Wijn verliest kleur door klimaatverandering

Klimaatverandering tast niet alleen de kwaliteit van de druiven aan, maar ook de kleur en de smaak van de wijn.

Paarse knoflook die bleker wordt en wijn die van kleur en smaak verandert. Het zijn twee gevolgen van de klimaatverandering voor deze twee belangrijke Argentijnse exportproducten, als de opwarming van de aarde niet wordt tegengegaan.

In de provincie Mendoza, bakermat van de meest karakteristieke Argentijnse wijn Malbec, maken mensen zich zorgen over de invloed van de klimaatverandering op de kwaliteit van de druiven. En een temperatuurstijging heeft niet alleen invloed op de druiventeelt, maar maakt ook de paarse kleur van de Argentijnse knoflook doffer, zegt Mónica Guiñazú, horticultuur-expert aan de Nationale Universiteit van Cuyo (UNCuyo).

UNCuyo organiseerde afgelopen maand samen met het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) een expositie hierover tijdens het VN-Klimaatveranderingsforum in Mendoza.

Los van de gastronomische aspecten die spelen als een product van karakter verandert, is een groot deel van de Argentijnse provincie afhankelijk van gewassen als de malbec-druiven. Wijnproductie is goed voor 6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in de regio.

Verouderingskracht

“Malbec is de belangrijkste druivenvariant. Daarom hebben we deze druif als onderwerp van een studie gekozen”, zegt Emiliano Malovini, die onderzoek deed naar de gevolgen van de klimaatverandering voor de malbec-druiven. Daarnaast komt ongeveer 90 procent van de Argentijnse knoflook uit de provincie Mendoza.

Malovini constateerde dat een stijging van de temperatuur invloed heeft op de kwaliteit van de druiven. “Dat effect hebben we in het verleden al gezien in zeer warme jaren.” De eerste onderzoeksresultaten wijzen op een kleine kwaliteitsafname, en dan vooral in de kleur van de wijn, legt Malovini uit. Dat heeft te maken met anthocyanen, natuurlijke kleurstoffen die de kleur van de wijn bepalen. “Dit is erg belangrijk, want voor kwaliteitswijnen voor export worden eisen gesteld aan de kleur.”

Tegelijkertijd geven polyfenolen in wijn verouderingskracht aan het product, zodat het twee tot drie jaar kan blijven liggen, voegt hij eraan toe. Andere veranderingen die geconstateerd werden, zijn een hoger alcoholgehalte en verminderde zuurheid.

Paarse knoflook

Niet alleen de wijnsector heeft te maken met de klimaatverandering, ook de knoflookproducenten in Mendoza zien de gevolgen. Argentinië is de op twee na grootste knoflookexporteur ter wereld, na China en Spanje. De helft van alle Argentijnse export bestaat uit landbouwproducten.

De onderzoekers constateerden dat de groeiperiode van knoflook tot tien dagen korter kan worden door de klimaatverandering. Dat kan positief zijn, zegt Guiñazú, omdat het product zo eerder op de markt kan komen. Het slechte nieuws is echter dat door een temperatuurstijging van 5 graden Celsius – en een stijging van de bodemtemperatuur met 1,5 graden – de paarse kleur van de knoflook vervaagt. “In Argentinië maakt dat niet uit. Maar in de Europese Unie wordt daar veel waarde aan gehecht en worden we daarop afgerekend”, zegt hij.

Volgens schattingen uit de industrie zelf, is de knoflookproductie goed voor 10.000 directe en 7500 indirecte banen. De sector is belangrijk voor de economie in het middenwesten van Argentinië, met name in Mendoza en de aangrenzende provincie San Juan.

Uitstoot broeikasgassen

Een hogere temperatuur leidt ertoe dat er minder smeltwater van sneeuw uit de bergen komt, wat een proces van verwoestijning in Mendoza kan aanzwengelen. Ook zijn daardoor meer en ernstiger klimaatgebeurtenissen te verwachten, zoals droogte of hagel. Daniel Tomasini, coördinator milieu en duurzame ontwikkeling bij de UNDP, zegt dat deze ontwikkelingen niet alleen de regionale voedselzekerheid bedreigen, maar ook gevolgen kunnen hebben voor het gehele land en de export.

Wijnboeren in de regio hebben op advies van experts en met subsidies van de overheid, hun water- en energieverbruik al flink verminderd, in een reactie op de veranderende omstandigheden. Zo werd onder meer het proces voor de reiniging van de vaten waarin druiven worden vervoerd, aangepast.

Deskundigen verwachten dat Mendoza relatief hard getroffen zal worden door de klimaatverandering, terwijl de regio daar zelf nauwelijks aan bijdraagt. Argentinië is in Latijns-Amerika de op twee na grootste uitstoter van broeikasgassen en staat wereldwijd op de 22ste plaats, volgens het World Resources Institute (WRI). Het land is goed voor 0,88 procent van de wereldwijde uitstoot.

In de nationale klimaatdoelstelling heeft Argentinië beloofd de uitstoot van broeikasgassen met 15 procent terug te brengen voor 2030. Met internationale steun is het volgens het land mogelijk die uitstoot met 30 procent terug te dringen. De belofte, die door plaatselijke en internationale milieuactivisten als onvoldoende wordt gezien, is onderdeel van het nieuwe klimaatverdrag waarover in december in Parijs overeenstemming moet worden bereikt. Voor het verdrag hebben landen hun nationale doelstellingen (INDC’s) ingeleverd.

Het Argentijnse standpunt is dat de uitstoot niet wordt gereduceerd als dat problemen oplevert voor de bevolking of de nationale ontwikkeling. Bij de gestelde doelen is er wel rekening mee gehouden, zegt Juan Pablo Vismara, adjunct-directeur voor de Stimulering van Duurzame Ontwikkeling bij de overheid.