‘Minister De Block, er is wél een alternatief voor uw beleid’

Dirk Van Duppen, huisarts bij Geneeskunde voor het Volk en gezondheidsspecialist voor de PVDA, neemt de argumentatie achter enkele recente beslissingen van minister van Volksgezondheid De Block over de prijs van geneesmiddelen onder de loep. ‘

De prijs van antibiotica en maagzuurremmers zal volgend jaar verdubbelen tot verdrievoudigen. Sommige neussprays stijgen met 300 procent in prijs.

Vorig jaar namen meer dan twee miljoen Belgen antibiotica, 1,7 miljoen maagzuurremmers en één miljoen landgenoten gebruikten neussprays met corticosteroïden.

Deze maatregelen zijn een onderdeel van de 900 miljoen euro die minister De Block wil besparen in de gezondheidszorg. De precieze datum waarop de maatregelen in voege treden moet nog gepubliceerd worden in het staatsblad.

De minister beweert steevast dat ze wil ‘besparen zonder dat de patiënt het voelt’. Maar haar maatregelen op vlak van geneesmiddelen zijn niets minder dan bezuinigingen louter op kap van diezelfde patiënt. Ze beweert dat haar beleid stoelt op de evidence based medicine (geneeskundig handelen gebaseerd op klinische bewijzen). Maar haar maatregelen zijn medisch onverantwoord en gaan in tegen de evidence based guidelines (de wetenschappelijke richtlijnen).

In de laatste peiling van de Franstalige openbare omroep RTBF en de krant La Libre Belgique was de meest opvallende daler minister Maggie De Block. Lange tijd was ze onbetwistbaar de meest populaire politica in de drie gewesten. Maar nu is ze op korte tijd van de troon gevallen. De besparingen en valse alibi’s waarmee ze die wil doorvoeren doen haar populariteit geen goed. De vraag stelt zich of deze forse prijsverhogingen zullen culmineren in haar Turteltaks.

‘Overgebruik van antibiotica’

Het klopt helemaal niet dat als je de prijs van een geneesmiddel verhoogt het verbruik zal dalen en de situatie in Nederland illustreert dat. In Nederland moet de patiënt helemaal geen remgeld betalen op antibiotica en kosten ze bovendien dankzij de toepassing van het kiwimodel maar één vierde van de prijs in België.

Toch ligt het gebruik daar stukken lager dan in ons land. Het is tenslotte de arts die geneesmiddelen voorschrijft. Meer dan naar de patiënt te kijken, moet irrationeel voorschrijfgedrag aangepakt worden.

Voorlichtingscampagnes gericht op artsen hebben in het verleden al het voorschrijven van antibiotica doen dalen. Antibiotica voor de patiënt duurder maken, komt neer op besparen op kap van de patiënten. Verder zullen vooral de meest kwetsbare patiënten dan een behandeling uitstellen. Een bronchitis bij hen wordt dan een longontsteking. Dat gaat niet alleen de ziekteverzekering meer kosten, maar bezorgt ook de patiënt veel leed.

Om de antibiotica voor de patiënt duurder te maken gaat de minister deze geneesmiddelen veranderen van terugbetalingscategorie B naar categorie C.

Met deze maatregel stelt de minister een belangrijk precedent waar ze later nog veel naar kan teruggrijpen om de terugbetaling van noodzakelijke geneesmiddelen terug te schroeven.

De filosofie waarmee de verschillende terugbetalingscategorieën werden ingevoerd was namelijk dat de terugbetaling hoger is naarmate het geneesmiddel medisch noodzakelijker is.

Door nu voor – in bepaalde gevallen – noodzakelijke geneesmiddelen als antibiotica minder terug te betalen zet ze de poort open om fors te gaan bezuinigen op andere groepen van medisch noodzakelijke geneesmiddelen.

In feite doet ze dat nu al door vanaf 1 april 2017 de maagzuurremmers die dienen ter voorkoming van maagzweren, bloedingen en perforaties als ‘comfortgeneesmiddelen’ te gaan terugbetalen.

Maagzuurremmers zijn geen snoepjes

De Block behandelt maagzuurremmers zo alsof het snoepjes zijn. Nochtans zijn er ook voor maagzuurremmers veel gevallen waarbij het gebruik medisch heel verantwoord is. Wanneer je ernstige reflux – terugstroom van maagzuur in de slokdarm – niet behandelt, kan dat leiden tot zweren in de slokdarm, bloedingen of pre-kanker letsels. Wanneer je een maagzweer niet behandelt kan dat leiden tot bloeding of perforatie.

Ook zeggen alle evidence based guidelines dat je maagzuurremmers chronisch moet toedienen als maagprotectie bij patiënten die ontstekingsremmers moeten gebruiken (zoals reumatoïde patiënten), die corticosteroïden moeten gebruiken (reuma, systeemziekten, longaandoeningen en kankerpatiënten) of die bloedverdunners moeten gebruiken vanaf een bepaalde leeftijd.

Antibiotica en maagzuurremmers verhuizen van terugbetalingscategorie B naar C is medisch onverantwoord en maakt noodzakelijke geneesmiddelen onbetaalbaar voor vele patiënten.

De meest voorkomende reden vandaag voor het gebruik van antibiotica en maagzuurremmers, dan nog in combinatie, is de uitroeiing van een maagbacterie genaamd Helicobacter Pylori. Daarvoor moet je eerst zeven dagen lang twee verschillende antibiotica combineren in hoge dosis, samen met een maagzuurremmer. Daarna dien je nog een achttal weken de maagzuurremmer verder innemen. Als je deze microbe niet uitroeit, verhoog je ernstig het risico op maagzweren en ook op maagkanker.

‘Overgebruik van verslavende neussprays’

Oorspronkelijk wilde de minister alle neussprays met corticosteroïden voorschriftvrij maken. Het argument luidde dat er nu sprake is van overconsumptie van ontzwellende neussprays (zoals Otrivine of Nesivine) die je zonder voorschrift kan krijgen voor een verkoudheid of sinusitis. Die ontzwellers kunnen verslavend werken door hun zogenaamd rebound effect, wanneer je ze na meer dan één week gebruik stopt, kan de zwelling van je neusslijmvlies namelijk des te heviger terugkeren. Daardoor heeft de patiënt de neiging terug naar deze sprays te grijpen waarna er een vicieuze cirkel volgt. Door de neussprays met corticosteroïden ook voorschriftvrij te maken – aldus de minister – zullen de patiënten ook deze minder verslavende sprays kunnen kiezen.

Maar de minister vergeet dat eens een geneesmiddel niet meer voorschriftplichtig is, de farmaceutische industrie reclame mag maken gericht aan de gebruiker. Zoals nu dus ook gebeurt met de reclamespotjes op televisie voor ontzwellende neussprays bij verkoudheden.

En laat nu net reclame één van de belangrijkste redenen voor de overconsumptie van deze geneesmiddelen zijn. Het is namelijk bewezen dat direct to consumer advertising de krachtigste vorm van reclame is. De maatregel van de minister zal nauwelijks het gebruik van de ontzwellers terugdrijven, maar zeker het overgebruik van de vrij verkrijgbare neussprays met corticosteroïden stimuleren.

Maar al snel volgde deze persmededeling: ‘Op basis van getuigenissen van patiënten heb ik met de RIZIV-administratie nagegaan of we in sommige gevallen toch terugbetaling van nasale corticoïden kunnen behouden. Een klein aantal patiënten blijkt deze sprays chronisch te moeten gebruiken. Om deze patiënten tegemoet te komen, heb ik samen met de RIZIV-administratie een oplossing uitgewerkt: de neussprays krijgen een dubbel statuut en zullen zowel met als zonder voorschrift verkrijgbaar zijn.’ Het persbericht voegt toe: ‘De neussprays met corticosteroïden zullen verplaatst worden van categorie B naar Cx zodat het remgeld iets hoger zal liggen. De patiënt blijft wel beschermd door de maximumfactuur.’

Hier worden een aantal fouten gemaakt. Vooreerst betekent een terugbetaling in categorie Cx slechts een terugbetaling van amper vijftien procent van de publieksprijs. De patiënt betaalt bijgevolg nog steeds vijfentachtig procent uit eigen zak.

Deze neussprays kosten nu tussen de tien à vijftien euro per flesje. Nu betaalt de patiënt twee à vier euro remgeld. In categorie Cx betaalt de patiënt acht à dertien euro, dat is ruim een verdrievoudiging.

Ten tweede hebben de patiënten met een verhoogde tegemoetkoming in categorie B geen verhoogde terugbetaling meer in categorie Cx. Voor hen gaat het remgeld bijgevolg maal acht. Ten derde komen geneesmiddelen in categorie Cx helemaal niet in aanmerking voor de maximumfactuur. Het is onbegrijpelijk dat de minister zoiets kan beweren.

‘Er is geen alternatief voor ons beleid’

Deze uitspraak deed de minister in De Tijd (26 november 2016), maar er is wel een alternatief. In Nederland wordt door de zorgverzekeraars een vorm van aanbesteding, ook gekend als het kiwimodel, toegepast waardoor de te hoge prijzen voor bepaalde producten worden geoptimaliseerd.

Voor exact hetzelfde geneesmiddel, dosis en verpakkingsgrootte kost de maagzuurremmer pantoprazole bij ons voor de apotheker 23 euro en in Nederland 2 euro, omeprazole kost bij ons 31 euro tegenover 2 euro in Nederland.

De neusspray met corticosteroïden Flixonase kost bij ons voor de apotheker 10 euro en in Nederland 2 euro.

Al tien jaar ijveren wij met PVDA voor dit kiwimodel. In Nederland, Duitsland en nu ook Zweden wordt dit voor alle producten uit patent toegepast. We hebben berekend dat als de minister het zou toepassen op één antibioticum zoals augmentin ze meer zou besparen dan wat ze nu wil bezuinigen op de hele groep van antibiotica door de patiënt meer te doen betalen.

Als we de Nederlandse prijzen voor pantoprazole en omeprazole zouden toepassen op de Belgische verkoopsvolumes, besparen het RIZIV en de patiënt op die twee geneesmiddelen door het optimaliseren van de prijzen gevraagd door de farmaceutische industrie respectievelijk 51,9 en 28,2 miljoen euro. Minister De Block, er is wel degelijk een alternatief.