Deze week kregen Femma, de Bond Beter Leefmilieu, de Klimaatzaak en de vakbonden het alweer hard te verduren. ‘Framing van een reus op lemen voeten’, zo schrijft Peter Mertens in deze bijdrage voor het schaduwparlement van Knack.be. ‘Ofwel ontbindt de beweging de regeringspolitiek, ofwel ontbindt de regering de samenleving.’
Onlangs hield vrouwenorganisatie Femma een vurig pleidooi voor de 30-uren-week met behoud van loon. ‘Als het spitsuur van het leven meer ontspannen verloopt, zullen we ook minder snel opgebrand zijn. Ons welzijnsniveau stijgt want we zullen minder gezondheidsklachten en meer tijdssoevereiniteit hebben. Mensen besteden tijdens kortere werkweken hun tijd ook efficiënter’, schreef de vrouwenorganisatie. In plaats van een intellectuele openheid voor de argumenten kreeg Femma meteen lik op stuk. ‘Waar een wil is om te veroordelen, zijn altijd bewijzen’ luidt een Aziatische zegswijze, maar in deze was het vonnis wel erg pover. Karel Van Eetvelt deed het voorstel gewoon af met de uitspraak: ‘het is te gek voor woorden.’
De woordvoerster van Femma was niet onder de indruk en reageerde inhoudelijk: ‘Welke kosten hebben we nu? Eén op de tien werknemers slikt antidepressiva. Twee op de drie Belgen heeft stress op het werk. Ziekte, burn-out, stress, dat zijn ook kosten voor de samenleving.’
Gelukkig was daar N-VA parlementslid Grete Remen om Van Eetvelt ter hulp te snellen. ‘Dit voorstel komt van een andere planeet’, zo bracht Remen aan. Maar ook daar wist Femma raad mee. Een andere planeet? Inderdaad, de planeet van de werkende klasse waar steeds meer mensen het moeilijk krijgen om de ratrace van deze 24-uren-economie te volgen. De planeet ook van de Duitse vakbond IG Metall die precies dezelfde eis stelt. Dan maar de laatste troef uitspelen. ‘Het is niet realistisch en onbetaalbaar’, zo grijnsde de N-VA-politica op de Zevende Dag. Maar ook met die schoppenaas werden de vrouwen van Femma allerminst uit hun sokken geblazen. Het antwoord klonk helder: ‘Het is een kwestie van keuzes maken. Denk maar de dure keuze voor nieuwe straaljagers. Wij gaan in tegen dat verhaal dat er geen alternatieven bestaan.’
Wie zijn hoofd boven het maaiveld uitsteekt, riskeert tegenwoordig alles
Dat debat, en vooral de gemakzucht waarmee men het wil vermijden, is typerend voor de politieke situatie vandaag. Wie zijn of haar hoofd boven het maaiveld uitsteekt, riskeert tegenwoordig alles. Vernieuwende voorstellen worden door deze regering onmiddellijk neergesabeld met de oneliner-zeis: ’te gek voor woorden’ en ‘van een andere planeet’.
Dat mochten ook de jongens en meisjes van de Bond Beter Leefmilieu meemaken toen ze begin deze week samen met Kom op tegen Kanker en het Netwerk Duurzame Mobiliteit een petitie lanceerden tegen de verloning via salariswagens. In een onbewaakt moment liet de minister van Financiën de deur op een kier staan, maar hij werd prompt tot de orde geroepen door de burgemeester van Antwerpen. Die smeet de poort met veel lawaai weer dicht. ‘Ik heb weinig behoefte aan al die debatten. Er moet worden bestuurd vanuit het regeerakkoord en dit staat er niet in’, vertelde Bart De Wever.
Men kon het proeven: de tastbare angst voor datgene wat niet helemaal onder controle is. Dan gaat de duim omlaag en wordt een creatief voorstel met één handgebaar tot onbestaande bestempeld. De eigenaar van die duim is niet eens lid van de regering, maar is naar eigen zeggen iemand ‘die weinig behoefte aan al die debatten’ heeft. En alles wat niet in het regeerakkoord staat wordt beschouwd als de ultieme motie van wantrouwen, zeker als een fris idee geboren wordt in de buik van de samenleving en niet ontgonnen is bij de bevriende toplaag van Voka en VBO.
‘Veeg voor eigen deur’
Daags nadien, woensdag, was het de beurt aan bekendere landgenoten, die via vzw Klimaatzaak een ingebrekestelling uitsturen naar de Belgische overheden omdat die onvoldoende ondernemen tegen de opwarming van de aarde. ‘Sinds 2008 hebben we filmpjes gemaakt, gedanst en gezongen voor het klimaat. Dat waren allemaal zeer open acties, met open hand naar de politiek. Maar die bleven onbeantwoord’, zo vertelde Nic Balthazar in Terzake. En dus werd een Klimaatzaak ingespannen.
Het initiatief sproot voort uit het boek ‘Revolutie Met Recht’ van de Nederlandse advocaat Roger Cox. Cox stelt dat de rechterlijke macht moet ingrijpen omdat de politieke overheden er niet in slagen om de klimaatopwarming echt aan te pakken. Maar ook nu reageerde de politieke overheid defensief en verbitterd. De bal werd meteen teruggespeeld. ‘Ik durf schuldig te pleiten, de klimaat-BV’s ook?’, aldus minister Schauvliege.
Zonder het te beseffen gaf de minister zelf aan waarom de Klimaatzaak is ingespannen. Want de centrale vraag van de Klimaatzaak is dat er meer gebeurt dan voor eigen deur vegen, met name dat de bevoegde overheden eindelijk structurele en ambitieuze maatregelen nemen om de uitstoot drastisch te beperken. Met de woorden van Roger Cox: ‘Natuurlijk moet de burger een inspanning doen. Maar het is een vals argument want het suggereert dat individuele burgers een energietransformatie kunnen verwezenlijken en dat is niet zo. Nationale energie-infrastructuren worden altijd via de leidende rol van overheden gecreëerd, dat is wereldwijd zo.’
Uit het niet zo hoogstaande debat in het Vlaams Parlement mocht blijken dat die boodschap alvast niet werd begrepen.
Charles Michel: stil in de Kamer, praatgraag bij Voka
Donderdag was het in de Kamer de beurt aan de parlementsleden uit de oppositie. PVDA-volksvertegenwoordiger Raoul Hedebouw en een aantal parlementsleden van Groen, Ecolo en PS wilden de premier bevragen over de verklaringen van diens vicepremier Jan Jambon in de franstalige pers waarin hij zijn rol in de extreemrechtse Vlaams Nationale Debatclub, ten onrechte zo bleek, had ontkend. Hier klonk niet ‘veeg voor eigen deur’, ’te gek voor woorden’ of ‘van een andere planeet’. Neen, hier klonk gewoon niets meer.
De premier weigerde de vragen te beantwoorden, en daarop verliet bijna de voltallige oppositie het parlement. Diezelfde premier was ’s avonds wel spreekvaardig genoeg om het congres van Voka op te luisteren, waar hij ook gezelschap kreeg van zijn schaduwpremier. ‘Michel en De Wever speelden een thuismatch op het Voka-congres’, schreef een grote krant nadien. Thuis bij Voka zette De Wever meteen de Calimero-schelp op, om vervolgens met de grove borstel uit te halen naar vakbonden, middenveld en media.
Dat een kleinere partij die ‘iedereen-is-tegen-mij’-mentaliteit uitdraagt, tot daar aan toe, maar bij een partij die op alle niveaus aan de macht is en die in zowat alle media volledig oververtegenwoordigd is, wordt die houding stilaan wel wat pathetisch. Toegegeven, het is een geniale framing om elk alternatief de kop in te drukken, en vervolgens te vertellen dat er geen alternatief bestaat. Maar achter die framing staat een reus op lemen voeten, die angstig toekijkt hoe de sociale beweging zich ontwikkelt.
Hard tegen hart
Want ontwikkelen doet ze, de brede sociale en ecologische beweging, ondanks alle pogingen om dat te verhinderen. Er werd getracht om de maandagstakingen af te doen als onbeduidende acties, maar daarvoor zijn de acties te breed, in alle provincies. Er werd politieke spitstechnologie toegepast om het gemeenschappelijk vakbondsfront uit elkaar te spelen, maar dat lukte niet. Die gemeenschappelijke vakbondshouding is een bijzonder sterk punt van de beweging, een troef die zelfs tijdens de grote staking van ’60 – ’61 niet bestond. Men heeft geprobeerd om de twee sterkste locomotieven van de beweging, het spoorwegpersoneel en de havenarbeiders, te isoleren. Dat is uiteraard niet zonder inzet, omdat precies het spoor en de havens cruciale punten van onze moderne economie zijn.
Thatcher is er in de jaren ’80 van vorige eeuw wel in gelukt om achtereenvolgens de mijnwerkers, de dokwerkers uit Liverpool en de spoorwegarbeiders hun nek te laten breken. Elk apart, zonder interprofessionele steun. Dat is vandaag wel anders in een brede interprofessionele sociale actie, waarin de sterke sectoren de minder sterke sectoren op sleeptouw nemen, en dat is een gigantische troef in de beweging. Er werd in bepaalde regeringskringen ook gehoopt op communautaire verschillen in de sociale beweging, maar ook dat is niet gelukt.
En tot slot zijn er de niet aflatende pogingen om de brede bevolking op te zetten tegen de staking en de diverse sociale acties. Het tegendeel voltrekt zich. Hoe meer de actieve burgers, sociale organisaties en vakbonden worden gestigmatiseerd, hoe breder de beweging lijkt te worden. Burgeriniatieven zoals Hart boven Hard groeien als kool, klimaatacties zoals de Klimaatzaak dragen bij tot het debat, en ook bij de zelfstandige middenklasse gaan steeds meer stemmen op die de regeringspolitiek bevragen. Deze regering weet dat de algemene werkstaking op maandag 15 december breed gedragen zal worden, en dat is precies de reden waarom er zo arrogant wordt opgetreden. Hard tegen hart, zo gaat het.
Energie bijtanken in de winterpauze
De forcing om de asociale maatregelen in de kerstvakantie via programmawetten door te duwen zal die dynamiek niet stoppen. Als de regering potdoof blijft voor zoveel verzuchtingen, zal de korte winterpauze slechts gebruikt worden om energie bij te tanken en de beweging verder te verbreden. Tot de regering haar plannen intrekt en ernstig wil luisteren naar de stemmen uit de samenleving.
Als deze regering het hard wil spelen blijven slechts twee keuzes over. Ofwel ontbindt de beweging de regeringspolitiek, en wordt de druk zo groot dat er van onderuit een andere politieke koers wordt opgelegd. Ofwel ontbindt de regering de samenleving, dan breekt ze de ruggengraat van de vakbonden, en dan maakt ze elke sociale en ecologische onderstroom monddood. Dan verkiest de regering zelf een ander soort samenleving, een Thatcheriaanse versie zonder inspraak en met een enorme polarisatie tussen arm en rijk. Dat is het wat Bertolt Brecht ooit noteerde: ‘Ware es da Nicht doch einfacher, die Regierung Löste das Volk auf und Wählte ein anderes?‘ De inzet is groot. Laten we hopen dat de eerste optie het wint.
Het Schaduwparlement van Knack.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier