Wandelen in wolvengebied: do’s & dont’s

Nu het Limburgse wolvenkoppel August en Noëlla zich met succes voortgeplant heeft, kunnen we stellen dat de wolf definitief een plekje gevonden heeft in ons land. We zullen dus moeten leren samenleven met deze prachtige diersoort, die een ongerept stukje natuur met ons deelt.

Nu het Limburgse wolvenkoppel August en Noëlla zich met succes voortgeplant heeft, kunnen we stellen dat de wolf definitief een plekje gevonden heeft in ons land. We zullen dus moeten leren samenleven met deze prachtige diersoort, die een ongerept stukje natuur met ons deelt. Wees gerust: het is nog altijd veilig om op stap te gaan in het Limburgse Bosland. Om Belgiës grootste roofdier de nodige rust te gunnen (en we geven toe: ook voor jouw gemoedsrust), kan je hier nalezen hoe je je best (niet) gedraagt in wolvengebied.

Wat verstaan we onder wolvengebied?

Er werden de voorbije maanden wel vaker wolven gesignaleerd in ons land, maar met ‘wolvengebied’ bedoelen we de vaste woonplek van een of meerdere wolven. Begin 2018 vestigde wolvin Naya zich in het Limburgse Bosland en later dat jaar kreeg zij het gezelschap van wolf August. Aan dat sprookje kwam helaas geen mooi einde voor Naya en haar kroost, maar August wachtte geduldig op een nieuwe wolvin. Eind 2019 kwam Noëlla in the picture. Zij slaagde er wel in om een familie of roedel te stichten met August. Samen met hun vier welpen wonen ze nu permanent in het uitgestrekte natuurgebied.

In 2018 werden er ook voor het eerst beelden gemaakt van een wolf in Wallonië: Akéla. Ondertussen weten we met zekerheid dat hij z’n vaste stek gevonden heeft in de Hoge Venen. Het is zelfs goed mogelijk dat een vrouwtje zich bij hem gevoegd heeft om zich voort te planten, maar echte bewijzen zijn er nog niet. In mei 2019 werd gemeld dat een mannelijke wolf zich vestigde in Ébly (provincie Luxemburg), maar sinds juli van hetzelfde jaar is hij er niet meer gespot.

De overige wolven die in ons land gemeld worden, zijn waarschijnlijk stuk voor stuk jonge exemplaren op zoek naar een eigen territorium. Ze kunnen tientallen kilometers per dag afleggen en hebben dus (nog) geen vaste woonplaats. Af en toe doorkruisen ze woongebied, maar het is moeilijk te voorspellen waar ze zich precies bevinden. Plaatsen waar zwervende wolven gezien worden, behoren niet tot het ‘wolvengebied’.

Kan je veilig wandelen in wolvengebied?

Het korte antwoord is: ja, dat kan. Wolven zijn schuwe dieren die contact met mensen vermijden. Al lang voordat jij nog maar iets in de gaten hebt, hebben ze jou al gehoord én geroken. Zonder lawaai te maken informeren ze de rest van de roedel en maken ze zich uit de voeten.

Door het verhaal van Roodkapje leeft bij veel mensen nog steeds de illusie dat wolven ook mensen als lekker hapje beschouwen, maar die fabel is volledig ontsproten aan de fantasie van de gebroeders Grimm. De wolf in het sprookje kan trouwens ook praten, maar niemand die durft beweren dat onze wolven dat ook doen.

Hou je aan de regels

Boswachter Eddy Ulenaers roept op om gewoon te blijven wandelen in Bosland: ‘Er is geen enkele reden om het gebied te mijden, ook niet nu er 6 wolven rondlopen. Natuurlijk vragen we met aandrang om de regels te volgen, die trouwens in de meeste natuurgebieden gelden: kom overdag wandelen, blijf op de paden en hou je hond aan de leiband. Op die manier verstoor je de wolven het minst, want het zijn nachtdieren die overdag rust opzoeken.’

Dat je je hond best aangelijnd houdt, is trouwens ook een kwestie van veiligheid. Omdat honden en wolven verre familie zijn, spreken ze grotendeels dezelfde taal. Maar onze huishonden zijn niet altijd even goed in die ‘hondentaal’, omdat ze er niet meer uitzien als een wolf. Hun staart is gekruld, er hangt haar voor hun ogen, ze hebben een platte snuit of hangende oren … Allemaal uiterlijke kenmerken die de wolf moeilijk kan interpreteren.

Bovendien zal een wolf zijn territorium verdedigen als een hond te dicht bij zijn welpen komt. Dat doet hij in eerste instantie met een duidelijke waarschuwing – kwestie van geen overbodige energie te verspillen. Maar als je hond daar geen gevolg aan geeft en bijvoorbeeld wil ‘spelen’, kan de wolf wel eens overschakelen op andere strategieën. Daarnaast lopen kleine hondenrassen het risico om door de wolf als prooi gezien te worden, wanneer ze het op een rennen zetten. Door je hond aan te lijnen, voorkom je een confrontatie met onzeker afloop. Jouw aanwezigheid is voldoende om de wolf uit de buurt te houden.

Kinderen schrikken wolven af

Een vaak gehoorde bezorgdheid is dat kinderen wolven uit hun kot zouden lokken. Over die mythe is Eddy Ulenaers stellig: “Kinderen zijn absoluut niet in gevaar door de aanwezigheid van de wolf. Ze maken over het algemeen veel lawaai en jagen het roofdier zo eerder weg dan het aan te trekken. Je kind kan trouwens niet veiliger zitten dan op kamp: de drukte, het lawaai, de bedrijvigheid van een heleboel mensen bij elkaar … geen wolf die zich daar durft vertonen!”

Oog in oog met een wolf – wat nu?

Eerst en vooral: geniet met volle teugen, want de kans op zo’n unieke ontmoeting is erg klein. Het heeft ook geen zin om de wolf op te zoeken, je kan alleen maar stiekem hopen dat je pad toevallig dat van een wolf kruist. Zet het niet op een lopen, maar wandel rustig achteruit. Komt de wolf dichterbij dan je lief is, maak jezelf dan groot en maak trage, grote bewegingen met je armen. Jaag het dier eventueel weg met je stem.

Probeer in geen geval de wolf te lokken met voedsel. Het kan zijn instinctieve afkeer van mensen teniet doen omdat hij ons gaat associëren met de aanwezigheid van eten. Zeker jonge wolven kunnen zo ‘gewend’ raken aan mensen in hun buurt. Ze worden minder schuw en durven zich dichter bij mensen begeven, op zoek naar voedsel.

Het is misschien onnodig om te zeggen in deze sociaal-digitale tijden, maar probeer een foto of filmpje te maken van je buitengewone rendez-vous. Meld je ontmoeting via wolf@inbo.be. Wetenschappers zullen je melding nauwgezet onderzoeken, zodat ze de aanwezigheid van wolven in België verder in kaart kunnen brengen.

Hoe herken je de wolf?

Alleen als je beeldmateriaal hebt, kunnen de onderzoekers trouwens bevestigen dat je écht een wolf gezien hebt. Veel wolvenmeldingen blijken immers om honden te gaan, die in sommige gevallen erg lijken op hun voorouders. Toch zijn er enkele details waar je op kan letten om de wolf te herkennen.

Let vooral op de oren: die zijn kleiner en ronder dan bij hondse look-a-likes.

De oren van een wolf staan ook iets verder uit elkaar, omdat hij een meer robuuste schedel heeft.

Wolven hebben een nagenoeg rechte rug, terwijl die bij honden meestal in meer of mindere mate afloopt richting de staart.

De staart van een wolf is dicht behaard, recht en naar beneden gericht. Bij wolfachtige poolhonden zie je een duidelijke krul, vooral tijdens het lopen.

De vacht van een wolf is over het algemeen minder contrastrijk en bevat minder lichte delen dan die van hondenrassen met een wolfachtig uiterlijk.

De wolf is wit rondom de bek maar nooit bovenop de neus.

Let op het gedrag: wolven mijden mensen, al is dat bij sommige wolfhonden op de dool ook het geval.

Terwijl honden vaak zigzaggend door het bos lopen, gaan wolven in een stevige tred recht op hun doel af.

Dit artikel verscheen ook op Onze Natuur.