Als het van de Vlaamse onderhandelaars afhangt, wordt de renovatieplicht binnenkort versoepeld. Sinds vorig jaar is die renovatieplicht gekoppeld aan de energieprestatie-certificaatscore of EPC-score, die bepaalt hoe energiezuinig een woning is. Wie nu een woning koopt met een energielabel E of F moet die binnen de vijf jaar minstens renoveren tot het label D. Daarna worden de eisen gaandeweg strenger. Tegen 2050 zouden alle woningen label A moeten halen. De renovatieplicht is bedoeld om de klimaatdoelstellingen van de Vlaamse overheid te ondersteunen.
Maar de onderhandelaars van de nieuwe Vlaamse regering willen de renovatieplicht nu versoepelen. De nota zou in een uitzondering voorzien voor wie fossielvrij verwarmt. Voor die eigenaars zou een label C volstaan.
‘De EPC-score uitdrukken in één cijfer is problematisch.’
‘Dat is een grove versoepeling’, zegt energiespecialist Ruben Baetens, die aan de KU Leuven het Instituut voor Energie & Maatschappij leidt. ‘Een woning met EPC-label E kan louter door de installatie van zonnepanelen en de plaatsing van een warmtepomp een label C behalen. In de praktijk kan die versoepeling dus betekenen dat je plots niet meer hoeft te isoleren, en dat is absurd. Tot voor kort werd altijd aangeraden om eerst te isoleren en om dan pas de installatie aan te pakken. Dat wordt nu kennelijk volledig omgedraaid.’
Op wie zal die versoepeling vooral een effect hebben?
Ruben Baetens: Vooral op mensen die hun woning willen verkopen. De waarde van een woning hangt af van de renovatieverplichting. Woningen met renovatieverplichting zijn relatief minder waard, omdat daar voor de koper nog grote kosten aan te pas komen. Als de versoepelde renovatieverplichting erdoor komt, zullen verkopers overwegen of ze nog snel zonnepanelen leggen of een warmtepomp plaatsen om toch tot een label C te komen. Zij kunnen hun pand dan te koop zetten met de belofte dat er geen renovatieverplichting is. Maar als die woning niet geïsoleerd is, zit je in een totaal onwenselijke situatie. De investering mag dan wel goedkoper zijn, de woning blijft duur om te verwarmen omdat ze niet geïsoleerd is. Volgens mij schuilt daarin het grote gevaar: dat er een hoop niet-geïsoleerde woningen komen die op papier toch relatief energiezuinig zijn.
U vindt nu al dat de EPC-score niet echt geschikt is om duurzaam bouwen efficiënt te promoten?
Baetens: De manier waarop de EPC-score berekend wordt, vinden we in de sector stilaan problematisch. Er wordt één cijfer berekend dat de totale performantie van de woning bepaalt, wat het moeilijk maakt om duurzaam bouwen efficiënt te promoten. Door slechts één cijfer te gebruiken, wordt alles op een hoop gegooid: of je goed isoleert, of je duurzaam verwarmt, of je zonnepanelen hebt – terwijl die drie dingen weinig met elkaar te maken hebben. Idealiter zouden we er verschillende indicatoren van maken, zoals we al in de instrumenten voor nieuwbouw en ingrijpende renovaties doen. De EPC-score is nooit een instrument geweest dat als doelstelling moest fungeren.
‘We moeten ook heffingen op energie onder de loep nemen.’
Hoe zorgen we ervoor dat iedereen mee kan om de klimaatdoelstellingen te halen, ook via het EPC?
Baetens: Dat is een moeilijke zaak, omdat het een zuiver financiële kwestie is. De aanpassingen die nodig zijn voor het klimaat vergen dure investeringen en zijn met de huidige energieheffingen vaak niet rendabel. Idealiter zouden slechte woningen wat goedkoper worden, zodat de renovatie die er dan nog bovenop komt betaalbaar wordt. Maar dat lukt alleen als we het aanbod aan woningen sterk verhogen en dus meer gaan bouwen.
Bovendien maken warmtepompen gebruik van elektriciteit, en wordt elektriciteit vandaag bijzonder zwaar belast. Als we de shift willen maken, moeten die heffingen op energie ook onder de loep genomen worden in de regeerakkoorden.
Hebt u een boodschap voor de onderhandelaars?
Baetens: Een regeringsonderhandeling lijkt mij niet de ideale context om een nieuw einddoel – en daarmee bedoel ik een EPC-label – te bepalen. Op die manier krijgen we telkens weer nieuwe doelstellingen en nieuwe boodschappen, waarin de burger zijn weg niet meer vindt. Een traject van een jaar waarbij ook experts en de sector betrokken worden, lijkt me veel zinvoller.
