‘Moslims als eeuwige fremdkörper in Europa?’

Terwijl alle ogen op Frankrijk zijn gericht, staat ook ons land voor een enorme uitdaging, vindt Fouad Gandoul. ‘Hoewel het leven van Ahmed-met-de-pet nauwelijks verschilt van dat van Jan Modaal, zit het wantrouwen nog altijd diep geworteld.’

De historische mars in Parijs zal het probleem van identiteit en het gebrek aan inclusie niet magisch doen verdwijnen. De miljoenen Fransen die de straten vulden, laafden zich aan een warm maar tijdelijk gevoel van eenheid. Tijdelijk, omdat ze de dag nadien opnieuw met de realiteit worden geconfronteerd. De sociale kloof is nog altijd even diep. De Franse president zal, na zijn geslaagde PR-examen, gewaagde en doordachte beleidsdaden moeten stellen om dat eenheidsgevoel een duurzaam karakter te geven.

In ons land is de uitdaging niet minder indrukwekkend. Decennia lang heeft het Vlaams Belang, met electoraal succes, gehamerd op het anders-zijn van dé moslim en het verondersteld onverzoenbaar karakter van Islam in een vrij doch christelijk Europa. De verschrompeling van de partij, waardoor een groot deel van haar electoraat naar N-VA verhuisde, neemt niet weg dat het wantrouwen nog steeds diepgeworteld zit. Zelfs in kringen waar je van hoopt dat ze een brede kijk op de maatschappij nastreven word je vaak teleurgesteld. Hoe anders kan je de cri du coeur van modeontwerpster Rachida Aziz en haar constante strijd tegen de framing van haar persoon als dé moslima begrijpen? Aziz klaagde in De Standaard van 13 januari dat ze door journalisten (zowel voor de de geschreven pers als onlangs nog voor ‘Reyers Laat’) wordt geframed als moslima en dus per definitie als spreekbuis moet optreden voor een hele groep waarvan de interne diversiteit in de media nauwelijks aan bod komt.

Inzoomen op zeloten

Net als in Frankrijk, Duitsland en Nederland groeit ook bij ons het gevoel dat Moslims de eeuwige fremdkörper zijn geworden in Europa. Vreemde entiteiten waarvan de morele code en waarden haaks zouden staan op die van een verlicht en seculier Europa en dus een permanent groeiend gevaar voor de veiligheid.

Niets is minder waar, maar probeer dat maar eens aan Jan Modaal uit te leggen met de constante instroom van gruwelijke beelden uit oorlogszones in het Midden-Oosten en Afrika op de achtergrond. Het is vaak moeilijk en frustrerend om constant te moeten opboksen tegen de clichés als je ook bij ons nog te maken krijgt met zeloten waar alle camera’s gewillig op inzoomen. Het leven van Ahmed-met-de-pet verschilt nauwelijks van dat van Jan Modaal. De aspiraties zijn dezelfde. Maar de grijze massa is niet sexy. Kiezen voor mediatieke overexposure van een extremistische minderheid gaat zo ten koste van een reeds gefragiliseerd sociaal weefsel.

Wereldvreemde uitspraken

De wereldvreemde uitspraken van de huidige voorzitter van de Moslimexecutieve tijdens een live gesprek op radio BEL-RTL helpen de moslimgemeenschap niet en vergroten ook alleen maar de reeds aanwezige kloof tussen de oude garde van de eerste generatie en de moslimjongeren. De man vindt net als de rechtse Franse journalist Eric Zemmour dat moslims zich moeten assimileren of opkrassen, en dat er geen racisme is in België.

De vertegenwoordiging van moslims is dan ook dringend toe aan verjonging en vernieuwing. Geef ons imams van eigen bodem, zoals een Khalid Benhaddou, die vlot Nederlands spreken en die de leefwereld van de jongeren in onze maatschappelijke context perfect begrijpen. In elk deradicaliseringsprogramma die naam waardig vormen zij een essentieel onderdeel van, en is de kans op slagen het grootst.

Om het tij te keren moeten daden volgen op politieke uitspraken. Drie departementen (m.n. onderwijs, tewerkstelling en welzijn) die nu geconfronteerd worden met indrukwekkende besparingsoperaties moeten het tij keren.

Samenwerking tussen scholen

Er moet snel werk gemaakt worden van de herziening van de eindtermen. De diversiteit moet aan bod komen in alle lessen die zich daartoe lenen. Nu is de tijd om een verplicht vak over burgerschap in te voeren voor alle leerlingen in het basis- en secundair onderwijs. Extra aandacht moet er ook gaan naar het ontwikkelen van een kritische geest. Daarbij moet jongeren ook aangeleerd worden hoe je van mening kan verschillen en hoe je met meningsverschillen moet omgaan. Scholen moeten niet alleen werk maken van diversiteit onder de leerlingen, maar ook in hun personeelsbestand. Scholen onderling zouden dan weer nauwer moeten samenwerken in de strijd tegen racisme en radicalisering.

Een tweede werkpunt is de toegang tot de arbeidsmarkt voor werkzoekenden met een migratieachtergrond. Het probleem is al lang bekend, maar tot nu toe is er nog maar weinig gebeurd om het op te lossen. Dit soort racisme draagt bij tot de verzuring die als trigger dient voor nogal wat geradicaliseerde jongeren.

Het radicaliseringsproces kan je een halt toe roepen en zelfs omkeren door in te zetten op doordachte strategieën op vlak van welzijnswerk, zoals politicoloog Bilal Benyaich in de 7^de dag zeer juist aangaf.

Barbaarsheid kan onderdrukt worden, maar niet uitgewist

Dat allemaal moet finaal resulteren in een verruimd identiteitsgevoel. Een nieuwe ‘Wij’. Een plek waar je als burger aanvaard wordt ongeacht geloof, geaardheid of politieke overtuiging. Want een beschaving kan barbaarsheid enkel onderdrukken, maar nooit uitwissen. Dus hoe geavanceerder een maatschappij, des te noodzakelijker het is dat haar leiders inzien dat ze feilbaar en kwetsbaar is. Uiteindelijk is het in het belang van ons allen, en in dat van toekomstige generaties in het bijzonder, dat we naar elkaar toe groeien in plaats van ons door menselijke oerinstincten uit elkaar te laten uiteen drijven. Meer dan ooit moeten we leren uit velen één te worden.