelijken) in 2006 de absolute meerderheid, dus er kan nog héél veel af. En wat belangrijker is: voglens cijfers van De Tijd is Hasselt de ‘beste’ stad van Vlaanderen, maar er is natuurlijk ook de affaire HaZoDi, die wel eens zwaar zou kunnen doorwegen in het nadeel van SP.A. Het Belang van Limburg besloot die zaak zelf uit te spitten en in een reeks te publiceren – dus in de laatste rechte lijn voor de verkiezingen. En in Limburg is Het Belang tegelijk Het Staatsblad. Die publicatie zal hoe dan ook een rol spelen. Als Het Belang nog meer feiten bovenspit en (ook via TV Limburg) de provincie op zijn kop zet, zouden de gevolgen groot kunnen zijn.

Andere steden: bij de andere centrumsteden hangt het ervan af. De SP.A zet alles in op het goede beleid van haar burgemeesters en schepenen. Het grootste gevaar voor de Vlaamse socialisten bij die strategie zou wel eens enige zelfverzekerdheid (Tobback in Leuven?) kunnen zijn. De peiling voor SP.A-Mechelen (eerste schepen Caroline Gennez) was niet positief, terwijl burgemeester Bart Somers de bonus van het bestuur lijkt te cashen.

Zal Open VLD het verlies lijden dat voorspeld wordt in de peilingen?

Walter Pauli: De kaarten liggen alleszins niet zo heel erg goed. Open VLD is nooit een partij geweest die excelleerde in gemeenteraadsverkiezingen (op die van 2000 na, toen de liberale partij nog verdersurfte op de golf van de eerste liberale premier, de eerste paarse regering. En er staat best wat op het spel.

In Lier wordt Marleen Vanderpoorten uitgedaagd door een rood-groen kartel. In Gent missen de liberalen de schwung die uitgaat van het ‘nieuwe’ kartel tussen SP.A en Groen, en tegelijk is het afwachten wat Siegfried Bracke doet. In Antwerpen staat Annemie Turtelboom niet echt voor een evidente klus, ook al omdat schepenen Luc Bungeneers en Ludo Van Campenhout een aantal van hun liberale stemmen zullen meenemen naar N-VA.

In Kortrijk heeft Vincent Van Quickenborne zijn opgeworpen als de uitdager van Stefaan De Clerckx, maar wie uitdaagt en niet wint is natuurlijk de verliezer. Dat zou weer kunnen afstralen op zijn positie in de regering (dat geldt trouwens ook voor Turtelboom). Ook oude croonies als Jaak Gabriels (Bree) en Patrick Dewael (Tongeren) gaan geen evidente herverkiezing tegemoet.

Jean-Jacques De Gucht vecht in Aalst (in de peilingen) een dichte sprint uit met de N-VA om uit te maken wie van beide de grootste partij wordt (en dus mogelijk de burgemeester levert), en Bart Somers lijkt in Mechelen een gelukkige keuze te hebben gemaakt met de verderzetting van zijn merkwaardig blauw-groen-lichtoranje kartel.

Zal CD&V voor het eerst in vele kleine gemeenten de macht moeten afstaan?

Walter Pauli: Dat hangt af van de NVA, en van de kiezer natuurlijk. In een aantal kleine gemeenten mist N-VA een reservoir van mogelijke ex-VB-stemmers dat er in de steden wel is. Maar soms lijkt het wel dat de huidige N-VA-aanhang veel trekken vertoont van het oude CD&V (zelfs CVP)-electoraat: de modale Vlaming die graag stemt op de ‘veilige’ sterkste partij. Dat kan die van de zetelende burgemeester zijn, in veel kleine gemeenten dus een CD&V’er, en daarop is precies de zeer op Bart De Wever gerichte N-VA-campagne gemaakt: om de kiezer te laten stemmen volgens zijn ‘nationale’ reflex.

Het is uitkijken naar gemeenten als Bilzen, een traditioneel Vlaams-nationaal nest waar burgemeester Johan Sauwens van VU overstapte naar CD&V, en waar hij Europarlementslid Frieda Brepoels als uitdager krijgt die de Zuid-Limburgse stad wil terugclaimen voor ‘echte’ Vlaamsgezinden.

Maar helaas zijn er voorlopig alleen maar peilingen over centrumsteden, waar christen-democraten zwakker staan. Maar mogelijk dus ook de N-VA, wegens het overlappende profiel van beide electoraten. Het wordt alleszins spannend, want N-VA is overal in Vlaanderen wel zeer zichtbaar en prominent aanwezig met hun nationale campagne, en de CD&V-kandidaten lijken wat moeite te hebben om zich op de affiche een houding te geven met die merkwaardige accolade die de mediastrategen van hogerhand hen verplichten te gebruiken.

Wat wordt de grote verrassing van de gemeenteraadsverkiezingen?

Walter Pauli: De NVA. Daar draait het ditmaal om. Al de rest vloeit voort uit de score van de partij van Bart De Wever. En misschien hier of daar een zeer bekende burgemeester die onverwacht zijn sjerp kwijt is.

Zal de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen een impact hebben op de nationale politiek?

Walter Pauli: Ongetwijfeld. Als Bart De Wever zijn Antwerpse slag haalt, behoudt zijn partij het aura van onoverwinnelijkheid en staat hij in pole-positie voor het voor hem nog oneindig crucialere verkiezingsjaar 2014. Als N-VA de winnaar is, valt het af te wachten wie van de drie andere klassieke partijen het meest betaalt, en waar.

Groen kan weer in het bestuur van een paar grote steden raken, en PVDA-voorzitter Mertens kan zijn partij ook zonder nieuw boek te schrijven op de kaart houden als hij in de Antwerpse gemeenteraad raakt. De uitslag voor het VB zal duidelijk maken of Vlaanderen Vlaams genoeg is voor twee partijen die zich beroepen op het Vlaams-nationalisme en zich beiden situeren aan de rechterkant van het politieke spectrum.