Waarom het erg is dat er diersoorten verdwijnen (en 4 andere vragen over biodiversiteit)

Wat is biodiversiteit? En waarom is het een probleem voor de mens wanneer ze achteruitgaat? Knack-redacteur en bioloog Dirk Draulans legt het uit in 5 vragen en antwoorden.

1. Wat is biodiversiteit?

Biodiversiteit is de veelheid aan planten en dieren in een gebied. Gebieden met veel soorten zijn ‘biodiverser’ dan andere.

2. Is biodiversiteit belangrijk?

Uiteraard. Hoe groter de veelzijdigheid van het leven in een gebied, hoe unieker het is. Unieke gebieden bevatten een biologische bibliotheek aan uniek leven.

De mens heeft de neiging om van alles eenheidskoek of eenheidsworst te maken, waardoor onze leefomgeving er overal hetzelfde gaat uitzien, met vooral cultuurvolgers die het goed doen, denk aan duiven en kauwen, brandnetels en bramen. Daardoor verschraalt het aanbod aan leven.

3. Is het goed gesteld met de biodiversiteit?

Nee. De mens speelt een heel actieve rol in wat wetenschappers de zesde uitstervingsgolf in de geschiedenis van het leven noemen. Dieren en planten verdwijnen in sneltreintempo uit ons bestaan. Een derde van de amfibieën, een vijfde van de zoogdieren en een tiende van de vogels zijn rechtstreeks met uitsterven bedreigd.

Van nog veel meer soorten zijn de bestanden dramatisch aan het achteruitgaan. De veranderingen die de mens in zijn leefomgeving introduceert, zoals klimaatopwarming, biotoopvernietiging en allerlei vormen van vervuiling, gaan zo snel dat de evolutionaire aanpassingsmechanismen voor veel soorten tekortschieten om zich te kunnen redden.

Nooit eerder in de geschiedenis van het leven heeft één soort zo’n grote rol gespeeld in het liquideren van zo veel andere soorten.

4. Is het erg dat de biodiversiteit achteruitgaat?

Ja, want het betekent dat onze natuurlijke leefomgeving degenereert. Terwijl het inzicht daagt dat de gemiddelde mens groen en natuur in zijn buurt nodig heeft om mentaal gezond te kunnen zijn.

Wilde natuur levert bovendien tal van ecosysteemdiensten aan de mensheid: diensten waarvoor de mens doorgaans niet eens hoeft te betalen. Naast ecotoerisme zijn dat, bijvoorbeeld, bevruchters van gewassen (zoals bijtjes en andere bestuivende insecten), buffers tegen uitdroging (zoals moerassen en andere natte natuur) en verzachters van de gevolgen van de klimaatopwarming (bomen kunnen daarin een grote rol spelen, ook in steden).

Dat soort ingrepen brengt extra leven in de brouwerij, in de betekenis van extra soorten. Een hoge biodiversiteit staat dus garant voor nuttige ecosysteemdiensten. Het zou uiteraard ook mogelijk moeten zijn om natuur te koesteren om haar intrinsieke schoonheid en waarde.

5. Is Vlaanderen een biodiverse regio?

Nee, Vlaanderen is volledig door mensen gedomineerd, met hier en daar wat natuur, die dan meestal ook nog in menselijke activiteit wordt ingeschakeld, in het beste geval uitsluitend voor een vorm van natuurvriendelijke beleving.

Maar omdat alle beetjes helpen, is het belangrijk dat ook tuinen ingeschakeld worden in het bevorderen van biodiversiteit. Zelfs kleine ingrepen kunnen van een schrale tuin een mooi biotoopje met leuke bloemetje, bijtjes en vlindertjes maken. Biodiversiteit kan op vele schalen bevorderd worden.