‘Moet de strijd tegen extreemrechts geweld in ons land wachten tot er een regering is?’

‘Er is een dreiging bijgekomen en die dreiging wordt onderschat. Moeten er eerst slachtoffers vallen voordat de regering ingrijpt?’, vraagt Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck zich af.

Extreemrechts geweld rukt op in Europa. De Belgische staat moet dat geweld op dezelfde manier bestrijden als de terreur van fundamentalistische moslims. Dat is de enig mogelijke conclusie voor wie de boodschap van de Belgische veiligheidsdiensten – en de Duitse, en de Britse – goed begrijpt. Deze week in Knack vindt u een verslag van de moeizame, armlastige strijd van onze diensten tegen de blanke, autochtoon-Europese extreemrechtse terreur. Zij maken melding van ‘verhoogde activiteit’ op de extreemrechtse flank en slaan alarm, met verwijzing naar aanslagen in Duitsland, Polen en het Verenigd Koninkrijk: ‘Er is geen reden te bedenken waarom het bij ons niet kan gebeuren.’

Een verschuiving van de middelen van de strijd tegen het jihadisme naar het gevecht met de nieuwe geweldhaarden is geen oplossing: het is zeker níét zo dat het moslimfundamentalisme met tak en wortel is uitgeroeid. Waakzaamheid blijft geboden. Maar er is een dreiging bijgekomen en die dreiging wordt onderschat. De polarisering in de samenleving, die volgens sommigen ongevaarlijk, overdreven of zelfs onbestaande is, leidt volgens onze veiligheidsdiensten tot meer risico’s voor de burgers. Moeten er eerst slachtoffers vallen voordat de regering ingrijpt? Of moeten we wachten tot er überhaupt een regering is?

Het is niet de eerste keer dat de binnenlandse veiligheidsdiensten aan de alarmbel trekken, maar de oproep is nu dwingender, onder meer vanwege wat er ondertussen in Duitsland is gebeurd. Eind vorig jaar waarschuwde de Staatsveiligheid van Jaak Raes al in een zeldzaam rapport voor extreemrechts, dat ook in België ‘springlevend’ zou zijn, zij het dan in een nieuwe verschijningsvorm: het ‘extreemrechts in maatpak’ van diverse Europese ‘identitaire bewegingen’. Volgens het rapport van de Staatsveiligheid roepen de leiders hun militanten op ‘om schietlessen te volgen en wapens te verwerven’. ‘Gewelddadig links-extremisme’ zou volgens hetzelfde rapport ‘beperkt’ blijven in dit land.

Afgelopen weekend hield de Duitse dominee Gernot Gerlach een wake voor de vermoorde Duitse CDU-politicus Walter Lübcke. Lübcke werd een paar weken geleden van dichtbij in het hoofd geschoten door neonazi Stephan E., die de moord heeft bekend. Naast de hoofdverdachte zijn ondertussen twee anderen opgepakt, de man die het moordwapen leverde en een tussenpersoon. Lübcke zou in het vizier van Stephan E. gekomen zijn toen hij zijn genereuze vluchtelingenbeleid op basis van christelijk-humanistische waarden verdedigde: ‘Wie niet akkoord gaat met deze waarden, die kan het land altijd verlaten,’ zei hij in 2015, ‘dat is het recht van elke Duitser’.

Het is duidelijke, harde taal, die vandaag weinig Vlaamse politici gebruiken. Ook niet wanneer ze voorstander zijn van een genereus vluchtelingenbeleid. En al helemaal niet bij de CD&V, de zusterpartij van de CDU, die nooit verder kwam dan wat schaapachtige opmerkinkjes na ranzige uitspraken van Theo Francken (N-VA). Dat is de man die de poort naar het Vlaams Belang de voorbije jaren altijd minstens op een kier heeft gehouden. Het Vlaams Belang is de partij die Dries Van Langenhove in de armen sloot, ook al beantwoordt hij schrikbarend goed aan het profiel van ‘extreemrechts in maatpak’, inclusief zowat dagelijkse haatberichten op Twitter, over het ‘structureel terrorisme’ van ‘kansenparels’.

In Duitsland telt de veiligheidsdienst maar liefst 12.700 extreemrechtse activisten ‘die op geweld zijn ingesteld’. In Londen lanceerde burgemeester Sadiq Kahn vorige week een groot offensief tegen radicalisering, opnieuw met een duidelijke focus op extreemrechts. ‘De opkomst van radicaalrechts in het Verenigd Koninkrijk en in de hele wereld is een bedreiging voor ons allemaal’, zei hij. De Britse politie onderstreept dat haatdelicten en radicaalrechtse activiteiten vaker voorkomen sinds het brexitreferendum in 2016. In datzelfde jaar werd Labour-parlementslid Jo Cox vermoord door Thomas Mair, die ‘Britain first’ riep tijdens de aanslag en connecties had met de Amerikaanse neonazigroepering National Alliance.

De moord op Walter Lübcke kreeg in de Vlaamse pers merkwaardig weinig aandacht. Dominee Gerlach zei zaterdag op de herdenking van de Duitse politicus dat hij er ‘met knikkende knieën’ stond. Ook enkele lokale politici gaven toe dat ze bang zijn, en dat ze niet zomaar hun gedacht meer zouden zeggen. Dat moet het moment zijn waarop de veiligheidsdiensten ingrijpen. Net zoals bij de strijd tegen het jihadisme moeten potentiële geweldplegers in het oog gehouden worden. Net zoals bij de moslimterreur moeten haatgroepen en hun lone wolves op internet van nabij gevolgd worden. En niet alleen in Duitsland of in Londen. Maar ook in Vlaanderen, vandaag.