VTM-weervrouw Jill Peeters legt uit wat CO2 en andere broeikasgassen allemaal met onze planeet doen.
In de laatste rechte lijn naar de klimaattop van Parijs laat Knack.be experts aan het woord over de klimaatverandering. Wat gebeurt er met ons klimaat? Waarom is deze conferentie zo belangrijk? Wat zijn de gevolgen er als we niets doen? Onze klimaatstemmen wijzen u de weg. Vandaag; VTM-weervrouw Jill Peeters over wat CO2 met de wereld doet.
Nooit vergeet ik hoe geschokt ik reageerde op die 9e mei 2013, toen ik aflas dat er “400 ppm CO2” in de lucht zat. De koolstofdioxide (CO2)-concentratie wordt uitgedrukt in ‘ppm’, deeltjes per miljoen. Dat betekende dat er op dat moment op 1 miljoen luchtdeeltjes, 400 deeltjes CO2 rondzweefden, of omgerekend: 0,4 promille. Dat lijkt weinig, maar dat is het niet.
Amper een jaar later bleef die CO2-concentratie niet een paar dagen, maar een hele maand boven 400 ppm. En het blijft in stijgende lijn gaan, meer nog: de stijging versnelt zelfs, en er is niet meteen een reden om aan te nemen dat we weldra een daling zullen vaststellen.
De wereldwijde CO2-concentratie wordt al sinds 1958 systematisch gemeten door het observatorium op de vulkaan Mauna Loain Hawaï. Deze hooggelegen locatie temidden de Stille Oceaan garandeert dat de gemeten concentratie deze is van zuivere lucht, niet rechtstreeks beïnvloed door welke lokale koolstofbron dan ook.
Maar we kunnen ook verder in de tijd teruggaan. Aan de hand van onder meer ijskernen- en sedimentanalyses zijn we te weten gekomen dat de concentratie CO2 in de voorbije 3 miljoen jaar al wel eens hoge of lage waarden vertoonde, maar die concentratie bleef altijd tussen de grenzen van 180 en 280 ppm.
We weten ondertussen ook zeker dat er een nauw verband bestaat tussen de temperatuur op aarde en de hoeveelheid CO2 in de lucht. Dat ontdekten wetenschappers al in de 19de eeuw en gaandeweg is men dat koolzuurgas (CO2) daarom gaan omschrijven als een ‘broeikasgas’.
Niet alleen CO2 is een broeikasgas, ook zijn onder meer methaan (CH4) en lachgas (N2O) sterke ‘warmhouders’. Wat voor CO2 geldt, stellen we ook vast voor de toename van de andere broeikasgassen.
De warmste 14 jaren, in zeker 4000 jaar, kwamen allemaal voor nà het jaar 2000.
Broeikasgassen zorgen ervoor dat er ‘leven’ is, zoals wij dat kennen. Mochten die broeikasgassen er niet zijn, dan was het hier al gauw 32 graden kouder. ‘Wat zouden die paar promille’s extra dan uitmaken’, denkt u? Veel!
Uit balans
Sinds de industriële revolutie is de mens aanhoudend en steeds sneller fossiele brandstoffen beginnen te gebruiken (steenkool, olie en gas) en bij de verbranding hiervan komen er broeikasgassen vrij. Deze extra’s brengen het klimaat nu volledig uit balans. Sinds de industriële revolutie (rond 1850) is de globale temperatuur hier op aarde al met 0,9 °C gestegen. En de temperatuurstijging versnelt, wat we ook zien aan het feit dat de warmste 14 jaren, in zeker 4000 jaar, allemaal voorkwamen nà het jaar 2000. (Hier reken ik 2015 al bij, aangezien dit het warmste jaar zal worden.) Deze temperatuurstijging kent wel grote regionale verschillen: ze is veel groter nabij de polen dan aan de evenaar. Voor ons land bedraagt de opwarming voor diezelfde periode 2 graden, en zelfs 4 graden in de stedelijke gebieden.
We kunnen de oorzaken van de huidige klimaatopwarming terug brengen tot: de economische groei én de bevolkingsgroei. Het ene is in zekere zin niet belangrijker dan het andere. Hoewel ik steeds vaker merk dat er op bevolkingsgroei grotere taboe’s heersen, dan op het financiële of economische luik van de klimaatproblematiek. De groei van beide zorgt niet alleen voor de verbranding van steeds meer fossiele brandstoffen, het grijpt ook drastisch in op ons landgebruik: landbouwgewassen dienen steeds vaker voor het voederen van het vee dat wij opeten, bossen en venen worden massaal gekapt of verbrand, en de biodiversiteit gaat verloren. En wil nu net die natuur zo belangrijk zijn als ‘luchtfilter’. Door het proces van fotosynthese zorgen bomen en planten van nature voor het omzetten van CO2 in de lucht naar zuurstof (O2) en koolstof (C).
Warme cola
Zuurder en warmer water veroorzaakt onder meer massale ‘bleaching’, het verbleken van koraal.
Nu de lucht verzuurt, moeten de oceanen volgen. In vergelijking met de pre-industriële periode is de zuurtegraad al met bijna 30% toegenomen. Het probleem is echter dat het zeewater, dat intussen opgewarmd is, steeds minder in staat blijkt om CO2 te blijven opnemen. Vergelijk het met een warme cola, daar gaat de ‘prut’ ook uit, want CO2 lost minder goed op in warm water. Zuurder en warmer water veroorzaakt onder meer massale ‘bleaching’, het verbleken van koraal. Op dit moment is volgend de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) maar liefst 95% van de koraalriffen in de VS-wateren blootgesteld aan oceaanwater dat deze verzwakking kan veroorzaken.
Thermostaat
De oceanen bedekken 71% van onze aarde en die massa water is zo’n beetje de thermostaat van ons klimaat, veel meer dan de atmosfeer. We moeten dus ook eens naar de temperatuur van die wereldzeeën kijken. Sinds 1971 zijn de oceanen 0,1 graden warmer geworden, per decennium. En ze hebben in die periode ook 80 tot 90% van de extra energie opgenomen die ‘wij’ in de atmosfeer hebben gepompt. De oceanen slorpen dus de energie op, ze houden de warmte vast. En die warmte beperkt zich niet meer alleen tot de bovenste lagen van het zeewater, maar dringt ook door tot grotere diepte.
De lucht en de oceanen warmen op, maar de meest zichtbare graadmeter voor het opwarmend klimaat is het ijs. Dat smelt onrustwekkend snel. De Groenlandse ijskap miljarden tonnen ijs per jaar. En mocht die hele kap ooit helemaal in zee verdwijnen, dan zou het zeepeil wereldwijd 7 meter hoger staan. Ook de ijsbedekking op de Noordpool vermindert aanzienlijk, maar dit heeft dan weer geen effect op het zeepeil, aangezien dat ronddrijvend zee-ijs is en geen land-ijs zoals op de Zuidpool, Groenland, IJsland, Alpen, Himalaya… Al dat smeltend ijs kan ondermeer een gebrek aan drinkbaar water veroorzaken, maar ook een verstoring van de thermo-haliene zeestromingen.
De weerextremen die we tegenwoordig meemaken zijn het gevolg van de uitstoot van 30 jaar geleden
Doping
Ik hou altijd in gedachten dat de weerextremen die we tegenwoordig meemaken, het gevolg zijn van de uitstoot van 30 jaar geleden. Doet u dat ook. Er zit een zekere traagheid in het systeem. Ook al kan je niet elke monsterorkaan, hagelbui, overstroming, of droogte rechtstreeks toedichten aanklimaatverandering, het zorgt steeds vaker voor dergelijke uitspattingen. Vergelijk het met een wielerploeg die zich dopeert: niet elke ritwinst kan je eraan toedichten, maar de kans vergroot wel dat die ploeg uiteindelijk ‘de Tour’ kan winnen.
We moeten de uitstoot van broeikasgassen nu én snel afbouwen. Als we dat niet doen, dan stijgt de concentratie CO2 binnen 20 jaar (!) richting 450 ppm en dat komt overeen met een temperatuurstijging van minstens 2 graden. Dat zegt het Intergovernemental Panel on Climate Change (IPCC), dat hiervoor kijkt tot 2100. Terugblikkend naar de situatie tijdens het Plioceen, zouden we met deze 450 ppm waarschijnlijk op meer dan 3 graden kunnen uitkomen. En als dit voldoende is om feedbackmechanismen in gang te zetten, zoals vele klimaatwetenschappers vrezen (vandaar de ‘politieke’ grens van 2 graden Celsius), dan zijn we op weg naar een opwarming van maar liefst 5 tot 6 graden. Het leven op aarde zou bij een dergelijke opwarming niet volledig verdwijnen. Maar het zou wel alvast voor de mens, véél minder aangenaam worden.
Klimaatstemmen van Knack.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier